Yetersiz idareci, devleti çökertir

İmam Ali (a.s) bazı hutbe ve konuşmalarında devletlerin yıkılışına ve yönetimlerin başına musibetlerin gelmesine sebep olan etkenlere ilişkin geniş açıklamalara yer veriyordu. Bu sözleriyle İmam (a.s.), yöneticileri, görevlileri ve valileri uyarmaktadır.

Bu etkenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

1-Cehalet. 2- Kişisel görüşe dayalı istibdat ve istişareyi terk etmek. 3- Heva ve hevesin peşinden gitmek. 4- Birden fazla karar mekanizmasının olması. 5- Bâtıla tâbi olmak ve dini küçümsemek. 6- Azgınlık ve zulüm. 7- Kibir ve övünme. 8- İyiliği engelleme. 9- İsraf ve savurganlık. 10- Gaflet. 11- İntikam. 12- Kötü tedbir. 13- İbret almamak ve deneyimlerden yararlanmamak. 14- Çok özür dilemek ve peş peşe hatalar işlemek. 15- Temel prensipleri zayi etmek. 16- Rezil, alçak ve idarî makamlara lâyık olmayan kimseleri öne çıkarıp, yetenekli kimselere tercih etmek.

İmam Ali (a.s) bu konuda şöyle der: "Alçak ve yetersiz insanların yönetime geçmeleri, devletin çöküşünün ve yıkılışının kanıtıdır." 17- Hainlik. İmam (a.s) bu hususta şöyle der: "Bir toplumda hıyanetler baş gösterince, bereketler ortadan kalkar. Bir yöneticinin veziri, yardımcısı hain olunca, tedbiri ve plânı da bozulur." 18- Siyaset zayıflığı. İmam Ali (a.s) şöyle der: "Liderler için felâket, siyasetin zayıf olmasıdır. Güçlü bir insanın felâketi de düşmanını küçümsemesidir. Tedbirini erteleyen yıkılışını öne alır." 19- Kötü bir hayata sahip olmak. Şöyle der İmam Ali (a.s): "Meliklerin en büyük felâketi kötü bir hayat yaşamalarıdır." 20- Valilerin ve yöneticilerin acizliği. 21- Halkın yöneticiyi himayede zayıflık göstermesi. İmam Ali (a.s) der ki: "Mülkün afeti, himayenin zayıf olmasıdır." 22- Öğüt verenler hakkında kötü zan beslemek.

23- Liderlerin dünya hayatı zevklerine düşkün olmaları, dünya lezzetlerine dalmaları. İmam Ali (a.s) şöyle der: "Efendi ve üstün o kimsedir ki, yaltaklık yapmaz, başkalarını aldatmaya çalışmaz ve dünya tamahları da onu aldatmaz." Yine şöyle der: "Dünya lezzetlerine düşkünlük, emiri alçaltır." 24- Emniyetin olmaması.

İmam Ali (a.s) ibadetler ve farzlar üzerine de şöyle buyurur: "Allah size birtakım farzlar öngörmüştür. Sakın onları zayi etmeyin. Birtakım sınırlar çizmiştir. Onları aşmayın. Bazı şeyleri size yasaklamıştır. Onları işlemeyin. Bazı şeyler hakkında da bir hüküm bildirmemiştir. Ama bu onları unuttuğundan dolayı değil. O hâlde onlar için kendinizi zahmete atmayın. Allah size ancak güzelliği emretmiştir ve size ancak çirkinliği yasaklamıştır."

Yine buyurur: "Zayi etmen durumunda hiçbir mazeretin kabul edilmeyeceği emirleri mutlaka yerine getir."