Türkiye yaptırımlarını Trump veto edemeyebilir

ABD'de "ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırım Yoluyla Mücadele Yasası (CAATSA)" kapsamında Rusya'dan S-400 hava savunma sistemini satın almasından dolayı Türkiye'ye yaptırımları da içeren bütçe tasarısı ABD Temsilciler Meclisi'nden ezici bir çoğunluğun desteğiyle geçti. Tasarıya, 335 üye kabul oyu verirken, 78 üye ise ret oyu kullandı. Böylece Tasarı, Temsilciler Meclisi'nde üçte ikinin üzerinde bir çoğunlukla kabul edilmiş oldu. Tasarıda Türkiye'nin S-400'leri teslim almasının CAATSA kapsamında Rusya ile önemli bir işlem olarak kabul edildiği ve 740 milyar dolarlık Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa Tasarısı'nın (NDAA) yasalaşmasından sonra 30 gün içinde Türkiye'de S-400 alımına müdahil olanlara CAATSA yaptırımlarının uygulanması talep edildi. CAATSA kapsamında, yaptırım uygulanan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi, ABD ve uluslararası mali kuruluşlarından kredi verilmemesi, mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi, döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması gibi yaptırımlar yer alıyor. Tasarıda, başkanın CAATSA kapsamında belirtilen 12 maddeden en az 5'ini uygulaması, yaptırımların "ithal edilen malları" kapsamaması istendi. Bu mallar da "doğal, ya da insan eliyle yapılmış maddeler, imal edilmiş erzak ve bunlara ilişkin denetim ekipmanı" şeklinde sıralandı. Ayrıca tasarının 159. bölümünde ise tasarının yasalaşmasından sonra 15 gün içerisinde Türk şirketlerinin yerine F-35 için parça üretecek ortakların tespit edilmesi ve gerekli işlemlerin başlatılması istendi.

Trump veto edebilir mi?

Türkiye'ye yaptırımları da içeren 2021 Savunma Bütçesi tasarısını ABD Başkanı Donald Trump, "zayıf" olduğunu belirterek, Kongreden geçip önüne gelmesi durumunda veto edeceğini açıklamıştı. Üçte ikinin üzerinde bir çoğunlukla Temsilciler Meclisi'nden geçen tasarının Senato'da da üçte ikiden fazla çoğunlukla geçmesi halinde, Trump'ın tasarıyı veto hakkı da ortadan kalkmış olacak. Böyle bir durumda Türkiye, 2021 yılına ABD'nin yaptırımları altında girebilir. ABD Senatosu'nun söz konusu yasa tasarısını bu hafta içinde oylaması bekleniyor.

Yaptırımların kalkması için Türkiye taahhüt verecek

Tasarıda Türkiye'ye yönelik yaptırım kararı alınması durumunda söz konusu yaptırımların kaldırılması için gereken şartlar da açıklandı. Buna göre yaptırım uygulanmaya başladıktan sonra 1 yıl içinde ABD Kongresi'nin gerekli komitelerine, Türkiye'nin veya yaptırım uygulanan kişilerin artık S-400'leri veya bunların yerine herhangi bir Rus sistemini uhdesinde bulundurmadığını, Türk topraklarında Rus hükümeti veya şirketleri adına herhangi bir Rusya vatandaşının S-400'leri çalıştırmadığını teyit ettikten sonra; Türkiye'den Türk Hükümetinin veya hükümet adına başka bir tarafın S-400 veya onun yerini alabilecek bir sistemi tekrar edinmek için CAATSA'nın 231'inci bölümünün kapsamına girecek herhangi bir faaliyete girmeyeceğine dair taahhüt verildikten sonra ABD Başkanı yaptırımları kaldırabilir.

ABD için S-400 öncelikli sorun

İngiltere'deki Türkiye Çalışmaları Merkezi tarafından bu hafta düzenlenen panelde konuşan ABD'nin eski Türkiye Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, ABD-Türkiye ilişkileri üzerine önemli açıklamalar yapmıştı. Jeffrey, "Bizim için en büyük sorun S-400" şeklinde konuşmuştu. ABD'nin S-400 hava savunma sisteminin Türkiye tarafından satın alınmasını istememesinin gerekçeleri  olarak bu sistemin Suudi Arabistan, Hindistan ve Mısır gibi ülkeler tarafından da satın alınmasından duyulan endişeyle açıklamaya çalışan Jeffrey, ayrıca F-35 programının önemli bir ortağı olan Türkiye'nin Rus hava savunma sistemini satın almasının Rusya'nın F-35'ler açısından güvenlik tehdidi oluşturabileceği kaygısını da saydı.