Kazım Karabekir: Şark’ın fatihi, Cumhuriyet’in vicdanı
Kazım Karabekir, yalnızca bir asker değil; aynı zamanda bir fikir adamı, bir eğitim gönüllüsü ve Cumhuriyet'in kuruluş sürecinde vicdanı temsil eden bir siyasetçidir. Onun hayatı, Osmanlı'nın son döneminden Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarına kadar uzanan bir mücadeleler zinciridir
05.10.2025 00:30:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
23 Temmuz 1882'de İstanbul'un Kocamustafapaşa semtinde dünyaya gelen Musa Kazım Karabekir, köken olarak Afşar Türklerindendir. Babası Mehmed Emin Paşa'nın görevi nedeniyle çocukluğu Mekke, Harput ve Van gibi farklı şehirlerde geçti.
Eğitim hayatına İstanbul Zeyrek'te başladı, ardından Fatih Askerî Rüşdiyesi, Kuleli Askerî İdadisi ve Harbiye Mektebi'nde okudu. 1905 yılında Mekteb-i Erkân-ı Harbiye'den birincilikle mezun olarak Kurmay Yüzbaşı rütbesini aldı.
Askerî kariyer ve cephelerdeki başarıları
Kazım Karabekir'in askerî kariyeri, Osmanlı'nın çöküş döneminde birçok cephede aktif görev almasıyla şekillendi:
- Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı'nda çeşitli cephelerde görev yaptı.
- Çanakkale Cephesi'nde Fransızlara karşı Kerevizdere'de savaştı.
- Doğu Cephesi'nde Ermeni birliklerine karşı yürüttüğü başarılı harekâtlarla Erzincan, Erzurum ve Kars gibi şehirleri kurtardı.
- Bu başarıları ona "Şark Fatihi" ve "Ermenistan Fatihi" unvanlarını kazandırdı.
- 1918'de Gümrü ve Batum'u alarak doğu sınırlarını güvence altına aldı.
Kurtuluş Savaşı ve siyasi rolü
Kazım Karabekir, Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkışından sonra Anadolu'daki direnişin en önemli destekçilerinden biri oldu. Erzurum Kongresi sürecinde doğu illerinin temsilcisi olarak yer aldı ve Doğu Cephesi Komutanı olarak bölgeyi işgalden kurtardı.
Cumhuriyet'in ilanından sonra siyasete atıldı:
1924'te Türkiye'nin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nı kurdu ve genel başkanlığını üstlendi. Bu parti, çok partili hayata geçişin ilk adımıydı ancak kısa sürede kapatıldı.
1939'dan itibaren Cumhuriyet Halk Partisi'nden milletvekili olarak Meclis'te görev aldı. 1946–1948 yılları arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.
Eğitim ve toplumsal gelişim vizyonu
Kazım Karabekir'in en az askerî başarıları kadar önemli bir yönü de eğitime ve çocuklara olan ilgisidir. Doğu Anadolu'da yetim kalan çocuklar için okullar, yurtlar ve meslek edindirme merkezleri kurdu. Onları "asker çocukları" olarak değil, "geleceğin aydınları" olarak yetiştirmeyi hedefledi.
Ayrıca birçok kitap yazdı. En bilinen eserleri arasında:
- İstiklal Harbimiz
- Cihan Harbi Hatıraları
Bu eserler, dönemin siyasi ve askerî gelişmelerine ışık tutar.
Vefatı ve mirası
Kazım Karabekir, 26 Ocak 1948'de Ankara'da hayatını kaybetti. Ardında sadece bir askerî kariyer değil, aynı zamanda fikirleriyle şekillenmiş bir Cumhuriyet mirası bıraktı. Bugün Karaman'daki bir ilçe onun adını taşır: Kazımkarabekir.
Değerlendirme
Kazım Karabekir, tarih kitaplarında sadece bir komutan olarak değil, aynı zamanda bir vicdan, bir siyasetçi ve bir eğitim sevdalısı olarak yer alır. Onun hayatı, "sadece savaş kazanmak değil, barışı inşa etmek" üzerine kuruludur.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
