Güler yüzlülük ve doğru sözlülük

Hasan b. Hüseyin rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'ın şöyle dediğini duydum:

"Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) buyurdu ki: Ey Abdulmuttaliboğulları! Sahip olduğunuz malları bütün insanlara veremezsiniz. Öyleyse onlara güler yüzle ve içtenlikle davranın."

Bu hadisin diğer bir rivayetinde ise; "Ey Hâşimoğulları!" dediği belirtiliyor."

Sema'e b. Mihran rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Üç şey vardır ki, kim bunlardan birine sahip olarak Allah'ın huzuruna gelirse, Allah ona cenneti vacip kılar: Kendi ihtiyaçlarından kısarak başkasına infak etmek, bütün insanlara karşı güler yüzlü olmak ve kendine karşı insaflı, adil davranmak." 

Doğru sözlülük

Hüseyin b. Ebul A'la rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Allah Azze ve Celle'nin gönderdiği bütün nebiler iyi-kötü herkese karşı doğru sözlü, emanete riayet gösteren kimselerdir." 

İshak b. Ammar ve başkaları rivayet etmişlerdir: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"(İnsanların) namazlarına ve oruçlarına kanmayın. Hatta kişi namaza ve oruca o kadar düşkün olur ki, terk edecek olursa, derhal onları özler. Fakat siz (insanları) doğru sözlülük ve emanete riayet açısından sınayın." 

Muhammed b. Müslim rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Dili doğru söyleyenin ameli de temiz olur."

Ebu Kehmes rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'a dedim ki:

"Abdullah b. Ebu Ya'fur sana selam söylüyor."

Dedi ki: "Sana ve ona da selam olsun. Eğer Abdullah'ın yanına gidersen, ona benden selam söyle ve de ki: Câfer b. Muhammed sana şunu söylüyor: Ali (a.s.) hangi özelliğiyle Resulûllah (sallallahu aleyhi ve alihi) katındaki o seçkin makama ulaştı, öğren ve kendin de öyle davranmaya çalış. Ali (a.s.), doğru sözlülüğü ve emanet hususundaki güvenilirliğiyle Resulullah nezdindeki o seçkin makama ulaştı." 

Fudayl b. Yesar rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Ey Fudayl! Doğru söyleyen kişiyi ilkin tasdik eden Allah Azze ve Celle'dir. Allah onun doğru sözlü olduğunu bilir." 

Mansur b. Hazım rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"İsmail (a.s.)'a "sadiku'l vaad/sözünde duran" isminin verilmesinin nedeni şudur: O, bir adamla bir yerde buluşmak üzere sözleşti. Orada adamı bir sene bekledi. Bu yüzden Allah, ona "sözünde duran" adını verdi."

İmam devamla şöyle dedi: "Sonra adam geldi. İsmail (a.s.) ona dedi ki: Sözleştiğimiz günden beri seni bekliyorum." 

Ebu Bâsir rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'ın şöyle dediğini duydum:

"Kul doğru söylemeyi alışkanlık haline getirir, nihayet Allah katında sadıklardan yazılır. Aynı şekilde kul, yalan söylemeyi alışkanlık haline getirir, nihayet Allah katında yalancılardan yazılır. Kul doğru söylediği zaman Allah Azze ve Celle, doğru söyledi ve iyilik yaptı, der. Yalan söylediği zaman, yalan söyledi ve kötülük yaptı, der." 

Abdullah b. Ebu Ya'fur rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"İnsanları hayra davet edenlerden olun. Bunu sadece dilinizle yapmayın. Sizin hareketlerinizde çalışkanlık, doğruluk ve takva görsünler." 

Ebu'l Velid Hasan b. Ziyad es-Saykal rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Dili doğru söyleyenin ameli de temiz olur. Kimin niyeti iyi olursa, rızkı artar. Kim aile halkına karşı iyi davranırsa ömrü uzar." 

Öfkeyi yutkunma

Zeyd eş-Şahham rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Sabredebilen için öfkeyi yutkunmak ne güzeldir. Şüphesiz, büyük ecir, imtihanı büyük olan kimselere verilir. Allah bir kavmi seviyorsa, mutlaka onları sınar." 

Harizoğullarının azatlısı Sabit rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Düşmanının egemenliği esnasında ona karşı duyulan öfkeyi yutkunmak takiyyedir. Bu davranış kişinin ileri görüşlülüğünü gösterir. Dünyada belayla karşılaşmaktan sakındırır. Egemenlik kurdukları sırada, takiyye ilkesini bir kenara atıp düşmana karşı dikbaşlılık etmek, onlara karşı sert davranmak Allah'ın emirlerini terk etmek anlamına gelir.

İnsanlarla iyi geçinin (güzellikle mualeme edin), bu sizin onlar nezdinde değerinizi arttırır. Onlara düşmanca davranmayın. Aksi takdirde, onları başınıza musallat edersiniz, sizi zelil kılarlar." 

Mâlik b. Husayn es-Sekunî rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) buyurdu ki:

"Öfkesini yutkunan hiçbir kul yoktur ki, Allah Azze ve Celle, dünya ve ahirette onun izzetini artırmasın. Nitekim Allah Azze ve Celle şöyle buyurmuştur: '... Öfkesini yutkunanlar, insanları affedenler... Allah ihsan sahiplerini sever.'  Allah, bu öfkesinin yerine ona sevap verir." 

Seyf b. Amire, rivayet eder: Bir adam bana Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam)'dan şunları duyduğunu anlattı:

"Gerçekleştirebileceği (intikam alabileceği) halde, öfkesini yutkunan kimsenin kalbini Allah kıyamet günü hoşnutluğuyla doldurur."
 
Ebu Usame Zeyd eş-Şahham rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) bana dedi ki:

"Ey Zeyd! (Allah'ın sana verdiği) nimetlerden dolayı sana düşmanlık edenlere karşı sabret. Sen, senin hakkında Allah'a isyan eden kimselere, onların hakkında Allah'a itaat etmekten daha büyük bir ceza veremezsin.

Ey Zeyd! Allah İslam'ı seçti ve tercih etti. O halde İslam'la beraberliğinizi cömertlik ve güzel ahlakla güzelleştirin." 

Ebu Hamza rivayet eder: Ebu Abdullah (Câfer Sâdık Aleyhisselam) şöyle buyurdu:

"Kulun yutkunduğu şeyler içinde Allah Azze ve Celle katında en sevimli olan şey, kalbinde harekete geçen öfkesini yutkunmasıdır. İster sabrederek yutkunmuş olsun, ister ağırbaşlılık göstererek yutkunmuş olsun fark etmez."  (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Cafer eserinden)