Hamside tehlike çanları çalıyor

Karadeniz'de hamsi stokları alarm veriyor. Hem bölge balıkçılığı hem de deniz ekosistemi için kritik öneme sahip olan türde av miktarı her geçen yıl azalıyor.

Karadeniz'de balık av sezonu devam ederken, hamsi stokları için alarm zilleri çalıyor. Türkiye'nin en çok avlanan balık türü olan hamside, son yıllarda ciddi bir düşüş yaşanıyor. Hem sofraların vazgeçilmezi hem de deniz ekosisteminin en kritik halkalarından biri olan hamsideki azalma, bölgesel balıkçılık ekonomisini de yakından etkiliyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2023-2024 av sezonunda 270 bin ton olan hamsi avı, 2024-2025 sezonunda yaklaşık 150 bin ton seviyelerine geriledi. Yaşanan bu düşüş Karadeniz ekosistemi ve balıkçılık dengesi açısından dikkat çekici bir gerileme olarak değerlendirildi. Karadeniz'in su sıcaklıklarında son yıllarda gözlenen değişim, hamsinin göç ve üreme dönemlerini de etkiliyor. Kıyı ekosistemlerindeki değişim, plankton yoğunluğundaki azalma ve denizlerdeki çevresel baskılar, hamsinin yaşam döngüsünde bozulmalara neden oluyor.

"Her yıl av sezonu başladığı zaman hamsi bol olacak diye başlarız; Sonrasında az olduğu görülüyor"

Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Sürmene Deniz Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Şahin, "Şu aşamada hamsi bol avlanıyor demek zor. Her yıl av sezonu başladığı zaman hamsi bol olacak diye başlarız. Sonrasında az olduğu görülüyor. Geçen yıl başlayan bir kota uygulaması vardı bu yıl da devam ediyor. Tarım ve Orman Bakanlığı kotaları belirlemek için talepleri topluyor. Bakalım bu sene kota ne kadar olacak. Bu iyi mi oldu kötü mü oldu av sezonu bittiği zaman konuşacağız" dedi.

"Süreç böyle devam ederse daha da kötü olacak"

Hamsi avcılığının her geçen yıl azaldığına dikkat çeken Şahin, "Son 20 yıla baktığımızda avcılık hep aşağıya gidiyor. TÜİK'in açıkladığı verilerde de bu görülüyor. 2023-2024 av sezonunda 270 bin ton olan hamsi avcılığı 2024-2025 sezonunda 150 bin tonlara düşmüş. 400 bin ton kota verilmişti. 150 bin tonun 90 bin tonu halkın tüketimi için kullanılmış, geri kalan 65 bin tonu balık unu yağı fabrikalarına verilmiş. Aslında çok büyük bir miktar.

Çünkü Toplam deniz balıkları avcılık miktarı 290 bin ton olduğunu görüyoruz. Bunun yaklaşık 210 bin tonu tezgahtan tüketim için kullanılmış. Geri kalan 80 bin ton balık unu yağ fabrikasına gitmiş. Bu hesaptan baktığımızda 80 bin tonun tamamı yani 65 bin tonu fabrikaya giden hamsiler oluşturuyor. Fabrikalara küçük hamsileri gönderiyoruz demek ki henüz üreme şansı yakalayamayan küçük balıkların avcılığı devam ediyor. Süreç böyle devam ederse daha da kötü olacak. Bu seneki av oranlarına bakıp Tarım ve Orman Bakanlığı'nın sert önlemler alması gerekecek. Belki hamsi av sezonunu tamamen kapatmak gibi veya kotayı çok daha sınırlı tutmak gibi" şeklinde konuştu.

"Şuanda hamsiyi etkileyen en önemli unsur aşırı av çabamız"

Karadeniz'de hamsiye zarar verecek bir istilacı türün olmadığını ancak hamsiyi etkileyen aşırı av çabasının olduğunu kaydeden Şahin, "Hamside bir tehlike var bunu herkes biliyor. Stok her geçen gün azalıyor. 300-350 bin tonlardı şu anda 150 bin ton. 200 bin tonlara çok nadir çıktığı oluyor. Buradaki azalma sadece av miktarı değil, avlanılan balığın boyunun küçülmesi de bu durumu doğruluyor. Bu çok büyük bir tehlike. Bir an önce önlem alınması lazım. Bakanlığımız ve üniversitelerin yapmış olduğu çalışmalar neticesinde bir karar verilmesi gerekiyor. Karadeniz'de hamsiye zarar verecek bir istilacı tür yok. Şuanda hamsiyi etkileyen bizim aşırı av çabamız. Bunu yanlış avlanma tercihi de diyebiliriz. Artı olarak kirliliğinde etkisi var. Özellikle kıyısal alanlardaki kirliliğin etkisi çok fazla. Bu ikisi hamsinin stoklarını azaltma yönünde etki ediyor" ifadelerini kullandı.