Bahis fırtınasının altında ne var?

Türkiye son günlerde ardı ardına gelen operasyonlar nedeniyle "bahis ekonomisi" tartışmalarının içine çekilmiş durumda. Resmî açıklamalara göre yapılan işlemler, "yasa dışı bahis, kara para aklama ve kayıt dışı dijital para hareketleriyle mücadele" kapsamında yürütülüyor. Ancak ekonomik, sosyolojik ve bölgesel gelişmeler birlikte değerlendirildiğinde, bunun yalnızca teknik bir suç soruşturması olmadığı; Türkiye'nin finansal düzenleme kapasitesi, uluslararası sermaye ilişkileri ve spor ekonomisinin dönüşümü gibi daha geniş alanlarla ilişkili olduğu görülüyor.

Bu nedenle mesele, yalnızca "bahis çeteleri" üzerinden değil; dünyadaki dönüşümün Türkiye'ye yansımaları çerçevesinde okunmalıdır.

NEDEN ŞİMDİ? OPERASYONLARIN ZAMANLAMASI

Uzmanların ortak vurgusu şudur:

Yasa dışı bahis, uzun süredir bilinen bir problem. Peki neden bugün devlet yönetiminin en üst düzey gündemi hâline geldi?

Bu sorunun cevabı, Türkiye'nin son dönemde artan kayıt dışı para akışını kontrol etme ihtiyacı, finansal şeffaflık baskısı ve uluslararası regülasyon kurumlarının (FATF, MONEYVAL gibi) değerlendirmeleri ile ilişkilidir.

Resmî raporlarda da belirtildiği üzere FATF, 2021–2023 değerlendirmelerinde Türkiye'ye "yüksek riskli alanlarda daha etkin izleme" uyarısında bulundu. Bahis ve dijital oyun ekonomisi bu alanlardan biridir.

Dolayısıyla mevcut operasyonların uluslararası standartlarla uyum sağlama çabası boyutu bulunmaktadır.

Ancak:

Buna ek olarak, finans sosyolojisi uzmanlarına göre büyük operasyonların bir diğer görünmeyen sonucu da sermayenin yeniden dağılımı olabilir. Bu iddia yeni değildir; örneğin 2017 ve 2020 yıllarında yapılan geniş çaplı operasyonlarda da çok büyük hacimli fonların el değiştirdiği mahkeme tutanaklarında yer almıştır.

Bu nedenle "neden şimdi" sorusu birden fazla boyut içerir:

• ekonomik gereklilik,

• uluslararası uyum,

• finansal denetimin güçlendirilmesi,

• iç piyasada regülasyon kapasitesinin artırılması.

KÖRFEZ SERMAYESİ VE SPOR EKONOMİSİNİN YENİ YÜZÜ

Son yıllarda BAE, Katar ve Suudi Arabistan gibi Körfez ülkelerinin spor yatırımları dünya çapında olağanüstü bir artış gösterdi.

Bu bir yorum değil, somut veridir:

• Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu (PIF) 2023'te futbol ve motor sporlarına 7 milyar doların üzerinde yatırım yaptı.


• Qatar Sports Investments, PSG başta olmak üzere onlarca kulübü finanse ediyor.


• BAE merkezli City Football Group, dünyada 13 kulübün sahibi veya ortağıdır.

Bu yatırımların bazıları şeffaf olsa da uluslararası spor hukuku uzmanlarının sıkça dile getirdiği gibi, spor endüstrisi para aklama, vergi optimizasyonu ve yüksek hacimli transferlerle fon hareketlerinin görünmezleşmesine imkân sunan bir alan hâline gelmiştir.

Bu risk, UEFA'nın "Finansal Fair Play" raporlarında da açıkça ifade edilmektedir.

Türkiye ile Körfez hattı arasındaki ekonomik yakınlaşma, spor yatırımlarını da kapsar hâle geldiği için, bahis ekonomisi–spor ekonomisi–uluslararası sermaye üçgeni ister istemez aynı zeminde değerlendirilmektedir.

SPORUN DÖNÜŞEN YAPISI: MASUM OYUNLARDAN MİLYAR DOLARLIK PAZARLARA

Bugün sporun yalnızca sportif bir faaliyet değil, çok uluslu bir finans endüstrisi olduğu gerçeği ortadadır. Bunun hukuken teyit edilebilecek göstergeleri vardır:

• FIFA'nın açıklamasına göre 2023 yılı küresel transfer hacmi 9,6 milyar dolar ile rekor kırdı.


• Europol, 2020–2023 arasında maç manipülasyonu ve bahis bağlantılı 1200'den fazla olay tespit etti.

Bu veriler, spor dünyasının finansal kırılganlıklarının arttığını ortaya koymaktadır.

Bu tabloyu düşünürken bazen ister istemez çocukluğumuza dönüyoruz…

Taşlardan kale yapıp plastik topla oynadığımız günlere…

Top kaçınca komşu amcanın camını kırıp azar işittiğimiz o saf zamanlara…

Bugün sporun bu masum hâli yok. Ama bu dönüşümün Türkiye'yi nasıl etkileyeceği en kritik sorudur.

TÜRKİYE OYUN KURUYOR MU, YOKSA KURULAN OYUNUN PARÇASI MI?

Bahis operasyonları tartışılırken asıl mesele, devlet kapasitesi ve stratejik duruştur:

Türkiye bu alanda kendi ulusal politikasını mı inşa ediyor, yoksa küresel para hareketlerinin zorunlu yönelimlerine mi uyum sağlıyor?

Eğer süreç:

• şeffaflık,

• finansal denetim,

• ulusal spor politikasının güçlendirilmesi,

• kara para akışının kesilmesi amacıyla yürütülüyorsa, sonuç Türkiye adına olumlu olacaktır.

Ancak operasyonlar yalnızca sermayenin el değiştirmesine hizmet eden bir yeniden yapılanmanın parçası hâline gelirse, bu durum orta vadede ekonomik egemenliği zedeleyebilecek riskler barındırır.

Bu nedenle mesele birkaç şebekenin tasfiye edilmesinden ibaret değildir; Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığını ilgilendiren bir süreçtir.

SON SÖZ

Spor endüstrisi, artık dünyanın en büyük finans laboratuvarlarından biridir.

Bahis operasyonları ise bu dev sistemin yalnızca görünen yüzüdür.

Bugün Türkiye'nin vereceği karar şu açıdan belirleyicidir:

• Ulusal çıkarları merkeze alan bir politika ile oyun kurucu ülke olmak mı,

yoksa küresel para savaşlarında yan aktör olarak kalmak mı?

Asıl mesele budur.

Biline.