Bakan Şimşek: 'Dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payını 2026'da yüzde 38.3'e çıkarmayı hedefliyoruz'

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Hazine Ve Maliye Bakanlığı ve Bakanlığa bağlı Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'nun 2026 yılı bütçeleri ele alındı. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Yatırımcı Tazmin Merkezi ve Bankalararası Kart Merkezi Anonim Şirketi Sayıştay Raporları da Komisyonda görüşüldü.

Komisyonda bir sunum gerçekleştiren Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, belirsizliklere, artan korumacılık ve jeopolitik gerginliklere rağmen küresel ekonominin dirençli ve ılımlı görünümünü koruduğunu söyledi.

Şimşek, küresel büyümenin 2025 ve 2026 yıllarında, uzun dönem ortalamasının altında kalmasında rağmen yüzde 3'ün üzerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğünü dile getirerek, "Nisan ayında açıklanan tarifelerin, küresel ticareti beklenenden daha az etkileyeceği tahmin ediliyor. 2025 yılında küresel ticaret hacminin yüzde 3,6, 2026'da ise yüzde 2,3 artması bekleniyor. 2024 yılında yüzde 2,1 büyüyen ticaret ortaklarımızın, 2025 ve 2026 yıllarında sırasıyla yüzde 2,2 ve yüzde 2,3 büyüyeceği tahmin edilmektedir" ifadelerine yer verdi.

"Küresel konjonktürün ülkemiz için daha olumlu seyretmesini bekliyoruz"

Diğer yandan, küresel dezenflasyon sürecinin devam ettiğini söyleyen Şimşek, "ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası başta olmak üzere geçen yıl başlayan politika faiz indirimleri bu yıl da devam etti. 2026 yıl sonuna kadar FED'in ilave 75 baz puan faiz indirimi yapması bekleniyor. İyileşen küresel risk iştahı ile birlikte gelişmekte olan ekonomilere bu yıl artan portföy girişlerinin, 2026 yılında da devam etmesi bekleniyor. Diğer olumlu bir faktör de küresel emtia fiyatlarının ılımlı seyridir. Önümüzdeki dönemde enerji fiyatlarındaki düşüşün devamı, enerji hariç emtia fiyatlarının ise artması öngörülüyor. Özetle, küresel konjonktürün ülkemiz için daha olumlu seyretmesini bekliyoruz" açıklamasında bulundu.
Şimşek, uyguladıkları program sayesinde son 2 yılda önemli kazanımlar elde ettiklerini belirterek, programın öncelikli hedeflerinden olan makro finansal istikrarın güçlendirilmesi ve şoklara karşı dayanıklılığın artırılmasında önemli mesafe aldıklarını kaydetti.

"Kur Korumalı Mevduat'tan çıkışı başarıyla yönetiyoruz"

Uluslararası standartlara göre rezerv yeterliliğini sağladıklarını söyleyen Şimşek, 2023 yılı Mayıs ayına göre brüt rezervlerin 87 milyar dolar, swap hariç net rezervlerin ise 112,6 milyar dolar arttığını dile getirdi.

Şimşek, koşullu yükümlülükleri azalttıklarını belirterek, "Kur Korumalı Mevduat'tan (KKM) çıkışı başarıyla yönetiyoruz. 24 Ekim 2025 itibarıyla 171 milyar liraya gerileyen bakiyenin yıl sonunda 5 milyar liranın altına inmesini bekliyoruz. Türk lirası varlıklara duyulan güvenin artmasıyla TL'nin toplam mevduat içindeki payı yüzde 59,8'e ulaştı" diye konuştu.

"Cari açığı endişe kaynağı olmaktan çıkardık"

Program ile sağlanan kazanımları kalıcı hale getirmek için makro dengesizlikleri azalttıklarına dikkati çeken Şimşek, "Kayda değer iyileşme sağladığımız cari açığı endişe kaynağı olmaktan çıkardık. 2023 yılı ortasında yüzde 5 olan yıllıklandırılmış cari açığın milli gelire oranı 2024'te yüzde 0,8'e geriledi. 2025 yılı ikinci çeyreği itibarıyla yüzde 1,3 olan bu oranın, Orta Vadeli Program (OVP) döneminde ortalama yüzde 1,2 ile sürdürülebilir seviyelerde kalmasını öngörüyoruz. Cari dengedeki bu iyileşmeyle birlikte 2023 yılı Haziran ayında milli gelire oranla yüzde 23 olan brüt dış finansman ihtiyacının 2025 sonunda yaklaşık yüzde 17'ye gerileyeceğini öngörüyoruz" şeklinde konuştu.

