Gerçek sosyal konut projesi BTP ile mümkün

"İlk Evim İlk İş Yerim" adlı sosyal konut projesine, ilk etapta 500 bin konut inşa edilecek olmasına rağmen dün itibarıyla 1 milyon 565 bin 841 kişi başvurdu.

İlk başvurular 14 Eylül'de gece saatlerinde e-devlet üzerinden başlamıştı, kampanyanın daha 2'inci gününde kontenjanın 3 katına ulaştı.

Görünen o ki, gün geçtikçe ciddi bir başvuru sayısına ulaşılacak.

Vatandaşların konut projesine olan bu büyük ilgisi, elbette ki ülkemizdeki konut ihtiyacının boyutlarını gösteriyor.

Ülkemizde yıllardır yaşanan gelir yetersizliği, fiyatlardaki yüksek artış, vatandaşların en asli ihtiyaçlarına olan erişimini zorlaştırdı, hatta imkansızlaştırdı.

Aileler için en önemli ve temel ihtiyaçlardan birisi konuttur.

Anayasal olarak 'sosyal devlet' olmanın gereği ise, vatandaşları bir şekilde konut sahibi yaparak barınma sorunlarını çözmektir.

Soru şu: TOKİ'nin yürüttüğü bu toplu konut projesi, vatandaşların dertlerine derman olabilecek mi?

Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki, ülkemizde milyonlarca ailenin herhangi bir konuta sahip olmadığı ve astronomik bir şekilde yükselen kiralar sebebiyle ciddi bir barınma sorunu yaşadığı dikkate alındığında kampanya kapsamında üretilen konut sayısı oldukça düşüktür.

Bir diğer konu ise, proje her ne kadar yoksul vatandaşlar için yapıldığı iddia edilse de, sunulan şartlar yoksul vatandaşların boyunu bir hayli aşmaktadır.

Basına yansıdığı şekliyle proje ile ilgili şunlar ifade edilmektedir:

Projenin kapsamında, 500 bin konut, 250 bin konutluk arsa ve 50 bin işyeri var.

Kampanyaya İstanbul'da hane geliri 18 bin liranın, diğer illerde 16 bin liranın altında olan vatandaşlar başvurabiliyor.

TOKİ sosyal konut başvuruları 31 Ekim 2022 tarihinde sona erecek, e-Devlet başvuruları ise 28 Ekim 2022 tarihinde sona erecek.

Projeye göre konutlar, vatandaşa yüzde 10 peşinat ve 240 ay vade ile satılacak.

Konutların maliyeti üzerinden yüzde 40 indirim yapılacak projede, 2+1 dairelerin ortalama bedeli 608 bin TL. Aylık taksitler, 240 ay vade ile 2 bin 280 TL olarak belirlendi. 3+1 dairelerin fiyatı ise 851 bin TL olduğu projede, bu dairelere de aylık taksit 3 bin 187 TL olarak belirlendi. Tabi, bu rakamlar büyükşehirler ile diğer şehirler arasında farklılıklar arz ediyor.

Başvuru bilgilendirme formunda belirtilene göre, aylık taksitler her yılın Ocak ve Temmuz ayları olmak üzere yılda iki kez belirlenecek. Ne kadar artış yapılacağı da, bir önceki 6 aylık dönemde memur maaşlarındaki artış oranı dikkate alınarak, idarece tespit edilen oranda artırılacak. "İdarece tespit edilen" ifadesi burada önemli!

Kocaeli Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstriyel İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, "Neden memur maaş artış oranı kadar denmiyor da idareye takdir yetkisi tanınıyor? Bu ifadeye göre, idare daha yüksek bir artış oranı belirleyebilir. Sonra sürpriz artışlar olmasın!" değerlendirmesinde bulundu.

Şimdi bu koşulları değerlendirdiğimizde, vatandaşlar koşulların kapsamına girseler bile konut sahibi olmakta zorlanacaklar.

