Küresel ekonomi, İklim krizi ve siyasi gerilim kıskacında

Davranışsal ekonominin kurucularından, Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Richard Thaler, küresel ekonomide en dikkat çekici anomalilerin büyük veriden (big data) kaynaklandığını belirterek, "Bunları tespit etmek için henüz yapay zekaya ihtiyacımız yok" dedi. Chicago Üniversitesi Profesörü Thaler, insanların ekonomik kararlarda her zaman rasyonel davranmadığını gösteren araştırmalarıyla tanınıyor. Londra'da basınla buluşan Thaler, küresel ekonomiyi tehdit eden unsurlar arasında iklim krizine ve siyasi gelişmelere dikkati çekerek, "İklim krizi hala ortada, küresel ekonomi için büyük bir tehdit ve şimdi yeni bir tehdit daha var; Trump. ABD müttefiklerine düşman gibi davranmaya başlarsa, bu gerçekten çok kötü olur" değerlendirmesinde bulundu.
Thaler, gelir adaletsizliği konusundaki endişelerini de açıkça dile getirerek, "Diyelim ki elimizde zenginlerden alıp yoksullara verebileceğimiz bir vida var. Eğer o vidayı sonuna kadar çevirirsek, ekonomi teorisi der ki büyüme çöker, kimse çalışmak istemez ama dürüst olalım, şu anda o noktadan çok uzağız. Artık trilyonerlerimiz var" diye konuştu. Bu benzetmenin, yeniden dağıtım ihtiyacını ve siyasal sınırları özetlediğini söyleyen Thaler, şöyle devam etti: "Soru şu; o vidayı ne kadar çevirebiliriz ve nasıl? Sorun şu ki en çok kaybedecek olanlar en güçlü olanlar. Eğer hala bir demokrasimiz varsa ki şu anda ABD'de bu tartışılıyor, değişim ancak mevcut sistemin izin verdiği kadar olur."

Değişim bir çırpıda olmuyor

Thaler, siyasetçilerin, iktidara geldiklerinde değişimin sınırlarını fark ettiklerini belirterek, "New York'ta kendini sosyalist olarak tanımlayan bir belediye başkanı seçtik ama yakında o da anlayacak ki o vidayı gerçekten çeviremeyecek. Belki otobüsleri ücretsiz yapabilir ama hepsi bu. Bana sorarsanız, o vidayı ne kadar çevirmek isterdim bilmiyorum. Nasıl yapılırdı, onu da bilmiyorum" ifadelerini kullandı.

İnsanlar rasyonel değil

Thaler, klasik ekonominin "insanlar rasyoneldir" varsayımının artık yerini daha gerçekçi modellere bıraktığını belirterek, ders kitaplarının hala eski yaklaşımları koruduğunu aktardı.