"700 baz puana kadar yükselen risk primimiz 250 baz puanın altına geriledi"

Şimşek, finansal istikrarın güçlenmesiyle Türkiye yönelik risk algısının da iyileştiğine vurgu yaparak, "Program öncesi 700 baz puana kadar yükselen risk primimiz 250 baz puanın altına geriledi. Düşen risk primiyle birlikte kamu ve özel sektörün dış borçlanma maliyetleri önemli ölçüde azaldı. Programımız sayesinde ülke kredi notumuzu S&P ve Fitch 2'şer kademe, Moody's ise 3 kademe yükseltmiştir" dedi.

"Vergi ve harçlardaki güncellemenin yeniden değerleme oranı yerine enflasyon hedeflerini dikkate alarak yapılması gündemimizde"

Dezenflasyon sürecine ilişkin de konuşan Bakan Şimşek, dezenflasyonun sürecinin dönemsel etkilerle geçici olarak yavaşlasa da devam ettiğini kaydederek, "Yıllık enflasyon, ekimde geçen yılın aynı ayına göre 15,7 puan azalarak yüzde 32,9'a geriledi. Önümüzdeki dönemde sıkı para politikası, destekleyici maliye politikası, bütçe imkânları dahilinde yönetilen ve yönlendirilen fiyatların hedeflerle uyumlu belirlenmesi ve başta sosyal konut olmak üzere arz yönlü tedbirler ile dezenflasyon sürecinin devam edeceğini öngörüyoruz. Ayrıca vergi ve harçlardaki güncellemenin yeniden değerleme oranı yerine enflasyon hedeflerini dikkate alarak bütçe imkânları doğrultusunda daha düşük oranda yapılması da gündemimizdedir" değerlendirmesinde bulundu.

"İstihdamı korumak amacıyla reel sektöre yönelik desteklerimiz devam ediyor"

Bakan Şimşek, OVP döneminde büyüme patikasının dezenflasyonu desteklemesini öngördüklerini söyleyerek, "İstihdam, program döneminde 1,1 milyon kişi arttı. İşgücüne katılımdaki zayıf seyrin de etkisiyle işsizlik oranı tek haneli seviyesini korudu. Özellikle emek yoğun sektörlerde zayıf seyreden üretimi canlandırmak ve istihdamı korumak amacıyla reel sektöre yönelik desteklerimiz devam ediyor" şeklinde konuştu.

Mali disiplini tesis ettiklerini ve kararlılıkla sürdüreceklerini sözlerine ekleyen Şimşek, cari fiyatlarla 3,6 trilyon liraya ulaşan deprem harcamalarına rağmen bütçe disiplinini güçlendirdiklerini vurguladı.

Şimşek, aldıkları tedbirler sayesinde milli gelire oranla 2023 yılında yüzde 5,1 ile sınırladıkları bütçe açığının, 2024'te yüzde 4,7'ye gerilediği ve 2025 yılında bu oranın yüzde 3,6 olarak gerçekleşmesini beklediklerini ifade etti.

"Bütçe açığının 2025 yılında yüzde 3,6 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz"

Alınan tedbirlerle bütçe açığının, 2024'te yüzde 4,7'ye gerilediğini hatırlatan Şimşek, "2025 yılında bu oranın yüzde 3,6 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. OVP'de geçen sene yüzde 3,1 olarak öngördüğümüz 2025 yılı bütçe açığına yönelik yukarı yönlü revizyonun temel nedeni, bazı vergi gelirlerinin beklentilerimizin altında kalmasıdır" değerlendirmesinde bulundu.

