Hz. Hasan’ın ahlakı

O, ölümü hatırlayınca ağlardı. Hesap gününü andığında yere yığılırdı. Namaza durduğunda benzi sararır, vücudu titrerdi.

İbn-i Kesir kendi tarih kitabında İbn-i Zübeyr'den şöyle nakletmiştir:

"Vallahi kadınlar Hasan b. Ali gibi birisinden çekinmezlerdi (yani gözlerini kaldırıp şehevi maksatla bakmayacağından emin olurlardı)." 

Muhammed b. İshak der ki: "Resulullah'tan sonra haysiyet ve değer bakımından hiç kimse Hasan b. Ali'ye ulaşamadı. Evinin kapısının önüne sergi sererlerdi. O da evinden çıkıp orada oturunca yol kapanırdı. Ona saygıdan dolayı kimse karşısından geçmezdi. O bunu anlayınca kalkar evine gider. İnsanlar da oradan gidip gelirlerdi.

Mekke'ye giderken atından inerek yola yaya olarak devam edince kafiledekiler de ona uyarak merkeplerinden indiler, kafilede bulunan Sa'd b. Ebi Vakkas da ona uyarak yola yaya olarak devam etti." 

Hz. Hasan cömert ve kerimdi. Fizik ve ahlak olarak Hz. Peygamber'e çok benzerdi. Çok takva sahibi idi. Medine'den Mekke'ye yürüyerek 15 defa hac yaptığı meşhurdur.

Hayır yapmayı çok severdi. Öyle ki, mallarının tamamını iki defa fakirlere dağıttı; üç defa da Allah (c.c.) ile "kasame" yaptı. Yani iki ayakkabısı varsa, birini tasadduk edip, birini kendisine bırakarak; herhangi bir yiyeceğinin bir avucunu dağıtıp, bir avucunu kendine ayıracak kadar adil davranarak, mallarını fakirlere dağıttığı kaynaklarda geçmektedir.

Onun güzel ahlaka ve başkalarına ikram etmenin faziletine dair bir çok vecizesi vardır.

Mesela, ona "mekârim-i ahlak"ın ne olduğu sorulunca, o bunu şöyle özetlerdi: Doğru söz, isteyene vermek, güzel ahlak, sıla-i rahim, komşu hakkında utanmak, arkadaş hakkına riayet, misafire ikram ve nihayet bunların da başında hayâdır. 

"... Hz. Hasan ömrü boyunca iki kere tüm mal varlığını Allah yolunda harcadı. Üç kere mal varlığını yarı yarıya böldü. Yarısını kendine ayırdı. Yarısını Allah yolunda bağışladı." 

Hz. Hasan'ın ahlakı ile ilgili şu olay bize bir fikir verecektir: "Bir gün Muaviye'nin elçisi Hz. Hasan'ın yanına gelip taleplerini ilettikten sonra şöyle dedi:

"Allah'tan istiyorum ki seni korusun ve bu kavmi helak etsin!"

İmam Hasan şöyle dedi: "Yavaş ol, seni güvenilir bilen kimseye hıyanet etme, beni Resulullah'ın, babamın ve annemin hatırı için sevmen benim için yeterli ama bir toplum sana inanıp güvendiği halde senin onlara düşmanlık beslemen ve beddua etmen senin hainliğin için yeterli!" 

Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin (r.a.) henüz çok küçüktüler. Ama Resulüllah (s.a.v)'in onlara o yaşta verdiği nasihatleri öğrenince, o sözleri anlayıp unutmayan Hazreti Hasan'a insanın hayranlığı artıyor. Peygamberimiz (s.a.v) ona buyurmuştur ki:

"Hasan beş vakit namazını aksatmadan kıl. Sana şüpheli gelen her şeyi terk et. İçinde şüphe uyandırmayan şeyleri yap. Çünkü doğruluk, insanın gönlüne huzur verir. Yalan ise huzursuzluk uyandırır."

Bu kutlu ortam ve mümtaz eğiticinin yanında büyüyen Hazreti Hasan (r.a.) ve Hazreti Hüseyin (r.a.)'in yaşlı bir adamla aralarında dikkate şayan bir şekilde geçen bir hadisedeki tutumları şöyle anlatılmaktadır:

Hazreti Hasan (r.a.) ve Hazreti Hüseyin (r.a.), dedelerinin tembihlerini dinleyerek namazlarını aksatmadan ve zevkle kılarlarmış. Günlerden bir gün, iki kardeş, namaz kılmak için abdest almaya gitmişler.

Bu sırada, abdest almakta olan yaşlı bir adam görmüşler. Ancak bu yaşlı adam, abdest alırken bazı hatalar yapıyormuş. Hazreti Hasan (r.a.) kısık sesle kardeşine:

"Şu yaşlı amcaya hatalarını nasıl söylesek acaba?" demiş. Hazreti Hüseyin (r.a.) da, ona hatalarını, kalbini kırmadan söylemelerinin gerektiğini hatırlatmış. Nasıl söyleyeceklerini düşünüp dururken birden Hazreti Hasan (r.a.) efendimiz, "Benim aklıma şöyle bir fikir geldi. Ne dersin?" deyip kardeşinin kulağına bir şeyler fısıldamış.

