Veliahtlığı kabul etmesinin getirdiği kazançlar

Gerek Emeviler, gerekse Abbasiler döneminde Ehl-i Beyt'in fazilet ve üstünlüklerinin örtbas edilmesi için büyük bir gayret sarfedilmişti.

Ancak, İmam Rıza'nın, veliahtlığı kabul etmesinin ardından durum değişti. Bizzat Memun Ehl-i Beyt'in faziletlerini kendi ağzıyla dile getirdi. Ve Ehl-i Beyt'in önceki halifeler tarafından zulme uğradığını ifade etti.

Memun, Hâşimoğulları'nın kendisine yazdığı bir mektuba cevap verirken şöyle der:

"... Muhacirler içinde hiç kimse Ali b. Ebu Tâlib gibi Resûlullah'ın yanında durmamıştır.

Ali, O'na her bakımdan yardım etmiş ve O'nu canıyla korumuştur. O, Gadir Hum hadisinde dile getirilen velayetin sahibidir.

O, 'Mûsa için Harun neyse Benim için de sen osun. Şu kadarı var ki Benden sonra peygamber gelmeyecektir' hadisinde zikredilen iltifatın sahibidir. O, Allah'ın ve Resulünün en çok sevdiği insandır. O, mescide açılan kapının sahibidir.

Mescide açılan tüm kapılar kapatılmış, sadece onun kapısı açık bırakılmıştır. Hayber günü sancağı taşıyan odur. Amr b. Abduvedd'in karşısına çıkan yiğit odur. Müslümanlar arsında kardeşlik akdi ilan ettiği gün Resûlullah'ın kardeşi ilan edilen odur."

Memun aynı mektupta Ehl-i Beyt'in mazlumluğunu açıklamak-ta ve Abbasilerin onlara karşı işledikleri suçları şu şekilde itiraf etmektedir:

"... Sonra sizin de iddia ettiğiniz gibi biz ve onlar tek bir eldik. Allah, yönetimi bize verinceye kadar... Bu sefer onları görmezlikten geldik. Faziletlerini örtbas ettik. Onların etrafındaki çemberi daralttıkça daralttık. Ümeyyeoğulları'ndan çok daha fazla öldürdük onları..." 

Başka bir yerde de Memun fakihlere karşı İmam Ali'nin faziletlerini anlatır. Onun hilafete daha layık olduğunu belirtir. Fakihler söylediklerini tasdik etmekten başka bir yol bulamazlar.

Kadı Yahya b. Eksem ona şöyle der: "Hiç kuşkusuz Allah'ın hayra yöneltmek istediği kimseler için hakkı açıkladın. Gerçeği hiç kimsenin çürütemeyeceği bir şekilde kanıtladın." Fakihler de, "Hepimiz mü'minlerin emirinin -Allah onu aziz kılsın- dediğini onaylıyoruz" diyerek onu tasdik ettiler. 

Memun'un ilmî toplantılar yaptıran ve ilme düşkün bir kimse olduğunu daha önce ifade etmiştik. Oturduğu meclislerin çoğunda Ehl-i Beyt'in faziletlerinden söz ederdi.

Memun aynı zamanda İmam Rıza'nın daha faziletli ve halifeliğe daha layık biri olduğunu kabul ve itiraf etmiştir. Yakın adamlarından birine şöyle demişti: "Abbasoğulları'na baktım. Sonra Alioğulları'na baktım. Fakat bunların içinde kendi zamanında emirlik için Ali b. Mûsa er-Rıza'dan daha faziletli ve daha layık birini bulamadım."  

Dönemin iletişim araçlarının İmam'ın yararına kullanılması

Memun, zamanın kitle iletişim araçları olan hatip ve şairleri İmam'ın yararına olacak şekilde görevlendirdi. İmam, bu şekilde insanlar arasında ünü en çok yayılan kimse oldu.

Hatip ve şairlerin yanı sıra valiler, emirler, Cuma imamları her gün ve Cuma namazlarında ona dua ediyorlardı. Ülkenin her yanında kullanılan dirhem ve dinarlara onun adı basıldı.

Hatip ve şairler İmam'ı ve Ehl-i Beyt'i öven şiirler yazdı. Konuşmalar yaptı. Bu şekilde insanların İmam'a olan bağları kökleşti. Eğer İmam Rıza veliahtlığı kabul etmeseydi bu durum bu boyuta gelemezdi. Öyle ki, kitle iletişim araçları emrinde olduğu için Ehl-i Beyt'in hayat tarzını yaymak için davetçiler göndermesine bile gerek kalmıyordu.

Memun şiir yazma hususunda diğer halifelere göre daha farklı bir yere sahipti. İmam Rıza'nın veliaht ilan edinmesinden sonra yazdığı bir şiirde şöyle diyor:

"Vasi Ebu'l-Hasan'ı sevdiğim için kınanıyorum
Bu bana göre zamanın acayipliklerinden biridir
O, insanların en hayırlısının halifesidir ve başında gelir
Gizli açık Resûlullah'a yardım edenlerin..."
Bir başka şiirde de şöyle der:
"Tevbe eden birinin tevbesi kabul edilmez
Ancak Ebu Tâlib'in oğlunu severse bu başka
Resûlullah'ın kardeşi ve hidayet müttefiki
Kardeşse dosttan ve arkadaştan ileridir..." 

Memun'un bu ve benzeri şiirleri meyvesini vermiştir. İmam'ın şehadetinden sekiz sene sonra bile Memun şu emri vermiştir:

"Muaviye'den hayırla söz edenin zimmetinden teberri ettim. Resûlullah'tan sonra insanların en hayırlısı Ali b. Ebu Tâlib'dir." (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Musa Kazım eserinden)