"Tasarruf tedbirleri çerçevesinde bin 958 harcama biriminde denetim gerçekleşti"

Şimşek, kamu tasarruf tedbirlerine ilişkin de konuşarak, alınan tedbirlerle kamuda harcama disiplinini güçlendirdiklerini söyledi. Bu kapsamda kamuda izleme, denetleme, raporlama ve yaptırım modelini güçlü ve kararlı bir şekilde uyguladıklarına da sözlerine ekleyen Şimşek, 'Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemi' ile 257 kamu idaresini yakından takip ettiklerini ve bin 958 harcama biriminde denetim gerçekleştirdiklerini söyledi.

"Kurumlar vergisi oranını 5 puan artırarak yüzde 25'e yükselttik"

Gelir politikasını vergide adalet, vergilemede etkinlik ve kayıt dışılıkla mücadele eksenlerinde oluşturduklarını aktaran Şimşek, program döneminde yüksek gelir gruplarına yönelik vergi yükünü artıran düzenlemeleri hayata geçirdiklerini anımsattı. Şimşek, söz konusu düzenlemeleri şu şekilde açıkladı:

"Kurumlar vergisi oranını 5 puan artırarak yüzde 25'e yükselttik. Yap-İşlet-Devret ve Kamu Özel İşbirliği projelerinden elde edilen kazançlar ile banka ve finans kurumları için kurumlar vergisini 10 puan artırdık. Banka ve diğer finansal kuruluşların finansal faaliyet harçlarını yüzde 50 yükselttik. İlk defa, çok uluslu şirketlere yüzde 15, yurt içindeki şirketlere yüzde 10 asgari kurumlar vergisi getirdik. Şirketlerin taşınmaz satışlarında uygulanan yüzde 50 kazanç istisnasını kaldırdık. İştirak hissesi satış kazancı istisnasını yüzde 50'ye düşürdük. Kâr paylarındaki gelir vergisi stopajını yüzde 15'e yükselttik. Kazanç istisnasını daralttığımız yatırım fon ve ortaklıklarının gayrimenkul kazançlarını da yüzde 10 asgari kurumlar vergisine tabi tuttuk. Yat, kotra, tekne ve gezinti gemileri için yüzde 8 ÖTV getirdik. Silah bulundurma ve taşıma ruhsatları için uygulanan harçları yüzde 100 artırdık. İşlenmiş vadeli altın ithalatını KKDF'ye tabi tuttuk. 2025 yılı Eylül ayı itibarıyla vadeli mevduatların yüzde 95'ini oluşturan 6 aya kadar vadeli mevduat gelirleri ile yatırım fonlarında stopaj oranını yüzde 17,5'e yükselttik."

"Dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payını 2026'da yüzde 38,3'e çıkarmayı hedefliyoruz"

Şimşek, vergi harcamalarını azaltmaya devam ettiklerini söyleyerek, vergi istisna ve muafiyetlerin azaltılması amacıyla yapılan düzenlemeler çerçevesinde 2025 yılı için yüzde 5,1 olarak hesapladıkları vergi harcamalarının milli gelire oranını 2026'da yüzde 4,7'ye, OVP dönemi sonunda ise yüzde 4,1'e indirmeyi hedeflediklerini bildirdi.

Vergide adaleti sağlamak için oluşturulan düzenlemelere de konuşmasında yer veren Şimşek, "Program döneminde, vergide adaleti güçlendirmek için yaptığımız düzenlemeler ve kayıt dışılığa yönelik aldığımız tedbirlerle 2023 yılında yüzde 34,5 olan dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payını 2026'da yüzde 38,3'e çıkarmayı hedefliyoruz. Böylece dolaylı vergilerin payı yüzde 61,7'ye inecektir.2023'ten itibaren dolaysız vergilerde sağlanacak 3,8 puanlık iyileşme 520 milyar liraya tekabül edecek" dedi.

"Dolaysız vergilerde en düşük yüke sahip üçüncü ülkeyiz"

Şimşek, Türkiye ile OECD ve AB ülkeleri vergi yüklerinin aynı tanımda kıyaslanabilmesi için sosyal güvenlik primlerinin ve mahalli idare vergi gelirlerinin de hesaplamalara dahil edilmesi gerekmektiğini belirterek, "Bu şekilde yapılan hesaplamalara göre ülkemizde genel vergi yükü yüzde 23,5'tir. Ortalaması yüzde 33,9 olan OECD ülkeleri arasında en düşük vergi yüküne sahip beşinci ülkeyiz. Türkiye'de dolaylı vergi yükü yüzde 10,7, dolaysız vergi yükü ise yüzde 12,8 seviyesindedir. Dolaysız vergilerin yeterli düzeyde olmaması temel sorunumuzdur. Ortalaması yüzde 23,6 olan OECD ülkeleri arasında dolaysız vergilerde en düşük yüke sahip üçüncü ülkeyiz" dedi.

