Ultraviyole ışınların kullanımı-II

UV sterilizasyon uygulamalarında hangi güçte ve hangi dalga boyunda ışık kaynağının kullanılacağı projeye göre seçilmesi gereken bir tasarım parametresidir. Yüksek UV sterilizasyon verimi elde etmek için, hangi optik güçte ve hangi dalga boyunda UV ışığının seçileceği, ne şekilde monte edileceği, sterilizasyon mesafesinin ve uygulama süresinin ne kadar olacağının doğru tespit edilmesi gerekir. Sterilizasyon veriminin başarısını ölçmek için işlemden önce ve işlemden sonra alınan numuneler laboratuvar ortamında karşılaştırılır. Sonuçlar logaritmik olarak karşılaştırılır. Ne kadar mikroorganizmanın yok edildiği ve ne kadarının kaldığı tespit edilerek sterilizasyondaki başarı yüzdesi hesaplanır.

Materyale ulaşan toplam UV optik güç / yüzey alanı formülü ile materyal üzerindeki UV ışık akışı hesaplanır ve W/m2 birimi ile ifade edilir. Işık akışını uygulama süresiyle çarparak materyalin aldığı toplam UV dozunu yani birim alan başına uygulanan UV enerji miktarını J/m2 biriminde hesaplayabiliriz.  Mikroorganizma kaplı bir yüzeyde belirli bir log indirme faktörünü elde etmek için gerekli UV ışını doz miktarının belirlenmesi önemli bir araştırma konusu olarak değerlendirilmelidir.

Güneş ışınlarına uzun süreli maruz kalmanın göz kapaklarına, korneaya ve göz merceğine zarar verebileceği klinik olarak kanıtlanmıştır. Kısa dönemde UV radyasyonu kornea enflamasyonu olarak da bilinen fotokeratite sebep olabilir. Bu da ağrı, kızarıklık, gözde kum olma hissi, ışığa aşırı hassaslık, normalin üzerinde yaşlanma gibi etkilere sebep olabilir. Gözler UV radyasyonuna ne kadar çok maruz kalırsa, UV hasarlarının toplam etkilerine bağlı olarak, göz rahatsızlıklarının ve yaşa bağlı göz hastalıklarının oluşma riski de o kadar artar. Katarakt, retina zedelenmesi, göz kapakları etrafında cilt kanseri ve konjanktival değişiklikler gibi diğer kronik göz rahatsızlıkları bunlara dahildir. UV ışınlarından korunmanın en iyi yöntemi çıplak gözle ışınlara bakmamak, koruyucu gözlük, filtre veya lens kullanmaktır.

UV nanometreleri, korumasız filtresiz kullanıldığında insanlara ciddi zararlar verir. DNA ve RNA'yı parçalayan UV ışınları insanlarda cilt kanseri ve körlüğe sebep olabilir. Koruma filtreleri özeldir. UV ışınları tüm yüzeylere eşit şekilde ve doğrudan nüfus ettiğinde bakteri ve virüs sterilizasyonunda etkili olmaktadır. UV ışınlarını genel olarak kapalı mekanların havalandırma sistemlerinde bulunan, havada asılı olarak dolaşan, normal filtrasyon sistemleri ile yakalanamayan, mikroskop altında görülebilen bakteri gibi ve virüslerin sterilize edilmesinde kullanılır.

Virüsler, bakteriler, mantar ve mayalar kapalı alanlarda imalatı yapılan ürünler üzerinde etkisini gösterir. Hava  sistemlerinde oluşan  tüm bakteriyel olumsuzlukları engellemek için UV ışınları ile hava sterilizasyonu yapılabilir. UV ışınları yaşam alanlarında bakterilerden kaynaklanan kokuları da gidererek daha sağlıklı bir hava elde edilmesine yardımcı olurlar. 254 nm dalga boyunda UV ışını ile hava sterilizasyonu uygulaması bir biyolojik arıtmadır diyebiliriz.

UV ışınları gıda sektörü, ambalaj malzemeleri üretim ve paketleme alanları, ilaç fabrikaları, su depolama üretim alanları, su sterilizasyonu, spor salonları, oteller,  gösteri salonları, okullar, yuva ve kreşler, hastaneler gibi kapalı mekanların hava ve yüzey sterilizasyonu amacıyla kullanılmaktadır. 

Ultraviyole ışınları merkezi klima sistemlerinde de kullanılmaktadır. Merkezi klima veya merkezi havalandırma sistemlerinde kullanılacak olan UV ışın sistemlerinden yüksek verim alabilmek için boyut, debi, güç, verim yüzdesi, ışın seçimi gibi faktörleri içeren hesap prosedürleri dikkate alınarak tasarım yapılmalıdır. Klima santralleri veya taze hava santrallerine uygulanacak UV ışın sisteminin sadece yansıdığı alanda etkili olduğu unutulmamalıdır. Merkezi havalandırma ünitelerinin içerisine uygulanan UV ışın sistemi iç ortam havasını ve iç ortam yüzeylerini bakteri ve virüslerden arındırmada yetersiz kalacaktır. İç ortam havasının ve iç ortam yüzeylerinin bakteri ve virüslerden tamamen arındırılmasında yüksek etki ve kesin sonuç elde etmek için endüstriyel ozon ünitelerinden istifade edilmelidir.

Ultraviyole ışınları ve ozon bilinen tüm virüsler, bakteriler, mantarlar, mayalar ve küfler üzerinde yok edici bir etkiye sahiptir. Uluslararası birçok akademik araştırmada ultraviyole ışınlarının ve ozonun dezenfektan etkisinden bahsedilerek bakteri ve virüsleri yok etmek için kullanılabileceği öngörülmüştür. Ultraviyole ışınları ve ozon gazı diğer dezenfektan yöntemlerinden çok daha güçlüdür. Ultraviyole ışın ve ozon uygulaması yapılan herhangi bir nesnenin yüzeyleri virüs, bakteri ve benzeri mikroorganizmalardan kısa sürede arındırılır.

UV ışınları kullanılmadan önce mutlaka üst düzey güvenlik önlemleri alınmasını gerektirir. Aksi halde sağlığınız çok ciddi zararlar görebilir. Güvenlik önlemleri alınmamış UV ışın kullanımı üzücü sonuçlarla sizi karşı karşıya bırakır. Üzerinde sadece uyarı etiketi olan cihazları değil, sağlığınız açısından da tüm güvenlik önlemlerine sahip olan cihazları tercih etmelisiniz.  Tercih edeceğiniz cihazın, ilk aşamada UV ışınlarına doğrudan maruz kalmanızı veya UV ışınına bakmanızı engellediğinden kesinlikle emin olun. 

Havalandırma sistemine veya odanın içerisine yerleştirilen bir UV cihazının ortamı temizlediği hatta steril kalmasını sağladığı şeklindeki tanımlamalar UV ışınlarının kullanım prensiplerine ters düşmektedir. UV ışınlarının yansıdığı alanı etkisi altına aldığı ve kullanırken hiçbir canlıya temas etmemesi gerektiği kurallarını unutmayın.