Kampanyaya dahil olmak için vatandaşların 18 bin ya da 16 bin liranın altında bir gelir sahibi olması gerekiyor. Tamam da, hükümetin Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nda resmi muhatap kabul ettiği Türk-İş'in Ağustos ayı araştırmasına göre, 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 6 bin 889 lira, barınma masrafını da içeren yoksulluk sınırı ise 22 bin 442 lira.

Yani proje kapsamına dahil edilen vatandaşlar, normal aylık masraflarını karşılayamayan kişiler, eğer taksit ödemeleri konutlar teslim edilmeden başlarsa, bunların masraflarına aylık 2 bin 280 lira, ya da 3 bin 187 lira taksit miktarını eklediğinizde bu insanlar nasıl geçinecek?

Yapılan son açıklamalar, taksitlerin sözleşme tarihinden 1 ay sonra başlayacağı şeklinde. Bu durumda 2 yıla yakın, vatandaşlar hem kiralarını ödeyecekler, hem de konut projesi taksitlerini…

Hükümete, özellikle asgari ücretliler için eleştiri yöneltilince, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ilginç bir cevap verdi: 

"5 bin 500 lira alıyor. Hem kira ödeyecek hem konut kredisi taksiti ödeyecek hem de evini geçindirecek. Tabii bunu yapabilmesi için ilave mesai ve kazanç sağlaması gerekiyor. Bunun için vatandaşımız biraz dişini sıkarak, biraz eşinden, dostundan borç alarak, biraz ek mesai yaparak bu bedeli karşılayabilir."

Vatandaş, TÜİK'in resmi verilerine göre 3.5 milyon işsizin olduğu ülkemizde nasıl ek iş bulacak? Zaten yıllardır dişini sıkıyor, daha nasıl sıkacak? Yüzde 3'lük bir kesim dışında herkes sıkıntılı, herkes borçlu, hane sayısı 19.5 milyon olan ülkemizde icra dosyaları 24 milyonu aşmış, nasıl borç bulacak?

Yüzde 10 peşinat konusu da sıkıntılı. Aylık geçinmelerini sağlayamayan vatandaşlar, yüzde 10 peşinat için 60-85 bin liralık bir nakit parayı nereden bulacak? Borç alsın diyorsanız, zaten 20 yıl sürecek ve değişken olan büyük bir borcun altına giriyor, bu ekstra borcu nasıl ödeyecek?

Evet, devletin koordinatörlüğünde ve garantörlüğünde toplu konut projesi mutlaka olmalı ama evi olmayan vatandaşlarımızın hepsini kapsayacak bir şekilde genişletilmeli. Şartları vatandaşlara daha uygun olmalı. Zaten zor şartlarda geçim mücadelesi veren vatandaşlara başlangıçta ve ilerleyen süreçte kaldıramayacağı ekstra yükler bindirilmemeli.

Milli Ekonomi Modeli'nin sahibi Prof. Dr. Haydar Baş da modelinde toplu konut projesinden bahsediyordu. Ama bugünkü siyasilerin devreye koyduğu gibi değil.

Prof. Dr. Baş, evi olmayan vatandaşların ev sahibi olması için, Hazine arazilerinde toplu konutlar inşa edilmesini ve bu konutların vatandaşlara "maliyetine" 20-30 yıl vadeli "sıfır faizli" taksitlerle verilmesini ifade ediyordu.

Ayrıca Sayın Baş, vatandaşlar bu taksitleri ödeyebilsin diye sosyal devlet projelerini de devreye koyuyordu. Vatandaşlık maaşı, ev hanımı maaşı, çocuk parası, asgari ücretin yoksulluk sınırı üstüne çıkartılması ve daha niceleri… 

 Bugün Türk milleti olarak bu eşsiz modeli uygulayacak olan BTP kadrolarına ve lideri Hüseyin Baş'a fırsat verirsek, bu imkanlardan doya doya istifade ederiz.

Eğer yine aynı yanlış tercihlerde devam edersek, Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan da oluruz.