"Kayıt dışı ile mücadelemiz sonuç veriyor, bu yıl 473 bin mükellef ilk kez beyanname verdi"

"Hükümet olarak kayıt dışı ekonomiyle mücadele önem verdiğimiz konuların başında geliyor. Bu kapsamda vergilemede etkinliği ve denetimi artırıyor, kayıt dışılıkla mücadeleyi kararlılıkla sürdürüyor ve mükelleflerinin haklarını koruyoruz" diyen Şimşek, şunları kaydetti:

"Mükellef haklarının korunması amacıyla vergi incelemelerinde uyulacak denetim standartlarına ilişkin çalışmamızı tamamladık, önümüzdeki günlerde yayımlayacağız. Saha denetimlerimiz aralıksız sürüyor. Belge düzeni ve KDV oranlarının kontrolü için 2024 yılında 1 milyon 125 bin, 2025'in ilk 9 ayında 1 milyon 110 bin saha denetimi gerçekleştirdik. 2024 yılında yasalaşan hasılat tespiti uygulamasını bu yıl fiilen hayata geçirdik. Bu kapsamda yılın ilk 9 ayında 253 bin denetim yaptık. Kayıt dışı ile mücadelemiz sonuç veriyor. Beyanname sayılarında ve beyan edilen gelirlerde önemli artışlar sağladık. 2024 yılına ait kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin beyanname sayısı yüzde 24 artışla 2 milyon 248 bin oldu. Hesaplanan vergi 2 katına çıktı. Bu yıl 473 bin mükellef ilk kez beyanname verdi. Sonuç olarak 2022 yılında 3,8 milyon ve 2023 yılında 4,4 milyon olan gelir vergisi beyanname sayısı, 2024 yılında 5 milyona ulaştı. Program döneminde her sene hesaplanan vergi 2 katına çıktı."

"Faiz harcamalarının milli gelire oranı 2025'te 3,3 ve 2026'da yüzde 3,5 olarak gerçekleşmesi beklenmekte"

Bakan Şimşek, deprem nedeniyle artan borçlanma ihtiyacıyla, yükselen faiz harcamalarına rağmen kamu borçluluğunun düşük seyrettiğini belirterek, "2023-25 döneminde faiz dışı açık ve borçlanma ihtiyacı önemli ölçüde deprem harcamaları nedeniyle artmıştır. Böylece faiz harcamalarının milli gelire oranı 2025 ve 2026 yıllarında sırasıyla yüzde 3,3 ve yüzde 3,5 olarak beklenmektedir. Azalan deprem harcamaları ve iyileşen faiz dışı denge sayesinde bu oranın 2027'de yüzde 3,4'e, 2028'de ise yeniden yüzde 3,3'e gerilemesi öngörülmektedir" şeklinde konuştu.

Bakan Şimşek, 2024 yılında yüzde 23,6 olan Avrupa Birliği (AB) tanımlı genel yönetim borç stokunun milli gelire oranının 2025 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 24,1 olarak gerçekleştiğini ifade etti.
İç borç çevirme oranının 2024 yılında yüzde 133,1 olarak gerçekleştiğini de hatırlatan Şimşek, bu yıl yüzde 132,5 seviyesinde tamamlamayı öngördüklerini kaydetti. OVP'de öngörülen faiz dışı dengedeki iyileşmeyle birlikte 2026 yılında bu oranı yüzde 106'ya, dönem sonunda da yüzde 100'ün altına düşürmeyi hedeflediklerini de aktaran Şimşek, böylece özel sektöre daha fazla alan açılacağını ve reel sektörün büyümesinin destekleneceğini belirtti.

