Depremde binalar öldürdü!

Kahramanmaraş depremleri tarihte görülmemiş çok büyük bir yıkım gerçekleştirdi. Her ne kadar resmi makamlar şu ana kadar 20 bin civarında bir vefattan bahsediyorsa da yıkılan 7 bin bina olduğu düşünüldüğünde ve ortalama her bir binada 20-30 kişinin enkaz altında hayatını kaybettiği dikkate alındığında can kayıpları gerçekten çok fazla.

Bilim insanları yaptıkları açıklamalarda vefat sayısı tahminlerini ifade ediyorlar. Örneğin Prof. Dr. Ahmet Ercan sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, hayatını kaybetmiş olan vatandaşlarımızın sayısının 215 bin civarında olabileceğini belirtti. Allah tüm vefat eden vatandaşlarımıza rahmet eylesin.

Öyle kritik bir dönemden geçiyoruz ki, bir tarafta beklentilerin çok üstünde gerçekleşen Kahramanmaraş depremleri, diğer tarafta beklenen büyük İstanbul depremi gerçeği… 

Güneydoğumuzda 10 ilimizi yerle bir eden depremlerin yaralarını sararken, eşzamanlı olarak muhtemel büyük depremlere, özellikle de İstanbul depremine karşı mutlaka hazırlık yapılması gerekiyor. Zaman yok, acil tedbirler alınması lazım.

Daha acı tablolar yaşamak istemiyorsak, planlı, programlı ve koordineli hareket edilmesi lazım. Yapılan hatalardan mutlaka ders çıkartılmalı, tekrar tekrar aynı yanlışlar yapılmamalı. 1999 Marmara Depremi'nden ders alıp, gerekli tedbirleri almış olsaydık, 10 ilimizde bu denli bir yıkım gerçekleşmeyecek, bu kadar can kaybı yaşamayacaktık. Maalesef alınmayan dersin faturası çok acı oluyor.

Bağımsız Türkiye Partisi (BTP) Genel Başkanı Hüseyin Baş'ın son depremlerle alakalı yaptığı şu açıklamalar mutlaka dikkate alınmalı:

* "Binalar yıkılmadan önce önlemler alınacaktı. Burada, müteahhitler, hükümet yetkilileri, belediyeler, bu işin altında eli olan herkes sorumlu."

* "Yıkılan binaların yüzde 80'inin 2000 yılı ve öncesi yapılar olduğu söyleniyor yetkililer tarafından. Dolayısıyla aslında depremin değil, yapıların insanları öldürdüğü bir felaketle karşı karşıya kaldığımızın bilincindeyiz. Bu daha önce almadığımız derslerin faturasını ödediğimiz bir süreç. O yüzden biran önce bu noktada adımları atmamız gerekiyor."

Evet, son depremlerden de, önceki depremlerden de açık ve net bir şekilde gördük ki, deprem öldürmez, binalar öldürür.

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Yönetim Kurulu Başkanı Mahir Ulutaş, Twitter hesabından Kahramanmaraş'tan oldukça dikkat çeken bir fotoğraf paylaştı. Fotoğrafta depremde yerle bir olmuş binalar ama ortalarında dimdik, hiçbir hasar almamış bir bina…Yıkılmayan tek bina, İnşaat Mühendisleri Odası'nın Kahramanmaraş İl Temsilciliği binası… İbretlik bir fotoğraf… Hükümet yetkilileri, Kahramanmaraş depremleriyle ilgili "yüzyılın felaketi" savunması yapıyor. Yani "Felaket o kadar büyük ki yapabileceğimiz hiçbir şey yoktu" demeye çalışıyorlar. 

Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki, böyle bir mantıkla hareket edersek, bu faciadan asla ders çıkartamayız. "Bizim hatamız yok, suç depremin, suç selin, suç yangının" gibi bahaneler, bundan sonraki felaketlerin daha da acı neticeler doğurmasına neden olur. Doğru olan mantık, "Nerede hata yaptık?" diye muhasebe ederek, bir an önce doğru adımlar atmak, hataları düzeltmektir. Demek ki, İnşaat Mühendisleri Odası her yönüyle doğru, bilimsel gerçeklerle, depreme dayanıklı bir bina yapmış ve yüzyılın felaketi olarak isimlendirilen depremlerde en ufak bir hasar almamış.

Tedbir almazsan kaderin yüzyılın felaketidir; tedbir alırsan işte o zaman kaderin asrın başarısı olur. Yani felaketi de, başarıyı da oluşturan senin tercihlerindir.

 Mahir Ulutaş'ın paylaşımında şu notu iletiyor: "Fazla söze gerek yok. Bilim ve mühendislik böyle büyük bir depremde dahi ayakta kalacak yapılar inşa etmeye yeter. Yeter ki bilim ve teknik halk yararına uygulansın!"

Deprem felaketlerini, başarılı bir mücadeleye dönüştürmek istiyorsak, bilime ve konuya hakim bilim insanlarına kulak vermeliyiz. Konunun uzmanlarından birisi TMMOB Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhçu bakın hangi uyarılarda bulunuyor:

* "Kentleşme ve afet politikaları baştan sona yanlışlarla dolu. Yani afetten önce kentleşme politikalarının doğru olması gerekir. Kentleşme politikaları, yapı üretim sistemi tamamen bir kenti ve yapılaşmayı rant olarak gören bir politik anlayışla karşı karşıyayız. Asıl sorun bu…"

* "Dolgu alanları, tarım alanları, orman alanları, vadiler, kıyılar gibi pek çok ya da deprem fay hatlarının olduğu bölgeler bu anlayışla yapılaşmaya açılıyor. İlk önce bir planlamada ciddi sorunlar var."

* "Yapı üretimiyle ilgili sorunlar var. Ciddi bir denetim sorunu var. Hem malzeme denetimi, hem proje denetimi hem de yapının üretimiyle ilgili denetim sorunları ve boşlukları var. Meslek örgütleri Anayasa'ya aykırı bir takım düzenlemeler yapılarak, denetim alanının dışında tutuldu."

* "4708 sayılı Yapı Denetimi Yasası'yla denetim yapılması öngörülüyor. Baktığınız zaman sadece kişilerin mülkiyetinde olan yerler için bu yasa geçerli. Kamu ve TOKİ'nin yaptığı binalar herhangi bir yapı denetimi sistemine dahil değil. Halbuki metrekare ve bina adedi olarak asıl yapı büyüklükleri bu kamu ve TOKİ'nin aracılık ettiği binalar teşkil ediyor yapılaşmayı."

* "Yapı denetim sistemi çalışmıyor. Ve bunun 3194 sayılı İmar Kanunu yerine ihdas edilen 4708 sayılı yasanın sağlam yapı ürettiği iddiası geçerli değil."

* "Yıkılmaması gereken binalar yıkılmış. Bu gösteriyor ki 4708 sayılı Yapı Denetim Yasası çökmüştür."

* "Kentsel dönüşüm politikalarının amacı rant yaratmak ve bu rantların belli yerleri transferini sağlamak. Başka bir şey değil. Bu rantlar üzerinden de siyasal olarak destek almak. Bu iktidarını ebedi sürdürmek. Asıl mesele bu." 

* "Bir de yeniden TBMM'nin gündemine getirerek imar affını yasalaştırmak istiyorlar. Bu imar aflarının cinayet olduğunu yaşanan depremlerde gördük. Yeniden bu cinayetlerin olması için bir adım olarak değerlendirilmesi ve bu girişimlerin geri çekilmesi ve reddedilmesi gerekiyor."