logo
26 NİSAN 2025

AİHM’nin yargılama yetkisi

29.11.2018 00:00:00
Türkiye'nin gündemine başını sokan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) Demirtaş kararı, tepkileri de beraberinde getirdi.
AİHM, Edirne F Tipi Cezaevi'nde tutulan HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş'ın tutukluluğunun sonlandırılmasına karar verdi. Kararın gerekçesi, Demirtaş'ın uzun süre tutuklu kalması nedeniyle siyasi haklarının ihlâl edildiği, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 18.maddesindeki hak ve özgürlüklere getirilen kısıtlamaların, Sözleşme'nin öngördüğü amaçlar dışında kullanılması.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Karar bizi bağlamaz" ifadesini kullanırken gündeme bomba gibi düşen soru şu oldu: AİHM kararları Türkiye Cumhuriyetini bağlar mı?
Antlaşmalar Hukuku açısından konuya yaklaştığımızda, AİHM'nin kurucu sözleşmesi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'dir.
Anayasa'nın 90.maddesine göre, Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin onaylamayı bir yasayla uygun bulmasına bağlıdır. 
Madde devam ediyor; usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası sözleşmeler kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalarla yasaların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda uluslararası antlaşma hükümleri esas alınır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni Türkiye imzalamış ve usulüne uygun olarak Meclis'ten geçirdiği yasayla onaylamıştır. Sözleşme böylelikle Anayasanın 90.maddesi gereği iç hukukumuzun bir parçası olmuştur. Anayasaya aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesi'nde de dava açılamayacağı için hukuk normları hiyerarşisinde Anayasanın fevkinde bir konuma yerleşmiştir.
Avrupa'da bir ortak hukuki alan oluşturma amacı taşıyan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin yargı organı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'dir. Sözleşme, bireye devleti dava etme (Bireysel başvuru) hakkı tanımıştır. Sözleşmenin 33.maddesine göre sözleşmeci devlet de başka bir devlet aleyhine başvuruda bulunabilir. Bugüne kadar devlet başvurusu 30-40 kadarken bireysel başvuru her yıl için ortalama 30.000 adettir.
AİHM kararlarının yerine getirilmesi konusunda denetim Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından yapılmaktadır. Sözleşmeci devletler Mahkeme kararlarının uygulanması için gereken önlemleri almaları gerekir. Yani Sözleşmeye aykırılığı tespit edilen durumun ortadan kaldırılması ilgili devletin sorumluluğundadır. Örnek verirsek, Demirtaş davasında Sözleşme ihlâli tespit edilmiş ve tutukluluk halinin sonlandırılması gerektiği kararı verilmiştir. Kararın infazı yani tutukluluğun kaldırılması işi Türkiye'nin sorumluluğundadır. Mahkeme, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yerine geçerek tutukluluğu kaldırdım, diyemez. 
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 46.maddesine göre, Yüksek Sözleşmeci Taraflar (devletler), taraf oldukları davalarda Mahkemenin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı 
taahhüt eder.
Cumhurbaşkanı'nın, karar bizi bağlamaz, sözü şu anlamda ele alınmalıdır; Mahkemenin Demirtaş kararı henüz kesinleşmemiştir. 3 aylık temyiz/itiraz süresi vardır. Türkiye, Mahkemenin Büyük Dairesine temyiz başvurusunda bulunursa ve de itirazlarımız kabul görmezse karar kesinleşmiş olur. Ancak kesinleşmiş karara uymak durumundayız. Kararın kesinleşmediği şu aşamada karar bizi bağlamaz.
Anahtar soru: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararına uymazsak ne olur?
Sözleşmede herhangi bir yaptırım öngörülmemişse de, Avrupa Konseyi Statüsünün 8.maddesi işletilerek, insan haklarını ciddi biçimde ihlâl eden taraf devletin Konseyde temsil hakkı askıya alınabilir ya da Konsey üyeliği sona erdirilebilir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
Yorumlarınızı paylaşın