"Uzun vadeli ve uygun koşullu 13,6 milyar dolar finansman sağladık"

Şimşek, 2025 yılında uluslararası sermaye piyasalarından toplam 13 milyar dolar finansman sağladıklarını belirterek, "Bu ihraçlara yatırımcı ilgisi yüksek olmuş, spreadlerde önemli ölçüde gerileme kaydedilmiştir. Proje ve program finansmanı kapsamında çok taraflı yatırım bankalarından altyapı, ulaşım, sağlık, doğal afetlerle mücadele, çevre, enerji ve reel sektörün desteklenmesine yönelik 2025 yılı Ekim itibarıyla uzun vadeli ve uygun koşullu yaklaşık 13,6 milyar dolar tutarında finansman sağladık. Bu tutar yıllık bazda ulaşılan en yüksek rakamdır" açıklamasında bulundu.

Ar-Ge ve yatırımları güçlü bir şekilde desteklediklerini söyleyen Şimşek, 2025 yılında Ar-Ge faaliyetleri ile yatırım ve üretimi artırmak için 693,6 milyar lira, 2026 yılında ise 836 milyar lira vergi harcaması öngördüklerini bildirdi.

Şimşek, istihdamı korumaya ve artırmaya yönelik tedbirler alıklarını dile getirerek, "'İstihdamı Koruma Destek Programı' ile tekstil, giyim, deri ve mobilya gibi belirli imalat sektörlerinde istihdamını koruyan işletmelere çalışan başına aylık 2 bin 500 lira prim desteği sağlıyoruz. İmalat sanayi sektörüne yönelik ilave destek paketleri üzerinde de çalışıyoruz" diye konuştu.

"2026'da tarım sektöründe 262,3 milyar lira vergiden vazgeçiyoruz"

Çiftçi ve esnaf desteklerinin artarak devam ettiğine işaret eden Şimşek, "2026 yılı tarımsal destek programları, tarım sektörü yatırım ödenekleri ile tarımsal kredi destekleri, tarımsal KİT ve ihracat destekleri için 626 milyar lira kaynak ayırıyoruz. Ayrıca tarım sektörüne yönelik 2026'da vazgeçeceğimiz vergi tutarı da 262,3 milyar liradır. 1,1 milyona çiftçimize, 746 milyar lira kredi bakiyesi ile 2025 yılı ilk dokuz ayında 144 milyar lira Hazine faiz/kâr payı desteği sağladık. 780 bin esnaf ve sanatkârımıza, 282 milyar lira kredi bakiyesi ile 2025 yılı ilk dokuz ayında 49 milyar lira Hazine faiz desteği sağladık" açıklamasında bulundu.

"Hazine ve Maliye Bakanlığı 2026 yılı bütçe teklifinin toplamı 8,84 trilyon lira"

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu 2024 Yılı Kesin Hesabı'na ilişkin özet bilgileri de paylaşan Şimşek, sözlerine şu şekilde devam etti:

"2024 yılı için 4,67 trilyon lira olan Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesinin 4,55 trilyon lirası kullanılmıştır. Bunun yaklaşık yüzde 1'ine tekabül eden 40 milyar liralık kısmı Bakanlık hizmetlerinde kullanılmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığının 2024 yılı itibarıyla 37,3 milyar lira olan bütçesinin 36,9 milyar lirası kullanılmıştır. 405 milyon lira olan Özelleştirme İdaresi Başkanlığı bütçesinin 280,8 milyon lirası kullanılmıştır. 3,5 milyar lira olan Türkiye İstatistik Kurumu bütçesinin 3,2 milyar lirası kullanılmıştır."

Bakanlığının 2026 yılı bütçe teklifi toplam 8,84 trilyon lira, faiz hariç 6,1 trilyon lira olduğu bilgisini veren Şimşek, bu teklifin yaklaşık yüzde 1,3'üne tekabül eden 77,8 milyar liranın Hazine ve Maliye Bakanlığı hizmetleri için kullanılacağını bildirdi.

Şimşek, 2026 yılı bütçesinde teklif ettikleri ödenek tutarının Gelir İdaresi Başkanlığı için 70,6 milyar lira, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı için 474,7 milyon lira ve Türkiye İstatistik Kurumu için 6,7 milyar lira oluğunu da açıkladı.

Komisyon görüşmeleri, Bakan Şimşek'in konuşmasının ardından diğer parti sözcülerinin konuşmasıyla devam etti.