Mehmet Şimşek hedefine ulaşıyor

Geçtiğimiz yıl gerçekleştirdiği 17.9 milyar dolarlık ihracatın yaklaşık 14 milyar dolarını dış ticaret fazlası olarak ekonomiye kazandıran, ihracatın yanı sıra 8 milyar dolarlık iç pazar üretimi ile önemli ölçüde ithalatın yapılmasını engelleyen, 590 bin kişiye istihdam sağlayan, Türkiye'nin hem birim ihraç değeri hem de toplam ihracatı en yüksek üçüncü sektörü olan hazır giyim sektörü, son iki yıldır yüksek enflasyon, yüksek faiz ve baskılanan kur nedeni ile zor bir dönemeçten geçiyor. Hazır giyim sektörünün kapsayıcılığı en yüksek sivil toplum kuruluşu Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği'nin (TGSD) geçtiğimiz ay göreve gelen yeni başkanları Toygar Narbay ve Dr. Ümit Özüren, TGSD Ekonomi Danışmanı Dr. Can Fuat Gürlesel'in de katılımıyla düzenledikleri basın toplantısında, sektörün yaşadığı zorlukların nedenleri hakkında bilgi verdi.

 


Geçen yıl kayıplar hızlandı

TGSD Başkanı Narbay, pandeminin başladığı 2020 yılında ertelenen alışverişler, 2021 ve 2022 yıllarında merkez bankaları tarafından uygulanan genişletici politikalar sayesinde dünya ticaretinde çok hızlı bir büyüme yaşandığına işaret ederek, şunları söyledi: "Bu süreçte hem dünya hem de Türk hazır giyim ihracatı tarihinin en yüksek rakamlarına ulaştı. Ancak artan enflasyon ve likiditenin (nakit para) kontrol altına alınması amacıyla merkez bankalarının 2023'te başlattığı faiz artırımları ve likiditenin azaltılması yönündeki daraltıcı politikalar sonucunda, 2023'te dünya hazır giyim ve Türk hazır giyim ihracatı paralel bir şekilde yüzde 9 daraldı. 2024'te ise dünya hazır giyim ihracatında yaşanan yüzde 2'lik daralmaya karşılık, Türk hazır giyim ihracatında yüzde 69'luk bir küçülme söz konusu oldu. Bu durum, Türk hazır giyim sektörünün rakiplerinden negatif olarak ayrıştığını gösteriyor" dedi.

Hazır giyimde ithalat patladı

Narbay, 2024'teki daralmanın 1.3 milyar dolara tekabül ettiğini belirterek şu açıklamalarda bulundu; "Yaptığımız analize göre kaybın yüzde 29'u global resesyondan, yüzde 46'sı Rusya, Ukrayna ve İsrail pazarları yani savaş bölgelerindeki kayıptan, yüzde 25'i ise rekabetçiliğimizi kaybetmemizden kaynaklandı. İhracattaki daralmanın yanı sıra 2022 yılında 2.7 milyar dolar olan hazır giyim ithalatı da 2024 yılı sonunda 4 milyar dolar seviyesine yükseldi. Bu durum, uygulanan politikaların ihracatta rekabet gücünü azaltırken ithalatı artırdığını açıkça gösteriyor." Narbay, hazır giyimde kayıtlı istihdamda da 146 bin kişilik bir azalma olduğuna dikkat çekerek, "Bu üretim kaybını tekstil sektörü ile birlikte değerlendirdiğimizde, son iki yılda tekstil ve hazır giyim sektörlerinde toplam 290 bin kişilik bir istihdam kaybı yaşandı" açıklamasında bulundu.



