Nükleer anlaşmayı kurtarma hamlesi

YENİ MESAJ / DETAY HABER

 

İran nükleer anlaşmasına taraf ülkelerin temsilcileri, ABD'nin 1 Mayıs 2018'de tek taraflı çekildiği anlaşmayı kurtarmak üzere Avusturya'nın başkenti Viyana'da bir araya geldi. Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmaya taraf İran, Çin, Rusya, Fransa, Almanya, İngiltere ve Avrupa Birliği'nden (AB) üst düzey yetkililer, Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi (EEAS) Genel Sekreteri Helga Schmid başkanlığında toplandı.

Basına kapalı gerçekleştirilen toplantıda, İran nükleer anlaşmasının tüm yönleri ve nasıl sürdürüleceği ele alındı. Toplantının ardından Reuters'a konuşan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve nükleer müzakereci Abbas Arakçi, görüşmelerin yapıcı geçtiğini ifade ederek, "Ortam yapıcıydı. Tartışmalar iyi geçti. Her şeyi çözdüğümüzü söyleyemem ama çok sayıda söz verildiğini söyleyebilirim" dedi.

 

İlk hedef ticareti sürdürmek

 

Toplantıda, özellikle İngiltere, Fransa ve Almanya'nın ABD yaptırımlarını aşıp İran ile ticarete devam edebilmek için kurdukları ve 'ticari faaliyetlere özel araç desteği' INSTEX (Instrument in Support of Trade Exchanges) adı verilen mekanizmanın işleyişine ilişkin görüşmeler yapıldı.

ABD yönetimi, 2015'te imzalanan nükleer anlaşmadan Mayıs 2018'de tek taraflı çekildikten sonra Tahran'a yönelik yaptırımları yeniden uygulamaya başlamıştı. İran, anlaşmanın tarafı BM Güvenlik Konseyi üyeleri  ve Almanya'dan mutabakatın korunmasını istemiş ancak beklentisi karşılanmamıştı. Bunun üzerine Tahran yönetimi, anlaşmada belirtilen uranyum stok miktarını 1 Temmuz'da, zenginleştirilmiş uranyum limitini ise 8 Temmuz'da aştığını duyurmuştu.

 

İran, Avrupa'nın tavrından rahatsız

 

İran, geçtiğimiz haftalarda Washington'ın başlattığı ekonomik yaptırımlar nedeniyle anlaşmanın öngördüğü ekonomik faydaları sağlayamadığını bildirmiş, anlaşmaya taraf ülkelerden söz konusu faydaları temin etmelerini isteyerek, taleplerinin yerine getirilmemesi üzerine uranyum oranı ve miktarıyla ilgili taahhütlerini gerçekleştirmeyeceğini açıklamıştı.

Beklediği sonucu alamayan İran, zenginleştirilmiş uranyum üretimini artırarak, nükleer anlaşma ile tarafların üzerinde mutabık kaldığı limiti Haziran ayında aşmıştı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ve Almanya (P5+1) ile İran arasında 2015'te imzalanan nükleer anlaşma, Tahran'a uranyumu yüzde 3.67 zenginleştirme hakkı veriyor. Anlaşma, İran'ın zenginleştirilmiş uranyum stokunu 300 kilogramla sınırlandırıyordu. Avrupalı ülkeler eğer anlaşma ihlal edilirse İran'a yaptırımların yeniden başlatılacağını açıklamıştı. Zenginleştirilmiş uranyum, reaktör yakıtı olarak ve nükleer silahların yapımında kullanılıyor.

 

İran'dan Ağır Su Rekatörü atağı

 

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, Arak Ağır Su Reaktörü'nü yapılandırma çalışmalarının sürdüğünü ve reaktörün yeniden faaliyete gireceğini duyurdu. İranlı Öğrenciler Haber Ajansı'na (ISNA) konuşan İran Meclisi Bağımsızlar Fraksiyonu Sözcüsü Mihrdad Lahuti, Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Salihi'nin mecliste milletvekillerine ülkenin nükleer programıyla ilgili bilgi verdiğini belirtti. Lahuti, "Bağımsızlar Fraksiyonu ile Sayın Salihi'nin toplantısında Arak Ağır Su Reaktörü de gündeme geldi. Bu reaktör, teknolojisi değiştirilerek faaliyete devam edecek" ifadelerini kullandı.