‘Diş hekimlerinde risk yüksek’

Ağız ve Diş Sağlığı Uzmanı Ayşegül Doğan, COVID-19'un hayatın her alanındaki zorlayıcı ve kısıtlayıcı etkisinin ağız ve diş sağlığı hizmetlerine de yansıdığını belirterek, '"Diş hekimleri enfeksiyonlarla birinci derecede karşı karşıya gelen meslek gruplarının başında yer almaktadır. Diş tedavileri sırasında patojen mikroorganizmaların bulaşması eskiden beri var olan büyük bir problemdir ve COVID-19 bulaşı bu problemi daha büyük bir tehlike haline getirmiştir.
Ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin sunumunda diş tedavileri sırasında hasta ve hekim yakın mesafede bulunmakta ve çok sayıda döner alet kullanılarak fazla miktarda aerosol meydana gelmektedir. COVID-19 enfeksiyonunun damlacıklar ve aerosol yoluyla bulaştığı göz önüne alındığında diş hekimleri ve yardımcı personelin yüksek risk altında oldukları görülmektedir" dedi.
Doğan, Çin'de yapılan çalışmalarda, COVID-19 virüsünün hücre içerisine girmesine neden olan hücre reseptörünün ağız mukozasında, özellikle dil, yanak ve diş eti dokularında daha fazla bulunduğu ve bu nedenle diş tedavi uygulamalarının COVID-19 açısından yüksek risk taşıdığının teyit edildiği bilgisini paylaşarak, "Diş hekimlerinin yeni koronavirüs enfeksiyonundan etkilenme riski pek çok sağlık çalışanından daha fazladır" diye konuştu.

3 bulaş yolu

Doğan, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin sunumunda COVID-19 enfeksiyonu için olası bulaş yollarını üç başlık altında topladı:
"1- Solunum sekresyonlarının ve ağız sıvılarının damlacık yoluyla yayılması, inhalasyonu; oral, nazal ve göz mukozalarıyla teması.
2- Kan, ağız sıvıları ve hastadan elde edilen diğer materyallerle direkt temas.
3- Diş tedavileri sırasında sosyal mesafenin sağlanamaması ve enfekte bireylerin konuşma ya da öksürme sırasında oluşturduğu damlacık ve aerosollere maruziyet."
Sağlık Bakanlığı tarafından 23 Mart 2020 tarihinde yayınlanan Koronavirüs Bilim Kurulu kararlarına göre pandemi döneminde uygulanacak önlemleri hatırlatan Doğan, "Buna göre; sağlık personeli doğrudan temas içermeyen işlemler sırasında hasta ile en az 1 metre mesafede bulunmalı, solunum yolu semptomları olan hastalarda acil olmayan işlemler ertelenmelidir. Diş tedavileri sırasında eldiven, gözlük/siper, önlük, bone, N95/FFP2 veya eşdeğeri maske kullanılması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca; COVID-19 pandemisi sürecinde COVID-19 tanısı konulan ya da şüphesi bulunan bireylerin rutin diş tedavilerinin yapılmaması ve diğer tüm bireylerin acil olmayan diş tedavilerinin ertelenmesi yönünde karar alınmıştır" bilgisini paylaştı.

3 aşamalı koruma önlemi

COVID-19 enfeksiyonuna karşı diş hekimlerinin alması gereken önlemlerin üç aşamalı olduğunu söyleyen Doğan, "Birincil (temel) koruma önemleri, tek kullanımlık malzemelerin tercih edilmesi gibi standart önlemlerden meydana gelmektedir. İkincil koruma önlemleri, izolasyon kıyafetleri ve cerrahi giysilerin standart prosedürlere ilave edilmesini içermektedir. Üçüncül koruma önlemleri; COVID-19 enfeksiyonu olduğu saptanan bir hastaya işlem yapılması sırasında gereken tedbirleri içermektedir. Bu durumda, özel koruyucu kıyafet, N95 maske, tek kullanımlık lateks eldiven ve geçirgen olmayan ayakkabı kılıfı gibi önlemler alınmalıdır" önerilerinde bulundu.

Uygulanması önerilen acil tedaviler

23 Mart'ta alınan Koronavirüs Bilim Kurulu kararlarına göre, COVID-19 pandemisi sırasında uygulanması önerilen acil tedaviler:
Pulpa enflamasyonu kaynaklı şiddetli diş ağrısı
Pericoronitis veya 3. Molar diş kaynaklı şiddetli ağrı
Postoperatif gelişen osteitis, alveolitis
Lokalize ağrı ve şişmeye neden olan apse veya bakteriyel infeksiyon
Ağrı veya yumuşak doku travmasına neden olan diş fraktürü
Travmaya bağlı diş avülsiyonu/lüksasyonu
Oral mukozanın akut ve ağrılı lezyonları/ülserasyonları
Hayatı tehdit edici ya da kontrolsüz kanamalar
Radyoterapi ve kemoterapi alması planlanan ya da almakta olan ve organ nakli planlanan hastaların tedavileri
Medikal problemleri için konsültasyon istenilen hastalar
Dikiş alınması
Geçici restorasyon kaybı/kırıklarının ve hareketli protez kullanımına engel olan vurukların aerosol oluşturmayacak biçimde tedavisi
Ortodontik tedavi görmekte olan hastaların braket ve tellerinin yerinden çıkması ve kırılması
Dudak-damak yarıklı yenidoğanlara beslenme plağı uygulamaları
Çene eklemi lüksasyonu
Malignite şüphesi bulunan durumlarda biyopsi
Hastanın havayolu açıklığını tehdit eden intraoral/ ekstraoral infeksiyonlar. İHA