Hanehalkının harcayabileceği ve tasarruf edebileceği gelirde Türkiye, hem satın alma gücü hem de Euro bazında Avrupa'da son sıralarda yer alıyor

Avrupa'da gelir seviyesinde önemli farklılıklar bulunuyor. Bu durum kıta genelindeki gelir eşitsizliğin boyutunu ortaya koyuyor. Batı ve İskandinav ülkeleri, birçok güney ve doğu ülkesine kıyasla daha yüksek harcanabilir gelire sahip. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan geliri sıralamasında Türkiye ise son sıralarda yer alıyor.
Legatum 2023 Refah Endeksi'ne göre dünyanın en müreffeh ülkelerinin üçte ikisi Avrupa'da yer alıyor, ancak gelir eşitsizliği Avrupa genelinde oldukça yaygın. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri sadece Avrupa Birliği (AB) üye ülkeleri arasında değil, diğer Avrupa ülkeleri arasında da önemli farklılıklar gösteriyor. "Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan geliri" (kullanılabilir hanehalkı geliri) temel olarak hanehalkının harcayabileceği ve tasarruf edebileceği geliri gösteriyor. Farklı vergi rejimleri ve fiyat seviyeleri nedeniyle ülkelerin harcanabilir gelir seviyelerini doğru bir şekilde karşılaştırmak zor. Ancak farklılıkları ölçmenin ve karşılaştırmanın bir yolu, her ülkede satın alma gücü standardına (PPS) göre eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirine bakmak. Bu da yaşam standartları hakkında bir fikir verir. Satın alma gücüne göre (PPS) hanehalkı fert geliri 2022 yılında AB'de 18 bin 706 oldu. Bu değer Türkiye'de ise 6 bin 10 gerçekleşti. Avrupa'da en yüksek kullanılabilir hanehalkı geliri 33 bin 214 euro ile Lüksemburg'da; en düşük ise 4 bin 385 euro ile Arnavutluk'ta. Bu değerin en düşük olduğu AB ülkesi ise 9 bin 971 euro ile Bulgaristan. Kullanılabilir hanehalkı geliri, beş İskandinav ülkesinde AB ortalamasının üzerinde ancak Norveç ikinci sırada yer alırken, diğerlerinden hiçbiri ilk beşe giremedi.

Almanya ve Fransa AB ortalamasını geçti

AB'nin nüfus olarak en büyük dört ülkesine baktığımızda kullanılabilir hanehalkı geliri Almanya (23 bin 197 euro) ve Fransa'da (20 bin 575 euro) AB ortalamasının üzerinde gerçekleşti. İtalya (18 bin 472 euro) ve İspanya (17 bin 254 euro) ise AB ortalamasının altında kaldı. AB'ye en son katılan ülke olan Hırvatistan'ın, altı AB ülkesinden daha yüksek gelire sahip olması dikkat çekti. Kullanılabilir hanehalkı geliri en yüksek batı ve İskandinav ülkelerinde kaydedilirken, çoğu güney ve doğu ülkesinde ise bu gelir daha düşük seyretti. AB'ye aday ülkeler listedeki en düşük kullanılabilir hanehalkı gelire sahip ülkeler oldu. Arnavutluk (4 bin 385 euro) en alt sırada yer alırken, bu ülkeyi Kuzey Makedonya (5 bin 988 euro) ve Türkiye (6 bin 210 euro) takip etti.

Euro bazında gelir eşitsizliği artıyor

Satın alma gücü yerine Euro cinsinden gelir dikkate alındığında, Avrupa'daki gelir eşitsizliği dağılımı daha keskin. AB'de 2022 yılında kullanılabilir hanehalkı fert geliri 19 bin 83 euro oldu. Lüksemburg 45 bin 310 euro ile yine zirvede. Arnavutluk 2 bin 523 euro ile yine sonda. Türkiye ise 36 ülke içinde 2 bin 752 euro ile sondan ikinci sırada. Bu gelir Almanya'da 25 bin euro; Fransa'da ise 23 bin 53 euro gerçekleşti. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, euro cinsinden gelir AB'ye aday ülkelerde oldukça düşük gerçekleşti.

Sadece Türkiye'de geriledi

Euro bazında eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan geliri dokuz AB üye ülkesi ve iki aday ülkede 2017 ve 2022 yılları arasında yüzde 40'tan fazla artış gösterdi. Bu değişim AB geneli için yüzde 17 oldu. Romanya yüzde 101 ile en yüksek artışı kaydederken, onu Sırbistan (yüzde 68) ve Litvanya (yüzde 66) takip etti. Bu gelirin AB ortalamasından daha yüksek olduğu ülkelerdeki değişim daha düşük kaldı. Örneğin İsviçre'de yüzde 1, Norveç'te yüzde 2 ve Fransa ile İsveç'te yüzde 5 oldu. Euro bazında kullanılabilir hanehalkı geliri düştüğü tek ülke Türkiye oldu. 2016-2021 yılları arasında Türkiye'de gelir bin euro (yüzde 27) düştü. Ülkeler arası yaşam standartlarını kıyas ederken eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan geliri, en rağbet gören verilerden birisi olarak öne çıkıyor.