‘ABD artık süper güç değil’

 

 

YENİ MESAJ / DETAY HABER

 

ABD'nin 31 Ağustos itibariyle Afganistan'daki 20 yıllık işgalini sonlandırması Batı'daki sistemsel çatlağı derinleştirdi. Avrupalı yöneticiler bu noktada eleştiri oklarını ABD Başkanı Biden'a yöneltiyor. En ağır eleştiri İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace'tan geldi. Wallace, ABD'nin bundan böyle bir süper güç olmadığını söyledi.

 

Almanya'nın hedefinde NATO var

 

Almanya, Afganistan görevi ile İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ilk kez bu çapta bir operasyonel askeri gücü bir ülkeye sevk etti. Ülkede derin bir hayal kırıklığı hakim. Ülkede Angela Merkel dönemi yakında son bulacak. Başbakan Merkel'in partisi Hıristiyan Demokratlar'ın başbakan adayı Armin Laschet, ABD'nin çekilme kararı ile yaşananları, "NATO'nun kuruluşundan bu yana en büyük hezimet" olarak tanımladı. Afganistan işgalinde yer alan Çek Cumhuriyeti'nin Cumhurbaşkanı Milos Zeman da çekilmeyi 'korkakça' ifadesiyle değerlendirdi ve "ABD küresel lider olma saygınlığını kaybetti" dedi. Eski İsveç Başbakanı Carl Bildt ise mevcut durumu, "Biden'dan beklentiler çok fazlaydı. Belki de o kadar fazlaydı ki gerçekçi değildi" şeklinde değerlendirdi. Bildt, "Onun 'Amerika geri döndü' ifadesi ilişkilerde altın bir döneme giriliyor beklentisi oluşturdu. Ama bu gerçek olmadığı gibi kısa bir sürede de bu söylemden farklı hareket edilmeye başlandı. Çekilme kararında hiç istişare yapılmaması bir yara bıraktı" dedi.

 

Biden'a duyulan güven bitti

 

Kamuoyu araştırma şirketi Pew tarafından geçen yıl yapılan bir çalışma, uluslararası ilişkiler konusunda Trump'a duyulan güven oranının yüzde 10 olduğunu, Biden ile bu oranın yüzde 79'a çıktığını ortaya koydu. Fransa kamuoyu için de durum neredeyse aynıydı.

2019 yılına dek Fransa'nın Avrupa Bakanı olan Nathalie Loiseau, Avrupa'da, Trump gidince her şeyin eskisi gibi olacağına yönelik bir inanış olduğunu söylüyor, Avrupa'nın ruh hali 'inkâr' kelimesiyle özetliyordu.  Loiseau, "Eski normal artık yok. Bu umarım bizim için bir uyarı olur" diyordu. Avrupalı liderlere göre, Biden'ın Afganistan'dan çekilme sürecinde kullandığı "ABD artık ülkeleri yeniden dizayn etmek için asker göndermeyecek" ifadesi, Trump'ın "Önce Amerika" politikasından esintiler taşıyor.

 

Trump da beğenilmiyordu

 

Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in danışmanı olan Nathalie Tocci, Trump ile yaşanan temel sorunun, alınan dış politika kararlarından çok 'artık aynı değerleri paylaşmıyoruz' anlayışı olduğunu söyledi. Tocci, "Asıl travma, 'Önce Amerika' yaklaşımında değil, Trump'ın, Şi Cinping ve Putin ile daha iyi anlaşıyor görünmesiydi" şeklinde konuştu. 

Avrupa'nın her zaman ABD'nin tek taraflı adımları konusunda şikayetçi olduğunu söyleyen Tocci, "Ancak bu kez girerken değil çıkarken istişare yoktu" ifadesinin altını çizdi. 

 

AB'nin endişeleri iki boyutlu

 

Avrupa, ABD'nin Afganistan'dan çekilmesinde neden rahatsız? Bunun iki temel sebebi bulunuyor. Birincisi, Afganistan kaosu Suriye'dekine benzer şekilde yeni bir mülteci akınına yol açabilir. İkincisi de bu ay yapılacak seçimlerde Almanya'da Angela Merkel dönemi sona erecek. Öte yandan AB'nin Almanya'dan sonra gelen en güçlü üyesi Fransa'da da her an bir cumhurbaşkanlığı seçimine gidebilir. Bu ortamda ABD'nin daha fazla içe çekilmesi ve bunun yaratabileceği iktidar boşluğunun Çin ve Rusya tarafından doldurulması Avrupa'yı endişelendiriyor.