Akıl, Cenab-ı Hakk'ın yaratmış olduğu bir mahlûktur. Yaratılmış ve sınırları belli olanla, sonsuz olan Allah'ı tanıyabilmek elbette ki mümkün değildir.
Prof. Dr.
Haydar Baş, çok önemli bir gerçeği dile getirmiştir: "Akılla, Allah'ın ne olduğunu değil, ancak ne olmadığını bilirsiniz." Örnek, Hz. İbrahim Aleyhisselam?
Önce aya bakıyor ve "kâinatı yaratan bu olmalı" diyor. Sabahleyin güneş çıkıp ay yok olunca bu sefer, "ay benim Rabbim olamaz, olsa olsa ondan çok daha parlak ve büyük olan güneş olmalı" diyor. Akşam o da batınca bu sefer derin bir düşünceye dalıyor ve diyor ki "doğup batanlar benim Rabbim olamaz, bunların hepsinin ötesinde bir Yaratan olmalı" diyor.
Evet, akılla gelinebilecek nokta buraya kadardır. Bundan sonrası, iman, salih amel ve Allah'ın "kullarımı bana getir" emrine mazhar olan sevilmiş ve seçilmiş insan-ı kâmillerdir. Yani Kur'an'ın beyanıyla peygamberler,
Ehl-i Beyt, veliler, salihler, sıddıklardır.
İman etmeden yolculuğa başlayamazsın, kılavuz olmadan doğru yolda kalamazsın, amel etmeden yolda adım atamazsın.
Prof. Dr. Haydar Baş Allah'ın nasıl tanınacağı konusunda İcmal Dergisi'nin Şubat 2018 sayısındaki "Zikrullah Allah'ı hiç unutmamaktır" başlıklı yazısında şu gerçeklerin altını çizmektedir:
"Bütün ibadetlerin temeli, özü zikirdir. Namaz da Allah'ı zikir içindir, oruç da Allah'ı zikir içindir, hac da Allah'ı zikir içindir. Zikir; Allah'ı tanımak, bilmektir. Bir başka mânâda Allah'ı hiç unutmamaktır. Zikrin özü budur. Zikir anmaktır. Siz devamlı bir şeyi anın, andığınız şeyi unutur musunuz? Unutmazsınız. İşte bu hali insanın hal edinmesidir zikir. O nedenle zikreden, Rabbini hiç unutmaz.
Peki, Allah'ı unutmazsa ne olacak? Kul, Allah ile o köprüyü kurduğu zaman; Allah'ı andığınız zaman, "Beni zikret ki Ben de seni zikredeyim" (Bakara suresi:152) emri gereği Cenab?ı Hak kuluna mukabele eder. Kuluna cevap verir; "Buyur kulum, ne istiyorsun?" der. Allah'ın kuluna bu cevabına "tecelli" denir.
Allah, kulunun kalbine tecelli eder. Bu, Allah ile konuşmaktır. Bu tecelliler çoğalınca kalpte fevkalade bir ferahlık, feyz?i İlahi, muhabbet?i İlahi husule gelir. Kul rahatlar, sıkıntılarından kurtulur. Bunu herkes tecrübe edebilir; en sıkıntılı olduğumuz dönemlerde bir köşeye çekilip "Allah, Allah, Allah" dersek, sadece Allah ismini zikretsek, dünyalık da hiçbir şey düşünmesek, şüphesiz kalbimizi sonsuz bir huzur ihata eder.
Kalbe Allah'ın tecellisi lutfedilince insan o tecelli kadar Rabbini tanır ve o insan marifet ehli olur. Ârif, işte budur. Onun için ayet?i kerimede "Beni çok zikredin" buyuruluyor. "Kalpler ancak Beni zikir ile mutmain olur" (Ra'd suresi: 28) buyuruluyor. Şimdi bir sürü sıkıntımız var. Ama buna rağmen huzurlu insanlar var. Çünkü Allah'ı hakkıyla zikrediyorlar. Maddi arızalar var ama kalp mânen Rabbiyle meşgul."
Özetle ifade etmek gerekirse, insan Allah'ı samimi bir gönülle zikrederse, Allah da onun kalbine tecelli eder ve insan bu tecelli nispetinde Allah'ı tanır.
Yani Allah, kulunun kendisine meyletmesiyle, yönelmesiyle ona Kendisini tanıtır.
Ve dikkat edin, tecellinin merkezi olarak "kalp" ifade edilmektedir.
Hz. Peygamber (s.a.v.), "Vücutta bir et parçası vardır, o huzur bulduğu zaman bütün vücut huzur bulur, o rahatsız olduğu zaman bütün vücut rahatsız olur, dikkat edin o kalptir" buyurarak bu gerçeği ifade etmektedir. Hüccet'ü-l İslam İmam Gazali'nin "Kalp padişahtır, akıl ise onun veziridir" tespiti de yine bu gerçeği ortaya koymaktadır.
Örneğin, akıl sigaranın ve alkolün zararlı olduğunu bildiği halde, birçok insan sigara içer, alkol kullanır, neden? Çünkü akıl, duyguların esiridir ve duyguların merkezi de kalptir.
İnsan-ı kâmil ve zikirle terbiye edilmemiş bir kalbe sahip olan kişi, akılla bırakın Allah'ı bulmayı, en basit bir doğruyu yapmaktan acizdir.
Şeytan'ı şeytan yapan da bu akıl değil midir? Cenab-ı Hak, Âdem'e secde edin diye emrettiğinde, Şeytan, "Onu topraktan yarattın, beni ise ateşten, ateş topraktan üstündür, bu sebeple ben ona secde etmem" demiştir ve kovulanlardan olmuştur. Akıl doğruyu anlamada gerçek kılavuz olsaydı, Şeytan hala meleklerin hocası olmaya devam ederdi.
Binli yılların başında İbn-i Heysem ışığın kırılmasını bulana kadar, akıl, suyun içinde bulunan kaşığın neden kırık gibi görüldüğünün izahını bile yapamıyordu. Ve bugün hala Allah'ın yarattığı birçok tabiat kanununu, birçok bilimsel gerçeği keşfedebilmiş değiliz. Allah'ın yarattığı mahlûkları tanıyamayan akıl mı bütün âlemleri yaratan Allah'ı tanıyacak?
Allah'ı akılla tanırım diyenlerin, tanrıya putla ulaşırım diyen putperestlerden, sığırlara kutsiyet veren Hindular-dan, ateşe tapan ateşperestlerden, insana ulûhiyet izhar ederek insanı tanrılaştıran Hıristiyanlardan ve Yahudilerden ne farkı kalır?
Puta tapana putperest, aklıyla oluşturduğu tanrıya tapana da akılperest denir.
Bırakalım bu dinlerarası diyalog ürünü misyoner safsatalarını da Cenab-ı Hakk'ın âlemleri yüzü suyu hürmetine yararttığı Hz. Peygamber'in Veda Haccı'ndaki şu sözlerine kulak verelim: "Size iki ağır emanet bırakıyorum, Allah'ın kitabı Kur'an ve Ehl-i Beyt'im. Onlara sarıldığınız müddetçe asla sapıklığa düşmezsiniz. Onlar, Kevser Havuzu'nun başına gelinceye kadar asla birbirinden ayrılmazlar."
Hedef belli, yol belli, yol haritası belli, kılavuzlar belli; uyarsın hem dünyan hem de ahiretin mamur olur,
uymazsın dünyan huzursuz, sonsuz ahiretin ise
perişan olur.
Allah istikametinden bizleri ayırmasın.
