Milleti aç bırakan "dezenflasyon" süreci

AKP hükümetinin enflasyonla mücadele yöntemi bildiğiniz gibi talebi baskılamaya dayalı.

Bunu Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın ve Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan'ın açıklamalarında görüyoruz 

Talebi baskılamak, elbette vatandaşların gelirini, satın alma gücünü "bilinçli olarak" azaltmak anlamına geliyor. Bu açık ve net bir hükümet politikası. 

Durum böyle olunca, bu hükümetten makul bir asgari ücret, makul bir emekli maaşı ya da memur maaşı artışı beklenebilir mi?

Bu sebeple, sağlıklı bir yaşam için yeterli bir gelir isteniyorsa, bunun yolu mevcut ekonomik sorunların temel sebebi olan hükümetle ısrarla ve inatla devam etmek değil, bu sorunlara doğru çözümler sunanları tercih etmektir.

Şimdi son güncel verilerle milletimizin ekonomik durumunu bir nebze değerlendirmeye çalışalım.

Türk-İş eylül ayına ilişkin açlık ve yoksulluk verilerini paylaştı. Buna göre 4 kişilik bir ailenin aylık mutfak gideri olan açlık sınırı 27 bin 970 TL, mutfak giderlerine ilaveten, diğer masraflarını da kapsayan yoksulluk sınırı 91 bin 109 TL'ye yükseldi. Bekâr bir çalışanın aylık yaşama maliyeti ise 36 bin 305 TL oldu.

Asgari ücret 1 Ocak 2025'ten bu yana 9 aydır aynı, 22 bin 104 TL, en düşük emekli maaşı ise 16 bin 881 TL. 

Dikkat ederseniz, asgari ücret açlık sınırının 5 bin 866 TL altında kalmış. Diğer bir ifadeyle, asgari ücret 4 kişilik bir ailenin sadece mutfak masrafını karşılamaktan çok uzak. Milyonlarca emeklinin geliri ise bundan çok daha vahim durumda. 

Hatta asgari ücret sadece bir işçinin yaşam maliyeti olan 36 bin 305 TL'nin 14 bin 201 TL altında kaldı. Bir kişinin masraflarını karşılayamayan bir gelire 4 kişilik bir aile mahkum ediliyor.

Türk-İş'in açlık sınırı verilerindeki artışa bakılırsa, işçilerin mutfak enflasyonu aylık yüzde 3,17 arttı. 

On iki aylık artış yüzde 41,05, yıllık ortalama artış ise yüzde 40,95 oldu. Yılın ilk dokuz ayında mutfak enflasyonu yüzde 32,67'ye ulaştı.

Soru şu: Eğer enflasyon talep enflasyonuysa ve bundan dolayı talep baskılanarak enflasyon ile mücadele ediliyorsa, peki, o zaman söyleyin, asgari ücret 9 aydır aynı olmasına rağmen neden mutfak enflasyonu yüzde 32,67 oldu.

Eylül ayında asgari ücret aynı, emekli aynı olmasına rağmen, neden aylık mutfak enflasyonu yüzde 3,17 oldu.

Demek ki, enflasyonu oluşturan, yani fiyatları artıran temel etken talep değil, başka bir şey? Peki nedir bu? Tabii ki maliyetlerdeki artış; yüksek faiz, hammadde, enerji, nakliye, kira gibi giderlerdeki artış.

Maliyetleri düşürmek için hiçbir icraat ortaya koyma, milletin alım gücünü azaltarak talebi baskılayarak fiyat artışlarını baskılamaya çalış... Bu şekilde yürütülen bir dezenflasyon süreci, milleti aç bırakır, talep azaldığı için şirketleri iflas ettirir, işsizliği fırlatır.

Türk-İş'in açlık-yoksulluk verileri milletin açlık tablosunu net olarak gösteriyor. 

Talebin azalması ve pazarın daralmasıyla, maliyetlerinde fahiş bir şekilde artmasıyla yılbaşından buna TOBB'un verilerine göre 20 bine yakın şirket kepenk kapatmak zorunda kaldı.

İmalat sanayiindeki daralma da bu tabloyu gözler önüne seriyor.

İSO-S&P Global imalat sanayi PMI verisi Eylül'de 46,7'ye düşerek sektörde talep daralmasının ve üretimdeki yavaşlamanın sürdüğünü ortaya koydu.

Şirketler, yeni siparişlerdeki düşüşe paralel olarak istihdam ve mal alımlarını azaltmaya devam etti.

S&P Global tarafından İstanbul Sanayi Odası (İSO) için derlenen endeks bir önceki ay 47.3 değerini almıştı. Endeks daralma ile büyümeyi birbirinden ayıran 50 seviyesinin altında kalmaya devam etti. 

İmalat PMI verisini değerlendiren S&P Global Ekonomi Direktörü Andrew Harker, "Eylül ayında zorlu talep koşulları devam etti ve bunun sonucunda üretim, istihdam ve satın alma faaliytlerinde düşüş kaydedildi" dedi.

Hükümetin enflasyonla mücadelesi işsizliği de artırıyor dedik, açıklanan işsizlik verileri bunu gösteriyor.

TÜİK'in ağustos verilerine göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaş grubundaki işsiz sayısı, ağustosta bir önceki aya kıyasla 168 bin artışla 3 milyon 44 bin kişi olarak belirlendi. İşsizlik oranı da 0,4 puan artarak yüzde 8,5 seviyesinde gerçekleşti. 

Geniş tanımlı işsizlik de denilen atıl işgücü ise aylık bazda 0,1 puan artarak yüzde 29,7'ye yükseldi. 

Disk-Ar'ın hesaplamasına göre, bu oran 12 milyon 190 bin işsize karşılık geliyor. Buna göre, geniş tanımlı işsiz sayısı son 1 yılda 1 milyon 117 kişi artmış oldu.

Ağustos 2023'te 3 milyon 203 bin olan dar tanımlı işsiz sayısı Ağustos 2024'te 3 milyon 38 bin, Ağustos 2025'te ise 3 milyon 44 bin oldu. 

Dar tanımlı (standart) işsizlik her ne kadar azalıyor gibi görünse de geniş tanımlı işsizlik bu dönemde tırmandı. 

Ağustos 2023'te 8 milyon 917 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Ağustos 2024'te 11 milyon 72 bine ve Ağustos 2025'te 12 milyon 190 bine yükseldi. 

Özetle;

Hükümetin dezenflasyon sürecinin bilançosu: Millet aç, gerçek işsizlik tırmanıyor, şirketler patır patır dökülüyor.

Bize de "Bırakın dağınık kalsın" demek düşüyor!

Bu ülkede hem milletin alım gücünü artıran, hem devleti ve şirketleri güçlendiren hem de enflasyonu düşüren bir ekonomik model üretildi; Prof. Dr. Haydar Baş'ın Milli Ekonomi Modeli.

Ve bu modeli uygulayacak bir BTP ve lideri Hüseyin Baş var. Millet olarak bu çözümü ve bu işi bileni artık görmek ve tercih etmek zorundayız.