‘Yazık sana, İslâm gömleğin yırtık, iman elbisen pis’

Yazık sana, İslâm gömleğin yırtık, iman elbisen pis, sen üryan, kalbin cahil, sırrın kederle dolu. Gönlün İslamiyet'e açık değil. İç âlemin harap, dışın mamur.

Bütün defter sahifelerin günah karası ile dolu. Sevdiğin, dünya yolu. Kabir kapısı açık, âhiret sana doğru.

En kısa zamanda işlerini düzeltmeye bak. Gittiğin yeri gör. Bilemezsin, çok kere ölüm şu anda ve şu günde gelebilir.

Ümit beslediğin cümle eşya ile aranı açar. O zaman dünyadan ümit ettiğini bulamazsın. Arzularına nail olamazsın. Âhiret işlerinden unuttuğun her şey önüne çıkar.

Allah'ın zâtından gayri şeylerle meşgul olmak bir heves sayılır. O'ndan başkasından korkmak ve O'ndan gayrıya bel bağlamak, boş heves demektir.

Allah'tan başka kimse bize zarar getirmeye, iyilik yapmaya kadir değildir. O her şeye bir sebep halk etti. Bütün hükümler sebeplere dayanarak gelir. Bir kimsenin bize iyiliği dokunuyorsa, Hak Teâlâ o iyilik için o şahsı sebep kılmıştır. Zarar da aynı.

Sen, hükmü gözet. İşlerini hükümle yürütmeye koyulduğun dem, hazan yaprağı gibi sebepler seni bırakıp gider.

Hükümle amel ettiğin an sebep kalkar, ona yarayan zuhur eder. Kabuk ortadan kaybolur, öz kalır. Öz, sebeplere sahib olanı bulmak ve ona bağlanmaktır. Asıl gaye, bir ağaçtan maksut meyvedir ki, o da budur.

Vahdet hâlini bulan zât, daima hâl değiştirir. Her an, bir ileriye geçer. Su kabını bırakır, sakiye koşar. Saki ile de yetinmez, ırmağa ve oradan da denize koşar.

Sanatı bırakır, onu yapana koşar. Parçayı atar, köke koşar. Çocuğa bakmaz, pederini bulur. Kulu bırakır, efendisine gider.

Güçsüzü bir yana atar, güçlünün yolunu tutar. Fakr hâlini iter, Hak varlığı ile zengin olmaya can atar. Zayıflık istemez. Hakk'ın gücü ile kuvvet bulmaya koyulur. Azını terk eder, çokta kaybolmaya gözünü diker.

Bana karşı yükselmeyin, çoğunuz kalbinde iman taşımaz. Sizden birinizin nefsine ait bir dileği varsa, onu sükûtla, edeble gemlesin. Takva zırhı ile onu çevirsin. Nefsin iyiliğe varmasına, Rabbine vasıl olmasına bu hâl sebeb olur.

Hakk'a vusul, iki yoldan mütalâa edilir. Biri, avama karşı, öbürü de seçme kullara göre olur.

Avam halk ölümden sonra Hakk'a vasıl olur. Seçme kullar ise, bu âlemde kalben Hakk'a vasıl olurlar. Bunlar pek az olup vasıfları daima nefisle cihad etmek ve manen halk âlemini bir yana atıp oturmak olur. Halkın zararını görmezler. Bu hâlleri devam ettikçe Hakk'a vasıl olmuş olurlar. Avam halkın ölüm sonunda ereceğine, bunlar ölmeden evvel ererler.

Bu hâl, bir kimsede tam şeklini bulunca onda bir inkişaf olur. Konuşmaya ve zahirdeki ehli ile ilgilenmeye başlar. Bu hâle eren zât der ki: "Cümle ehlinizi bana getirin." (Yusuf/93)

Bunu Yusuf (s.a) peygamber söylemişti. O kuyudan kurtuldu. Zindandan çıktı, zenginliği ve mülkü buldu, sıkıntısı gitti, genişliğe erdi. Çeşitli darlıklara katlandı ve her varlığı eline aldı. Kardeşlerine dedi ki: "Artık, ehlinizi cümleten bana getirin." (Yusuf/93)

Bundan önce suspustu. Kuyudan ve zindandan çıkınca, açıklık geldi, konuştu, inkişaf oldu.

Ey cemaat! Her şeyi, Yaratan'dan taleb ediniz. Allah yolcuları Hak yakınlığı için ruhlarını dahi harcadılar. Aradıklarını bulunca buldukları varlık sahibi, verdiklerini fazlası ile ödedi.

Bir kimse, yaptığı işi bilirse harcadığı şey fazlası ile eline girer. Şöyle bir hikâye anlatılır:

Zâtın biri köle pazarına uğradı. Orada güzel bir câriye gördü; kalbi ona bağlandı. Bir türlü bırakıp gidemedi. Altında yüz altın değerinde bir atı vardı. Elbisesi de güzeldi. Kılıfı altın işlemeli bir de kılıcı vardı. Bir de kara kölesi bulunuyordu. Bu ihtişamı ile cariyenin sahibine yanaştı ve kıymetini sordu.

Cariye sahibi, o zâta baktı ve şöyle dedi: Şüphesiz sen cariyemi sevdin; gerektir ki, seven, sevdiği uğruna sahib olduğu cümle varlığı harcasın. Şu anda neyin varsa bana bırakırsın ve bunu alıp gidersin.

O zât atından indi. Neyi varsa çıkardı. Elbisesini attı, muvakkat bir gömlek kiraladı; neyi varsa cariye sahibine verdi ve cariyeyi alıp gitti... Evine vardığı zaman, başı kabak, ayağı çıplaktı... Ama cariye onundu.

Bu zât yaptığını bildi ve verdiğinin üstünde bir hakka sahib oldu. Sevgisinde sadık olan, sevgilisi dışında hiçbir şeyle olamaz." (Abdülkadir Geylani Hazretleri Fethu'r Rabbani eserinden)