Ekonomik anlaşmaların siyasi boyutu

Bir zamanların modası, ekonomiyi siyasetten ayırmaktı. Kendisini 'değişimci liberal' olarak tanımlayan herkes bu tezi savunuyordu. Onlara göre, ekonominin işleyişi tamamen piyasaya bırakılacak, siyasetçilerin müdahalesinden korunacaktı. Gerçekten böyle bir ayırım olabilir mi? Olamaz. Çünkü, ekonomi siyasetin ayrılmaz bir parçasıdır.

Günümüzde uluslararası ilişkiler bile ekonomik çıkarlara göre şekillendiriliyor. Onun içindir ki, Dünya Bankası, IMF ve Dünya Ticaret Örgütü gibi kuruluşlara, görünüşte ekonomik, gerçekte siyasi kuruluşlar olarak bakılıyor.

Öyleyse, bu kuruluşlarla yapılan anlaşmalara "ekonomik anlaşmalar" denemez. Mesela, IMF ile yapılan stand-by anlaşmaları, ekonomiden ziyade siyasi içerikli anlaşmalardır. Yerli-yabancı herkes bu görüşte hemfikirdir. Endonezya hükümetinin IMF ile yaptığı stand-by anlaşmasını, Prof. Dr. Lester Thurow bakınız nasıl anlatıyor: " Anlaşma inanılmaz derecede detay içeriyor ve yüzlerce sayfadan oluşuyor. IMF müdahalede bulunmadığı hiçbir alan bırakmadı"." Bunu anlamak için Endonezya'ya gitmeye gerek yok" diyebilirsiniz. Haklısınız, Türkiye'de de durum farklı değildir. TBMM, IMF talimatlarıyla yasalar çıkarmadı mı? Türk milletinin hafızasına kazınan şu "15 günde 15 yasa" neyin nesi idi?

Devletimizin resmi raporları da IMF anlaşmalarının siyasi olduğunu, bağımsızlık ve egemenlik haklarımızı sınırladığını teyit etmektedir. İşte bir örnek. Hükümet, 2003 yılında Maliye Bakanlığı Teftiş Kurulu'ndan IMF programlarıyla ilgili bir rapor istemişti. Teftiş Kurulu da, "Kamu Açıklarının Azaltılmasına Yönelik Model Önerileri" adlı bir raporu hükümete sundu. Raporda, IMF ve Dünya Bankası politikalarının terk edilmesi, yerine alternatif bir modelin uygulanması önerildi.

Ne yazık ki, bu rapor da iyi niyetle hazırlanmış birçok rapor gibi, siyasetçilerin tozlu raflarına havale edildi. Rapor uzun, ama raporda yer alan şu cümle olayı özetliyor: "IMF, ekonomik, sosyal ve siyasal kurumlarımızın tamamını etkisi altına almış, adeta devlet içinde devlet konumuna gelmiştir"

AKP hükümeti IMF ile yeni bir stand-by anlaşması daha yapacak. Şunu baştan söyleyelim. Bu anlaşma, diğerlerinden daha çok siyasi içerikli olacaktır. IMF tarafından istenen bankacılık, sosyal güvenlik ve gelir idaresinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin yasalar, işin zarf tarafı, mazruf siyasidir.

IMF ile yapılan anlaşmaları çok iyi bilen Merkez Bankası eski başkanı Gazi Erçel, yeni stand-by anlaşması için bakınız ne diyor: "ABD ile mevcut sorunlar çözülmeden IMF ile bir stand-by anlaşmasının yapılacağını beklemek safdilliktir. IMF'nin karar mekanizması siyasi görüşleri de yansıtır". Durum bu. Peki, ne olacak? Olacak olan şudur: Türkiye, ABD'nin siyasi taleplerine "evet" diyecek ve IMF ile stand-by anlaşması imzalanacaktır. Siyasi talepler yerine getirildikçe, 10 milyar dolarlık kredi, dilim dilim verilecektir. Bunu anlamak için bilgin olmaya gerek yok.

AKP hükümeti, eğer stand-by anlaşmasını ekonomik bir anlaşma olarak görseydi, o da, diğer ülkelerin yaptığı gibi IMF programına son verirdi. IMF ile anlaşmalarını bitiren ülkelerin sayısı her geçen gün artıyor. G. Kore, Rusya, Endonezya bunlardan birkaçı. Son olarak Brezilya da bu kervana katıldı. Rusya borçlarının tamamını zamanından önce ödedi. IMF'ye tüm borçlarını ödeyen bir diğer ülke de G. Kore'dir. Endonezya, 2003 yılında IMF'den borç alımını durdurduğunu ve yeni anlaşma yapmayacağını açıkladı. Dünyanın en borçlu ülkelerinden Brezilya da aynı yolu seçti. Brezilya Maliye Bakanı Palocci, "Brezilya'nın dev borç yükünün altından kalkmak için yedi yıldır IMF ile olan kredi anlaşmasına bağımlılığını noktaladığını" ilan etti.

IMF'nin sadık dostu AKP hükümeti, yine "devam" diyor. Devam ama, deniz bitti deniz.