Covid-19 ile ilgili yaşadıklarımız ve önerilerim -4-

(…dünden devam)

Hastalık süresince viral enfeksiyon, hastada koku, dil tadı ve iştah duyusunun kaybı sonucu hem beslenme bozukluğu ve hem de uzun süre hastanede yatmaktan dolayı kasların kullanılmaması neticesi iskelet kaslarının zayıflaması yani sarkopeni ile hareket sisteminde kol ve bacaklarda felç yapacak derecede hareket sistemi fonksiyon kaybı ve adinami yapmaktadır.

Solunumun zarar görmesi sonucu efor dispnesi ve kaslarda güçsüzlük gelişmesi hareket sisteminde fonksiyon yetersizliğine katkıda bulunmaktadır.

Bunun dışında hastalığın ağır sistemik tutulumu sırasında virüsün vücutta yaratmış olduğu ağır klinik tablo hastada ölüm tehdidinin yarattığı; kaygı, korku, çaresizlik hissi, moral motivasyon bozukluğu, panik atak gibi olumsuz psikolojik duyguların oluşmasına sebep olmaktadır.

Özellikle yoğun bakım ünitesinden çıkan hastalar ve klinik tablonun ağırlığı nedeniyle hastamda olduğu gibi; "Bir daha ayağa kalkabilecek miyim? Oksijen desteğini bırakabilecek miyim? Yürüyebilecek miyim? Kendi işlerimi yapabilecek miyim? Eski işime dönebilecek miyim? Ne zaman rahat uyuyacağım? Ne zaman yemek yiyebileceğim? Ne zaman eski halime döneceğim?" sorularını sık sık sormaktadır.. Bu da bize Covid-19 infeksiyonuna bağlı uzun süre yatan ve yoğun bakım ünitesine girip çıkan coronavirüs enfeksiyonu geçiren hastalarda; hem solunum, hem dolaşım, hem hareket sistem, hem de psikososyal olarak yoğun sorunlar çıkacağı ve bunların da hem fiziksel hem de psikolojik rehabilitasyona ihtiyaç göstereceğini bize göstermektedir.

Şimdi bu yaşadıklarımı anlatmamın nedeni; ben ve eşim coronavirüs hastalığını 3 ve 4. derece ağır biçimde geçirmiş kişiler olarak Covid-19 hastalığının teşhisi, tedavisi ve takibi konusunda hem hastaları hem de hekimleri uyarmaktır. Bunun dışında hastanede ve özellikle yoğun bakım ünitesinde yatarak tedavi gören hastalarda uzun dönemde hem solunum, hem kalp, hem de hareket sistemi yönünden Fizik Tedavi ve Rehabiltasyon programına ihtiyaç duyulacağını anlatmak için görüşlerim şunlardır…

Hastalığı bizzat yaşayan bir kişi ve ailesinde bizzat takip eden bir uzman doktor olarak coronavirüs enfeksiyonu için düşüncelerimi sizinle paylaşıyorum:

1. Coronavirüs Covid-19 enfeksiyonu yakın temasla insandan insana ve her türlü enfekte materyalle ağız, boğaz, burun ve göz yolu ile bulaşabilen; sadece bir üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu değil, sistemik tutulum gösteren ve bunun sonucunda ağır hastalık yapıcı ve öldürücü özelliği olan insan vücudunu daha önce hiç tanımadığı sistemik ağır bir viral enfeksiyon hastalığıdır. (1., 2.).

2. Covid-19 enfeksiyonu ağır viral pnömoni (zatürre) ile akut solunum yetersizliği dışında ACE reseptörleri taşıyan başta kalp damar sistemi olmak üzere damar yoluyla, merkezi sinir sistemi, karaciğer, böbrekler, mide-barsak sistemi ve iskelet ve kalp kaslarını tutarak kişinin hayati fonksiyonları etkileyebilir.( 3., 4.)

Hastalık viral enfeksiyon geçse bile tüm dokularda geçici veya kalıcı hasar bırakabilir.

(Devam edecek…)

Kaynaklar:

1. Wang,L. He,W.HU,D.Bao,M.et all. / Coronavirus disease 2019 in elderly patients characteristics and prognostic factors based on 4 weeks follow up.

J.Infec 2020 Mar30 s.0163-4453 (20)30146-8

2. Guan, WJ. Ni,ZY,Liang,WH. Et all. / Clinical characateristics of coronovirus disease 2019 in China. N.Eng.J.Med. 2020 Apr.30: 382(18)1708-1720

3. Madjid,M,Safavi-Waeini,P.Verdeny,0 / Potential effects of coronavirus on the cardiovascular system:A review. JAMA Cardiol.27 mar 2020.

4. Yong,X. Yu,Y. / Clinically course an outcomes of crically ill patients with sars cov 2 pneumonitis Wuhan. Lancet Resp. Med. 2020.