İlim, ilim bilmektir

Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de, Peygamberimiz hadislerinde bilenle bilmeyenin farkını ortaya koymuştur. İlmin kadın erkek herkese farz olduğu bilinen ilahi bir emirdir. 

Peygamberimiz buyurur: "İlim öğrenmek kadın-erkek her Müslüman'a farzdır" (İbn Mace, Mukaddime, 17)

O halde akıl sahibi herkes iman esasları çerçevesinde bilgi edinecek ve özellikle İslam beldelerinde farz ve sünnet çerçevesinde kalan bilgiden herkes sorumlu olacaktır. 

Akıl sahibi olmayana ve buluğa ermeyen çocuğa dini sorumluluk yüklenmemiştir.

İnsanlığın faydasına olan ilimle uğraşanlar ayrıca mükafat kazanacaklardır. 

İnsanoğlunun dünya hayatında imtihan edileceği, sonunda da hak ettiği mükafat ya da ceza ile ahiret yurdunda karşı karşıya kalacağı herkesçe malumdur. 

İlmin anahtarı okumaktır. Yüce Allah ilk ayeti "oku" emriyle peygamberimizin şahsında bütün kullarına okumayı (anlamayı) emretmiştir.

"Yaratan Rabbinin adıyla oku! O, insanı bir alakadan (embriyodan) yarattı. Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir. O Rab ki kalemle yazmayı öğretti. İnsana bilmediği şeyleri öğretti" (Alak: 1-5).

Okumak ama mutlaka Rabbinin adıyla okumak! 

Okumak ama kendini bilmek adına okumak! 

Okumak ama "oku" buyuran Allah'ın muradını anlayarak okumak!

Okumak ama başkalarına faydalı olmak adına okumak!

Meşgul olunan ilimin, Hak katında değer bulması için mutlaka Allah rızasına uygun ve insanlığın yararına olması şartı vardır. Bu şartlar yerine getirildiği takdirde, kişinin elde edeceği faydalar bir hadis-i şerifte şöylece beyan edilmiştir. 

Ebu'd-Derda (ra) anlatıyor: Peygamberin (s.a.v.) şöyle dediğini işittim: 

"Kim bir ilim öğrenmek için bir yola sülûk (intikal) ederse Allah onu cennete giden yollardan birine dâhil etmiş demektir. Melekler, ilim talibinden memnun olarak kanatlarını (üzerlerine) koyarlar. Semavat ve yerde olanlar ve hatta denizdeki balıklar âlim için istiğfar ederler. Âlimin âbid üzerindeki üstünlüğü dolunaylı gecede kamerin diğer yıldızlara üstünlüğü gibidir. Âlimler peygamberlerin vârisleridir. Peygamberler ne dinar ne dirhem miras bırakırlar, ama ilim miras bırakırlar. Kim de ilim elde ederse, bol bir nasip elde etmiştir" (Kütübü sitte, 4078).

Yunus Emre'miz, okumaktan ve ilimden maksadı şu sözlerle ne güzel ifade ediyor; "İlim ilim bilmektir / İlim kendin bilmektir / Sen kendini bilmez isen / Ya nice okumaktır / Okumaktan mana ne / Kişi Hakk'ı bilmektir / Çün okudun bilmez isen, Ha bir kuru emektir."