Çarpıcı sonuçlar

16 Nisan'da gerçekleşen referandum, farklı yönleriyle analize tabi tutuluyor. Yapılan bir analize göre Türkiye ekonomisinin yüzde 70'ini, Türkiye nüfusunun da yüzde 61'ini oluşturan kentlerin tercihinin 'Hayır' olmasına rağmen 'Evet' kazandı

Araştırma şirketi IPSOS'un açıkladığı bir araştırmaya göre 16 Nisan referandumunda Türkiye genelinde il ve ilçe merkezlerinde 'Hayır', belde ve köylerde ise 'Evet' önde tamamladı. Peki büyük şehirler ile küçük şehirler, taşra ile kentler arasında oluşan bu farkın nedenleri ve önümüzdeki döneme yansıyacak sonuçları nedir? Mimar Sinan Üniversitesi'nden sosyolog Prof. Dr. Neşe Özgen, başkanlık sistemine yüksek itirazın geldiği yerlerin eşitsizliğin ve katma değerli üretimin yüksek olduğu yerler olduğunu belirtti.   
Eskiden Anadolu'nun farklı bölgelerinde çekim merkezleri yaratma politikası olduğunu fakat 20 yıldır ticaret, finans, sanat ve eğitimin tek merkezinin İstanbul haline getirilmeye başlandığını belirten Özgen, küçük şehirlerin 'Evet' demek zorunda bırakıldığını savunarak, şunları kaydetti: "Evet'in yüksek çıktığı küçük nüfuslu yerler son 20 yılda tarımdaki gelirlerini ve yetişkin üretim gücü olan nüfuslarını kaybeden, iktidarın elinde oyuncak gibi kalan orta yaş üstü, küçük nüfuslu kentler. Artık kırsal alanda kentsel malzemenin olduğunu görüyoruz. Kırsaldan geçinme özelliği kalmadı, kırsal alanlar da hazır yiyorlar. Devletten, devletin ihaleleriyle ve devlete yakın durarak geçiniyorlar başka bir geçim kaynakları kalmadığı için. Küçük yerlerde müteahhitlik işleri, devlet katında çeşitli pozisyonlar veya destekler bulabilmek için AK Parti'ye yakın durmanız gerekiyordu. Artık bu da yetmiyor, oyunuzun fotoğrafını çekmeniz, evladınızı da bu şekilde yetiştirmiş, yerleştirmiş, kurban vermiş olmanız gerekiyor."

Devletin denetim mekanizmalarının etkisi

Neşe Özgen'e göre küçük ve büyük kentler arasındaki bir diğer fark da devletin denetim mekanizmalarının etkisi. Büyük nüfuslu kentlerde insanların anonim kalıp kendisine benzeyen kişilerle kolay etkileşim kurabileceğini ve itiraz mekanizmaları geliştirebileceğini söyleyen Özgen, "Ama küçük yerlerde korku kol geziyor. Hakikaten insanların gelir ağları son derece daraldı ve devletten başka, devletin kendilerine vereceği ulufelerden başka, onun dağıtacağı yardımlardan, açacağı kapılardan başka hiçbir çaresi kalmadı. Büyük kentlerde de işsizlik üzerinden korku mekanizması kuruluyor fakat bu daha az geçerli, korku mekanizması kırılabiliyor" şeklinde konuştu. 

Kadınların tercihi

IPSOS'un referandumun ardından yayınladığı çalışmaya göre işçi, öğrenci, ev kadını, emekli ve işsiz kategorilerinden yalnızca ev kadınlarında 'Evet' çoğunluktaydı. Sosyolog Özgen, bu tabloyu da AK Parti'nin ev kadınları arasındaki örgütlenmesine bağlıyor: "AK Parti mahallelerde, toplum içinde statüsü olmayan işsiz ev kadınlarına özel bir statü yüklemeye başladı. Ev kadınlığı ve annelikle bazı şeyleri kazanan, maaş alan, bazı nitelikleri dolayısıyla şimdiye kadar hak ettiği yeri bulamayan birçok insan AK Parti'nin içerisinde kendisine bir gelişim alanı açabildi, bu kıymetli bir alandır." Neşe Özgen, buna rağmen AK Parti'nin ev kadınları arasındaki desteğinin de azalmakta olduğunu söylüyor.
  

Zengin iller 'Hayır' dedi

Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı'ndan (SETA) Nigar Tuğsuz ise referandumda nüfus bakımından en büyük 6 ilden 5'inin, ekonomik anlamda en büyük 15 ilden 10'unun 'Hayır' demesinin nedeni konusunda "Bu gerçekten ilginç bir sonuç, kimsenin inkâr edemeyeceği bir realite var ortada" dedi. AK Parti'nin zor bir dönemden geçtiğini, tabanını koruyabilmek için sürekli yeni ittifaklar yapmak zorunda kaldığını belirten Nigar Tuğsuz, "Büyük şehirlerde yaşayanlar ve ekonomiyi elinde tutan aktörlerin 'Hayır' tarafında gözükmesinin nedenini ben önemli oranda bu agresif siyasal ortamın AK Parti'nin yapısında meydana getirdiği dönüşümle açıklıyorum. Çünkü eğitimli, şehirli kişiler dediğimiz kitlenin bir kere her şeyden önce demokratikleşme beklentisi daha yüksektir. 'Hayır'a kayan oyların bu demokratikleşme beklentisinden ve AK Parti'nin içine sıkıştığı agresif siyasal ortamdan kaynaklandığını düşünüyorum." HABER MERKEZİ

Milli gelir ve referanduma etkisi

Türkiye'nin milli gelirine en fazla katkı sunan 15 ilden 11'i 'Hayır' dedi. Türkiye'nin milli gelirinin yüzde 45'ini tek başına karşılayan İstanbul'un az bir farkla 'Hayır' demesi dikkat çekiyor. İstanbul'un yanı sıra Ankara, İzmir, Antalya, Adana, Mersin, Manisa, Tekirdağ, Balıkesir ve Hatay'ın tercihi de ağırlıklı olarak 'Hayır' oldu. 'Evet' diyen gelişmiş iller ise şunlar: Bursa, Kocaeli, Konya, Gaziantep ve Kayseri.