--
 
Prof. Dr. Ali Ünal Emiroğlu / diğer yazıları
Trump resmen tehdit etti
'İsrail'le birlikte İran'ı vururuz'
Pakistan'da 'yok artık' dedirten hata!
Bu yıl kimse hacca gidemeyebilir!
Görüntüler yapay zeka değil gerçek
Depremde 15 Temmuz Şehitler Köprüsü
İBB için yeni gözaltı dalgası
53 kişi hakkında gözaltı kararı verildi
Bankaların eli sımsıkı
İş dünyasının kredi alabilmesi mucize
İstanbul’da kentsel dönüşüm neden yetersiz?
Bu bir milli güvenlik meselesi!
18 bin kilometre öteden geliyorlar
110 yıl geçse de, unutmuyorlar!
İşte son bilanço
Deprem İstanbul'u çok da pas geçmemiş
Endişeye gerek var mı?
Ahmet Ercan kaygılı, Üşümezsoy rahat
Çalışan sayısı da hızla azalıyor
Hazır giyimde kan kaybı hızlandı
Tarihi Yarımada'da Pazar günü şenlik var
İstanbul'un 'Altın Etiket'li koşusunda start heyecanı
Deprem sonrası yapılacaklar listesi
Deprem sonrası erken uyarı sistemleri hayati öneme sahip!
Rusya'da üst düzey askeri yetkiliye suikast
Aracı havaya uçuruldu... Patlama anı kamerada
Beşiktaş bu sezon ilk kez 5 golle kazandı
Hatayspor'un küme düşmesi kesinleşti
CHP Genel Başkanı Özel: "Bu salı grup toplantısı yok"
"Ümit Özdağ yargılanıyor, gideceğiz"
Trump resmen tehdit etti
'İsrail'le birlikte İran'ı vururuz'
Pakistan'da 'yok artık' dedirten hata!
Bu yıl kimse hacca gidemeyebilir!
Görüntüler yapay zeka değil gerçek
Depremde 15 Temmuz Şehitler Köprüsü
İBB için yeni gözaltı dalgası
53 kişi hakkında gözaltı kararı verildi
Bankaların eli sımsıkı
İş dünyasının kredi alabilmesi mucize
İstanbul’da kentsel dönüşüm neden yetersiz?
Bu bir milli güvenlik meselesi!
18 bin kilometre öteden geliyorlar
110 yıl geçse de, unutmuyorlar!
İşte son bilanço
Deprem İstanbul'u çok da pas geçmemiş
Endişeye gerek var mı?
Ahmet Ercan kaygılı, Üşümezsoy rahat
Çalışan sayısı da hızla azalıyor
Hazır giyimde kan kaybı hızlandı
Tarihi Yarımada'da Pazar günü şenlik var
İstanbul'un 'Altın Etiket'li koşusunda start heyecanı
Deprem sonrası yapılacaklar listesi
Deprem sonrası erken uyarı sistemleri hayati öneme sahip!
Rusya'da üst düzey askeri yetkiliye suikast
Aracı havaya uçuruldu... Patlama anı kamerada
Beşiktaş bu sezon ilk kez 5 golle kazandı
Hatayspor'un küme düşmesi kesinleşti
CHP Genel Başkanı Özel: "Bu salı grup toplantısı yok"
"Ümit Özdağ yargılanıyor, gideceğiz"
logo

Beşyol Mah. 502. Sok. No: 6/1
Küçükçekmece / İstanbul

Telefon: (212) 624 09 99
E-posta: internet@yenimesaj.com.tr gundogdu@yenimesaj.com.tr


WhatsApp iletişim: (542) 289 52 85


Tüm hakları Yeni Mesaj adına saklıdır: ©1996-2025

Yazılı izin alınmaksızın site içeriğinin fiziki veya elektronik ortamda kopyalanması, çoğaltılması, dağıtılması veya yeniden yayınlanması aksi belirtilmediği sürece yasal yükümlülük altına sokabilir. Daha fazla bilgi almak için telefon veya eposta ile irtibata geçilebilir. Yeni Mesaj Gazetesi'nde yer alan köşe yazıları sebebi ile ortaya çıkabilecek herhangi bir hukuksal, ekonomik, etik sorumluluk ilgili köşe yazarına ait olup Yeni Mesaj Gazetesi herhangi bir yükümlülük kabul etmez. Sözleşmesiz yazar, muhabir ve temsilcilere telif ödemesi yapılmaz.