Fatihalar, dualar, dualar...

Camiye ulaşan cenaze, musalla denilen caminin bahçesinde bulunan yüksekçe bir taşın üzerine konulur. Ezan vakti beklenirken cemaat toplanmaya başlar.

Bu arada iki işlem daha yapılmaktadır. En az bir Kur'an-ı Kerim hatmi tamamlanır. Okumasını bilen insanlara dağıtılır. Mesela 30 insana birer cüz dağıtılır. Cenaze gömülene kadar okunup bağışlama işi definden sonraya bırakılır, okumasını bilen insanların sayısı oranınca bu birkaç hatim olarak okunur.

Diğer bir yerde "ıskat" denilen Anadolu'da "devir" dedikleri işlem yapılmaktadır. Devir (ya da ıskat) işleminin yapılışı şöyledir: Bu işlem vefat eden kişinin yakınları tarafından gerçekleştirilir. Kişinin yaşı, namaz kılıp-kılmadığı,oruç tutabildiği ya da tutamadığı günler tahmini hesaplanır.

Namaz hesabı: Kılmadığı her vakit için (vitir ayrıca bir vakit olarak) 1 Fitre hesap edilir. Kılmadığı 10 sene ise 10x365x6=21900 fitre

Oruç hesabı: Yıl başına 30 fitre

Kefaret orucu hesabı: 61 fitre

Yemin kefareti hesabı: Yemin başına 3- 7 fitre

Fitre adedi toplanır o seneki fitre miktarıyla çarpılır.

Eğer yeterli miktarda serveti var ise, bir ya da birkaç kişiye verilir. Yoksa bir miktar (altın-gümüş-nakit) ele alınır. Birkaç fakir insan bir odada toplanır. Birbirlerine gönül hoşnutluğuyla "Aldım kabul ettim ve devrettim" ifadeleriyle ellerinde bulunan miktarı devir ederler. Toplam miktarları dolduruluncaya kadar devam eder. Burada umulan bu vesile ile namaz-oruç ve yeminle alakalı günahlar af oluna...

Cenaze namazı genelde öğlen yada ikindi namazına müteakiben kılınır. Namazı kıldıran imam: "Ey cemaat ne dersiniz meyyit hakkında..."

Cemaat: Allah rahmet eylesin

İmam: Akıbetiniz hayrola cemaat...

Cemaat: Amin

Diye mukabelelerde bulunur.

Cenaze musalladan alınıp mezarlığa götürülür. Giriş kapısında vasıtalardan inilir. Cenaze tekrar omuzlara alınır. Kabire kadar tekrar tekrar Peygambere (sav) salavat nidaları ile omuzlara alınır, devredilir. Tabut alınırken sünnet üzere taşınır; önce tabutun ön kısmı sağ omuza alınır en az 7 adım gidilir. Sonra arka tarafından alınır. Sonra sol omuza ön taraf alınır. Sonra arka kısma geçilir. Mezara yaklaştıkça heyecan doruk noktaya varır. Tabut engellenmeye çalışılsa bile hız kazanır.

Mezar eşilmiş içerisi hazırlanmıştır. Buralarda kabir iki türlü eşilir ve hazırlanır. Lahit usulü ve Hicazı olarak hazırlanır. Lahit usulünde mezar yaklaşık bir adam boyu kadar kazılır iki tarafına bir insan eni ve boyu kadar duvar örülür.

Hicazı usulde ise mezarın kıble istikameti ayrıca oyulur ve meyyit oraya yerleştirilir. Yan tarafı tahta ya da taşla kapatılır.

Her ne kadar sünnete uygun olan hicazi usulü ise de insanlar son zamanlarda Şakk (yarma usulü) usulü tercih edilmektedir. Burada sebep kısa zaman sonra mezarların yapımı söz konusu olduğunda mezarın sağlam olmasını sağlamaktadır.

Mezar içerisinde mümkün olduğu kadar birinci dereceden yakınları inerler. Kadın ise insanlar ya uzaklaştırılır ya da mezar üzerine bir örtü gerilir.

Cenaze sağ yanı üzerine yatırılır. Kafa sağ kulak yere temas edilecek şekilde düzeltilir. Baş ayak ve bel üzerindeki bağlar çözülür. Okunmuş taş ya da toprak var ise şefaat umuduyla mezar içerisine bırakılır.

Mezar toprakla kapatılırken genelde cemaat yoğun bir şekilde iştirak eder. Birkaç kürek toprak atar ve küreği yere bırakır. Fazla toprak atmak isteyen olursa cemaat tarafından uyarılır, "küreği yere bırak" diye ikaz edilir.Burada bile bir nezaket kuralı yerleşmiştir. Küreği elden almak karşı şahsı incitebilir zannıyla yere bırakılıp kürek yerden alınır.

Gönül-İzzettin-Sena-Cemile KEPEKÇİ