'Katil robotlar' için uzlaşma sağlanamadı

ŞEVKET TEPETAŞ / İSTANBUL

 

'Katil robotlar' olarak da anılan otonom silahlar (LAWs) için Birleşmiş Milletler'de (BM) uluslararası yasa düzenlemesi üzerinde ilerleme sağlanamadı. Cenevre'de gerçekleşen Konvansiyonel Silahlar Kongresi'nde (CCW) LAWs başlığı altındaki çalışmalardan somut sonuç çıkmazken özellikle Avrupalı ülkelerin konuya ilişkin kendi düzenlemelerini oluşturmak ve bu standartların dünya genelinde kabul görmesi için özel bir çaba sarf ettikleri aktarılıyor. Bu kapsamda diplomatlar katil robotlara ilişkin müzakerelerini BM çatısı altında iki yıl daha devam ettirme kararı aldı.

Otonom silahların insan hakları, etik ve güvenlik alanında ortaya çıkardığı sorulara yanıt arama ve uluslararası bir hukuk zemini oluşturmak için başlatılan çalışmalar bir süredir devam ediyor. Günümüzde insansız olarak kullanılabilen ve yeri geldiğinde kendi kararlarını alabilen hava araçları (drone), tanklar ve diğer savaş makinelerinin yapay zeka yazılımları ile donatılması pek çok distopik senaryoyu akla getirmenin yanında; meydana gelebilecek hatalar ve kazalardan doğacak sorumluluklar ve ne tür sınırlamalar getirilebileceğinin tartışılmasını da gerekli kılıyor. Bu konuyla ilgili olarak en az 28 ülke yapay zeka silahlarının kullanılmasının yasaklanmasını talep ediyor. Ne var ki, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Rusya bu tür yasal olarak bağlayıcı olabilecek her girişimi bloke ediyor.

 

Çin'den savaşta kullanılmasın teklifi

 

ABD ve Rusya'nın dışında Çin, İsrail, Güney Kore ve İngiltere de otonom silahlar geliştirme alanında önemli rekabet içerisinde. Çin Eylül ayında yaptığı açıklamada tam otonomi ile çalışacak silahların yasaklanmasını destekleyeceğini duyursa da Pekin bu yasağın yalnızca savaş meydanında kullanımının yasak olmasını talep edecek, üretimi ve geliştirilmelerine ise karşı çıkmayacak. 

 

İsrail üretti bile...

 

Amazon, Microsoft ve Intel'in de aralarında bulunduğu dev teknoloji şirketlerinin yapay zeka sistemli ve otonom olarak hedefe saldırı düzenleyen katil robotlar üzerine çalıştıkları biliniyor. Yapılan bir araştırmada dünya çapında 50 şirket geliştirdikleri silahların tehlike oranına göre sınıflandırıldı. 22 şirket 'orta dereceli kaygı' grubuna dahil olurken, aralarında Amazon ve Microsoft'un da olduğu 21 şirket ise 'yüksek kaygı' grubunda yer aldı. Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Bilgisayar Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Stuart Russell'e göre İsrail halihazırda Harpy adını verdiği otonom bir drone ile bir bölgeye girerek hedefleri kendi seçerek vuran bir sisteme sahip durumda. Prof. Russell, "Yüz tanıma teknolojisinin de yardımıyla yapay zeka silahlar, bir cinsiyeti yada bir etnik grubu yok edebileceği gibi aynı zamanda sosyal medya hesaplarını tarayarak bir politik görüşe sahip insanları da yok edebilir" diye konuştu.