Zincir marketlerde çalışanlar mağdur ediliyor

Üsküdar Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan ve Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Muhammed Keskin, zincir marketlerde çalışanlara yönelik yapılan sistematik ihmalleri ve ayrımcılığı değerlendirdi. Uçan, zincir marketlerde ve diğer perakende mağazalarında çalışan kasiyerlerin, geçmişte oturdukları ergonomik koltukların artık kaldırıldığını belirterek, "Şunu açıkça söyleyebilirim ki çalışma saatleri çok uzun. İnsanların 10-12 saat ayakta durması, ileri dönemde bel fıtıkları başta olmak üzere çeşitli kas-iskelet hastalıklarına sebep olabiliyor" ifadelerini kullandı. Zincir marketlerde sandalyelerin kaldırılmasıyla 3-4 saatte bir dinlenme imkanının ortadan kalktığını vurgulayarak, şunları kaydetti: "Yemek saatleri de düzgün planlanamıyor. Çalışan sayısı az olduğunda dinlenme hakkı fiilen uygulanamıyor ve bu da hem fiziksel hem de psikolojik yıpranmaya yol açıyor. 10'a yakın Avrupa ülkesine gittim. Hiçbir marketin kasasında oturmadan hizmet eden bir kişi görmedim." Özellikle zincir marketlerde çok az personelle çok fazla işin yaptırıldığına dikkati çekerek, "Bir kişinin üzerine çok fazla iş yüklenmemeli. Bu durum sağlık açısından ciddi sonuçlar doğurabiliyor. O kamyonla gelen malların indirilmesi, içeri taşınması, raflara yerleştirilmesi gibi işler genellikle aynı kişiye yaptırılıyor. Bu durumu iş sağlığı açısından oldukça riskli buluyorum" dedi.

Türkiye'de geçici iş olarak görülüyor

Uçan, Avrupa'daki marketlerde genellikle 70 yaş üstü kişilerin çalıştığını, Türkiye'de ise genç nüfusun geçici iş olarak gördüğü için bu sektörde görev aldığını söyledi.
Bu genç çalışanların genellikle asgari ücrete yakın maaşla istihdam edildiğini belirten Uçan, "Bu çalışanlar kendilerini oraya ait hissetmiyor. Aynı şekilde işveren de onları tam zamanlı çalışan olarak görmüyor. Böyle olunca da birçok problem ortaya çıkıyor" değerlendirmesinde bulundu. Uçan, sözlerini şöyle tamamladı: "Özellikle üniversite öğrencileri ek gelir için bu işleri yapıyor ve işverenler de bu zaafları iyi biliyor. Örneğin, 200 metrekareden büyük markette en az 3 kişi çalışmalı gibi bir düzenleme getirilmeli. Hem iş güvenliği hem de hizmet kalitesi açısından şart olduğunu düşünüyorum. Çok az kişiyle çalıştırılan marketlerde iş yükü artıyor ve sağlıklı iş ortamı sağlanamıyor. İş sağlığı ve güvenliği açısından atılacak adımlar hem çalışanların sağlığı hem de sektörün sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahip."

Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Keskin de zincir market çalışanlarının uzun süre ayakta kalmasının özellikle genç nüfusta varis, bel fıtığı ve baş dönmesi gibi şikayetleri artırdığını söyledi. Keskin, şunları paylaştı: "Bacak toplardamarlarımız kanı yukarı taşıyamadığı için ödem oluyor. Sürekli ayakta kalamayız. Sürekli ayakta kalırsak ortopedik problemler ortaya çıkar ve başımız dönmeye başlar. Beyine yeterince kan akımı gitmeyeceğinden baş dönmesi, göz kararması yaşanır. Bu duruma 'Postüral Ortostatik Taşikardi Sendromu' deniyor. Yeni nesil metropol hastalığı. Eskiden böyle bir hastalık yoktu." Keskin, özellikle zincir marketlerde çalışan kasiyerlerde görülmeye başlayan bu sendromun bankacılar, yazılımcılar gibi uzun süre hareketsiz iş yapanlarda da arttığına dikkati çekti. Marketlerde çalışan sayısının kâr-zarar dengesine bağlandığını ve bu durumun çalışan sağlığı pahasına sürdürüldüğünü vurgulayan Keskin, "Bu tür yerlerde çalışmak isteyenlerin sayısı zaten az ama çalışan kişi sağlığından fedakarlık yaparak çalışmamalı. Sağlığından olmamalı" diye konuştu. Yeni Mesaj'ın tespitlerine göre A101, ŞOK, CarrefourSA Express, Boldy ve BİM mağazalarında kasiyerler ayakta hizmet veriyor. Buna karşılık Migros, Carrefoursa, Zırhlı, Metro, File'de kasiyerler oturuyor.