İki kardeş usulca yaşlı adamın yanına yaklaşmış. Hazreti Ha- san (r.a.) söze başlamış: "Affedersiniz efendim... Ben ve kardeşim namaz kılmaya yeni başladık. Fakat, hangimizin doğru abdest aldığı konusunda anlaşamıyoruz. Siz aramızda hakem olsanız, biz de abdest alsak, bakalım hangimiz doğru olarak abdest alıyor onu öğrensek."

İkisi de başlamışlar abdest almaya. Bu sırada yaşlı adam da büyük bir dikkatle onları izliyormuş. Sonunda abdestlerini tamamlamışlar. Amcanın tepkisini öğrenmek için baktıklarında, gözlerinin dolu dolu olduğunu görmüşler.

O ak sakallı amca bir taraftan Hazreti Hasan (r.a.) ve Hazreti Hüseyin (r.a.)'i kucaklarken bir taraftan da şunları söylemiş:

"Sevgili yavrularım! Aslında ikinizde doğru olarak abdest alıyorsunuz. Hatalı olan bendim. Size ne kadar teşekkür etsem azdır." Yaşlı amca, daha sonra onları alınlarından öperek uğurlamış." 

İsmail b. Mihran, el-Kunasî'den, o da Ebu Abdullah'dan (yani İmam Câfer-i Sâdık'tan) şöyle rivayet ediyor:

"Hasan b. Ali'nin umre yapmak amacıyla çıktığı seferlerden birinde Zübeyir'in çocuklarından biri de bulunuyordu. Bu adam Hasan'ın imamlığına inanıyordu. Bir suyun başında kurumuş bir hurma ağacının altında konakladırlar.

Hurma susuzluktan kuru-muştu. Hasan için hurmanın altına bir sergi serildi. Zübeyr'in çocuğu için de bir başka hurma ağacının altına ve onun hizasına gelecek şekilde bir sergi serildi.

Zübeyr'in oğlu başını kaldırarak: "Eğer bu hurma ağacının dallarında hurma olsaydı onlardan yerdik" dedi.

Hasan ona dedi ki, "Hurma mı yemek istiyorsun?" Adam, "evet" dedi.

Bunun üzerine Hasan ellerini göğe doğru kaldırdı. Ve benim anlamadığım sözlerle dua etti. Hurma ağacı derhal yeşerdi sonra eski haline döndü. Yaprak açtı ve hurma meyveleri dallarında yeşermeye başladı.

Kiraladıkları deveci dedi ki: "Allah'a yemin ederim ki bu bir sihirdir."

Hasan ona şu karşılığı verdi: "Yazıklar olsun sana! Bu sihir değil, bilakis Peygamber oğlunun kabul gören duasıdır."

Sonra hurma ağacına çıktılar meyveleri topladılar. Topladıkları meyveler kendilerine yetti." 

İmam Câfer-i Sâdık'tan şöyle rivayet edilmiştir:

"Hasan dedi ki: Allah'ın, biri şarkta biri de garpta iki şehri vardır. Bu şehirler demirden surlarla çevrilmişlerdir. Her birinin bir milyon kapısı vardır. Orada yetmiş milyon dil vardır. Her bir dilin konuşması diğer dilden farklıdır.

Ben bu dillerin tamamını, iki şehrin içinde, ikisinin arasında ve ikisinin üzerinde olanları bilirim. İki şehir üzerinde benden ve kardeşim Hüseyin'den başka hüccet yoktur." 

Ebu Usame, İmam Câfer-i Sâdık'tan şöyle rivayet ediyor:

"Hasan b. Ali bir sene yürüyerek Mekke'ye gitti. Bunun sonucunda ayakları şişti. Kölelerinden biri, "Eğer bir bineğin sırtına binersen ayaklarının şişi iner" dedi.

Hasan dedi ki, "Asla! Eğer şu konağa gelirsek orada yanında yağ bulunan siyah bir adam karşına çıkacak. O yağı ondan satın al ve sakın ucuz almak için çene çalma."

Kölesi ona dedi ki, "Anam babam sana feda olsun. Buraya kadar geldik. Hiçbir konakta bu ilacı satan biriyle karşılaşmadık."

Dedi ki, "Bilakis sözünü ettiğim adam menzilimize yakın ve senin önündedir."

Bir mil yol aldıktan sonra siyah bir adamla karşılaştılar. Hasan kölesine dedi ki, "Adamın yanına git, yağı ondan satın al ve bedelini öde."

Siyah adam dedi ki, "Ey hizmetçi bu yağı kimin için satın almak istiyorsun?"

Hizmetçi, "Hasan b. Ali için satın alıyorum" dedi.

Bunun üzerine siyah adam, "Beni de onun yanına götür" dedi.

Hizmetçi siyah adamı Hasan'ın yanına götürdü. Adam Hasan'a şöyle dedi: "Anam babam sana feda olsun. Bu yağa ihtiyacın olduğunu bilmiyordum. Ben bunun için sizden bir bedel almayacağım. Ben de senin hizmetçinim. Ancak Allah'a bana sağlıklı ve siz Ehl-i Beyt'i seven bir erkek çocuğu bahşetmesi için dua et. Çünkü buraya geldiğimde karım doğum sancıları çekiyordu."

Hasan dedi ki: "Evine git. Allah sana sağlıklı ve bizi sevecek olan bir erkek çocuğu bağışladı."  (Prof. Dr. Haydar Baş İmam Hasan eserinden)