Alıcılar yüksek bedel ödemek istemiyor

Türk hazır giyim sektörünün dünyanın altıncı, Avrupa'nın ise üçüncü büyük tedarikçisi olmasının yanısıra tekstil sektörü ile birlikte Çin'den sonraki ikinci en büyük tedarik zinciri olduğunu belirten Narbay, şöyle devam etti; "Dünya hazır giyim ticaretinden aldığımız yüzde 3.48 pay ve yaşanan kayıplara rağmen yarattığımız 590 bin kişilik istihdam ile Türkiye'nin en önemli endüstrilerinden biriyiz. Gerek ürün çeşitliliğimiz gerekse know-how, tasarım, kalite, hız ve lojistik avantajlarımız sayesinde her zaman global alıcıların portföylerinde bulunuyoruz. Hatta global alıcılar, rakip ülkelere göre yüzde 20-25 oranında daha fazla ödeme yapmaya da hazır. Ancak son iki yılda yüksek enflasyon ve baskılanan kur politikaları nedeniyle ülkemize özgü koşullar oluştu. Bu nedenle alıcılar da tolere edebileceklerinden çok daha yüksek olan maliyet farkını ödemek istemiyor. TGSD olarak çıkardığımız rekabet modellemesi ile de ülkemizin Uzak Doğu ve Kuzey Afrikalı rakipleri ile arasındaki farkı ortaya koyduk. Buna göre 2024'te kilogram başına 15.2 dolara sattığımız bir üründe yükselen üretim ve finansman maliyetlerimiz nedeniyle Asya'daki rakiplerimizden yüzde 61, Kuzey Afrika'dakilerden ise yüzde 46 daha pahalı hale geldik. Bunun neticesinde dünya genelindeki pazar kaybımızın yanı sıra en büyük ve geleneksel pazarımız olan AB'deki pazar payımız da yüzde 5.6'dan yüzde 5.1'e düştü" diye konuştu.

Birim fiyatlar yüksek

TGSD Başkanı Dr. Ümit Özüren ise "2024'te sektörümüzün ihracat birim fiyatı kilogram başına 15.2 dolar oldu. Mücevher ve savunma sanayinden sonra en yüksek değere sahip üçüncü sektörüz. Toptan satış yapan bir marka, ürün değerini 2-2.5 katına çıkarabiliyor. Perakende veya e-ticaret kanallarında yapılan markalı satışlarda ise ortalama birim satış değeri 80-100 dolar seviyelerine ulaşıyor" şeklinde konuştu.

Maliyetler hızlı artıyor


Narbay, 2022-2024 döneminde döviz kuru sepetinin (ABD Doları ve Euro) yüzde 101, enflasyonun yüzde 138, işgücü maliyetlerinin ise yüzde 249 oranında arttığına işaret ederek, şöyle konuştu: "Maliyetlerinin yüzde 60'ı TL'ye bağlı girdilerden oluşan bir endüstrinin, mevcut politikalarla rekabetçi olması mümkün değil. Sektördeki firmalar 2024'te ihracatı sürdürebilmek için sermayelerini eritme pahasına, kâr etmeden hatta zararına satış yaparak üretimlerini devam ettirdi. Yaptığımız bir modellemeye göre 2023'te yıllık vergi öncesi kârı ortalama yüzde 5.6 olan bir firma, 2024'te ihracat rakamını korumuş olsa bile yılı yüzde -5.1 yani zararla tamamladı. OVP'deki parametreler ile yaptığımız analize göre ise aynı firma 2025'i de yine zarar ederek yüzde -4.5 ile tamamlayabilecek. Modelimiz bu yılın ikinci yarısında bir toparlanmayı işaret etse de ilk altı ayda yüzde -7.9 olarak gerçekleşeceğini öngöreceğimiz zarar, ikinci yarıda yüzde -1.3'e gelse de yıl ortalaması yine yüksek olacak. Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesi ve Orta Doğu'da barışın tesis edilmesi halinde, bu pazarlarda kaybettiğimiz ihracatı geri kazanabiliriz. Ancak kapımıza kadar gelen bu fırsatları değerlendirebilmemiz için üretim gücümüzü korumamızı, öz kaynaklarımızı güçlendirmemizi ve rekabet gücünü geri kazanmamızı sağlayacak desteklere ihtiyacımız var." Narbay, Türkiye'de ise kur politikaları ya da ihracatçı için destekleme mekanizmaları çalıştırılmadığı ve pazarlarımızda bir düzelme yaşanmadığı takdirde yılı 17.5 milyar dolar seviyesinde bitirmeyi öngördüklerini açıkladı.