Ezan neden emredildi?

'Bana haber verir misiniz, neden ezan emredildi?' denildiğinde şöyle cevap verilir:

'Birçok sebepten dolayıdır; namazı kılmayı unutana hatırlatmak, vakitleri bilmeyeni ise haberdar etmek, namazla meşgul olup Yaratana ibadet için davet etmek ve onları namaza meyillendirmek, Allah'ın tevhidini ikrar etmek, imanı âşikâr kılmak ve İslam'ı ilan etmek içindir. Müezzin, namazı unutanlar için duyurucu ve hatırlatıcıdır. Ona müezzin denilmesi de bundan dolayıdır.'

'Neden ezanda tekbir (Allahuekber) tehlilden (Lailahe illallah) önce söylenmektedir?' diye soracak olursa, şöyle cevap verilir:

'Allah, adı ve zikriyle başlanılmasını istiyor. Çünkü Allah'ın adı tekbirde ilk başlangıç kısmındadır. Ama tehlilde ise son kısmındadır. Dolayısıyla, Allah'ın adının başlangıçta olmasından dolayı önce başlanılır, sonunda olanla değil.'

'Neden ezanın bir kısmı ikişer ikişerdir?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'İşitenlerin kulaklarına tekrar ve te'kid olması içindir; eğer birincisinde duymadıysa ikincisinde duyup gaflet etmesin.

Başka bir sebebi ise, namaz ikişer rekâttır. Dolayısıyla, ezanda ikişer ikişer karar kılındı.'

'Neden ezanın ilk kısmında tekbir dört defa okunuyor?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'Çünkü, ezana âniden (önceden bir şey olmadan) başlanılır. Ondan önce de işitenleri tembih edecek ve uyaracak söz yoktur. Dolayısıyla, bu, işitenler için ezanda geleceklere dikkat etmeleri içindir.'

'Tekbirden sonra neden iki kez şehadet okunmalıdır?' diye sorulacak olursa şöyle cevap verilir: 'İmanın ilki tevhide, yani Allah'ın birliğine ikrar ve imandır. İkincisi resullerin risaletine ikrardır. Bu ikisine itaat ve onları tanıma, imanda birbirlerine yakındırlar. İmanın aslı, gerçekte şehadettir.

Diğer haklarda nasıl iki şahitlik karar kılınmışsa, ezanda da aynı şekilde iki şehadet karar kılınmıştır. Bu durumda Allah'ın birliğine, Resulün risaletini ikrar, gerçekte imanın tamamını ikrardır. Çünkü imanın aslı, Allah'ı ve resullerini ikrar etmektir.'

'Neden iki şehadetten sonra namaza çağrılmak karar kılınmıştır?' diye soracak olursa, şöyle cevap verilir:

'Ezan, gerçekte namazın kılındığı yere davet edip çağırmak içindir. Namaza davet, ezanın ortasında denilmektedir. Müezzin bundan önce dört tekbir, iki şehadet, daha sonra da dört kez kurtuluşa, iyiliğe, amele, onu edâ edip yerine getirmeye teşvik ederek çağırıyor. Daha sonra (ikişer ikişer olmak üzere) tekbir ve tehlil denilir. (Bundan önce dörde tamamlandığı gibi, bunu da dörde tamamlayıp) böylelikle sözü Allah'ın adıyla başlanıldığı gibi Allah'ın adıyla da son verilmiş oluyor.'

'Neden ezanın sonunda tehlil deniliyor da tekbir söylenmiyor? Oysa ilk başlaması tekbirleydi' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'Çünkü tehlilde Allah'ın adı son kısımdadır. Dolayısıyla, başlangıçta O'nun adıyla başlanıldığı gibi, son kısımda da O'nun adıyla bitirilmesi en uygun olanıdır.'

'Neden lailahe illallah yerine subhanallah veya elhamdulillah denilmektedir? Oysa bunların da son kısmında Allah'ın adı vardır?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'Lâ ilahe illallah, Allah'ın birliğini ikrar ve O'ndan başka ma'budları reddetmektir. Bu da imanın evvelidir. Dolayısıyla bu, tesbih ve hamd etmekten çok daha üstündür.'

'Neden başlangıçta rükû, secde, kıyam ve oturmadan önce tekbir denilmektedir?' diye soracak olursa şöyle cevap verilir: 'Ezanda söylediğimiz sebeplerden dolayıdır.' (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Ali Rıza eserinden)