B12 Vitamini: Eksikliği, nörolojik ve hematolojik sorunlara yol açabilir
B12 vitamini yalnızca hayvansal kaynaklı besinlerde doğal olarak bulunur; eksikliği ise özellikle vegan bireylerde, yaşlılarda ve bazı sağlık sorunları olan kişilerde yaygındır
22.11.2025 00:10:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
B12 vitamini (kobalamin), DNA sentezi, sinir sistemi sağlığı ve kırmızı kan hücresi üretimi gibi yaşamsal süreçlerde görev alan, suda çözünebilen bir vitamindir. İnsan vücudu bu vitamini sentezleyemez; dolayısıyla dışarıdan alınması zorunludur. Eksikliği, ciddi nörolojik ve hematolojik sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, B12 içeren besinlerin bilinmesi ve yeterli alımının sağlanması büyük önem taşır.
B12 eksikliğinin nedenleri
B12 eksikliği, yalnızca yetersiz alım değil, aynı zamanda emilim bozuklukları nedeniyle de ortaya çıkabilir.
Başlıca nedenler şunlardır:
- Vegan ve vejetaryen beslenme: Bitkisel gıdalarda doğal B12 bulunmaz.
- Yaşlanma: Mide asidinin azalması, emilimi zorlaştırır.
- Pernisiyöz anemi: İntrinsik faktör eksikliği nedeniyle emilim bozulur.
- Gastrointestinal hastalıklar: Crohn, çölyak, gastrit gibi durumlar.
- İlaç kullanımı: Metformin, mide asidini azaltan ilaçlar (örneğin proton pompa inhibitörleri).
Eksiklik belirtileri arasında yorgunluk, unutkanlık, karıncalanma, denge bozukluğu ve megaloblastik anemi yer alır.
B12 vitamini içeren besinler
B12 vitamini yalnızca hayvansal kaynaklı gıdalarda doğal olarak bulunur. İşte başlıca kaynaklar:
Sığır karaciğeri: 70–85 µg, en zengin doğal kaynaklardan biridir.
Midye: 80–90 µg, deniz ürünleri arasında en yüksek B12 içeriğine sahiptir.
Ton balığı: 9–10 µg, özellikle konserve ton balığı iyi bir kaynaktır.
Somon: 3–5 µg, Omega-3 ve B12 açısından zengindir.
Sardalya: 8–9 µg, küçük balıklar arasında öne çıkar.
Yumurta sarısı: 1.1–1.5 µg, beyazına göre daha fazla B12 içerir.
Süt ve yoğurt: 0.4–0.9 µg, günlük tüketimle yeterli katkı sağlar.
Peynir (özellikle İsviçre peyniri): 3.3 µg, fermente süt ürünleri B12 açısından zengindir.
Not: Bitkisel kaynaklarda doğal B12 bulunmaz. Ancak bazı tahıl gevrekleri, bitkisel sütler ve vegan ürünler B12 ile zenginleştirilmiş olabilir.
Risk altındaki gruplar için öneriler
Vegan bireyler: B12 takviyesi veya B12 ile zenginleştirilmiş ürünlerin düzenli tüketimi önerilir.
Yaşlı bireyler: Emilim sorunları nedeniyle B12 düzeyleri izlenmeli, gerekirse parenteral takviye yapılmalıdır.
Gastrointestinal hastalığı olanlar: Emilim bozuklukları göz önünde bulundurularak düzenli tarama yapılmalıdır.
B12 vitamini, yalnızca hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunması ve karmaşık emilim süreci nedeniyle eksikliği sık görülen bir vitamindir. Özellikle risk altındaki bireylerde düzenli tarama, bilinçli beslenme ve gerekirse takviye kullanımı, eksikliğe bağlı komplikasyonların önlenmesinde kritik rol oynar.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
