İstanbul'un Kurtuluşu 94 yaşında

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı'nda müttefikleri yenilgiyi kabul edip savaştan çekilince yenilmiş sayıldı. İstanbul'un 5 yıl süren işgali, Türk Ordusu'nun 6 Ekim 1923 günü coşkun bir bayram havası içinde, sevinç gözyaşları arasında ve çiçek yağmuru altında kente girmesiyle sona erdi. İtilaf Devletleri donanmaları 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'na dayanarak 13 Kasım 1918'de Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul'a girdiler. Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 günü resmi işgale dönüştü. 

Yunanlıların İzmir'de denize dökülmesinden sonra Fahrettin Paşa komutasındaki Türk Süvari Ordusu hızla Çanakkale'ye doğru ilerlemeye başladı. Çanakkale'de bulunan İngiliz ordusu General Harrington'un emriyle savunma pozisyonu aldı.

İngilizler, TBMM hükümetiyle anlaşma yolları aramaya başladı. İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini isteyen Ankara hükumetine İngiliz başbakanı Lloyd George'un reddiyle karşılaştı. Buna kabinesinden tepkiler geldi. Winston Churchill'in başını çektiği bir grup bakan istifa etti. Diğer taraftan İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra padişah Vahdettin ve Damat Ferit Paşa Eylül 1922'de ülkeyi terk etti. 2 Ekim 1923'de işgal kuvvetleri İstanbul'u terketti.

6 Ekimde Selahattin Adil komutasındaki Türk ordusu şehre girdi. Kurtuluş Savaşı'nın zaferle bitmesinden sonra Refet Bey komutasındaki bir Türk birliği İstanbul'a girdiyse de, işgali resmi olarak kaldıramadı. 18 Eylül 1923'de Batı Anadolu tamamen düşmanlardan temizlendi. Mudanya Ateşkes Antlaşması'yla İstanbul, Boğazlar Bölgesi ve Doğu Trakya kurtarıldı. 

İstanbul Lozan'da geri alındı

24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, S.S.C.B, Yugoslavya temsilcileri tarafından, Lozan Üniversitesi salonunda imzalandı.

Antlaşma gereğince de düşman askerleri altı hafta sonra İstanbul'dan ayrılacaklardı. 4 Ekim 1923 günü düzenlenen bir törenle Türk Bayrağı'nı selamlayarak şehirden ayrıldılar. İstanbul'a gelen Türk Ordusu, 6 Ekim 1923 günü coşkun bir bayram havası içinde, sevinç gözyaşları arasında ve çiçek yağmuru altında İstanbul'a girdi. Böylece yaklaşık 5 yıl kan ağlayan güzel İstanbul kurtulmuş oldu. 

'Tarihin gurur sayfalarında yerini almıştır'

Başbakanlık Basın Müşavirliğinden yapılan açıklamaya göre Yıldırım, İstanbul'un kurtuluşunun 94. yılı dolayısıyla İstanbul Valisi Vasip Şahin'e bir mesaj gönderdi. Yıldırım mesajında, tarih boyunca çeşitli medeniyetlere merkez olan İstanbul'un Osmanlı İmparatorluğu döneminde önemli bir yönetim ve kültür merkezi haline geldiğini belirtti.

Türk milletinin "Aziz İstanbul" olarak nitelendirdiği kentin, emperyalist devletlerin her zaman ilgisini çektiğine işaret eden Yıldırım, itilaf devletlerinin İstanbul'u işgal ettiği Kasım 1918'in, tarihe "kara bir gün" olarak geçtiğini vurguladı.

İstanbul halkının yaklaşık 5 yıl süren işgal döneminde büyük acılara maruz kaldığına dikkati çeken Yıldırım, 6 Ekim 1923'te muzaffer Türk ordusunun İstanbul'a girmesiyle elim işgal döneminin sona erdiğini, bu kurtuluş gününün Türk milletinin istiklal sevdasının bir nişanesi olarak tarihin gurur sayfaları arasında yer aldığını ifade etti.


SELİM AYANOĞLU / İSTANBUL