NUTUK,75. yılında sadeleşiyor

Atatürk'ün kaleme aldığı ve 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında 36.5 saatte okuduğu eserin sadeleştirme çalışmaları, 15 Ekim 2002 tarihinde noktalanacak. Çalışmalar kapsamında, Atatürk Dizisi'nde yayımlanan Nutuk'un, ortaöğretim düzeyindeki öğrenci ve gençler tarafından kolayca anlaşılabilmesini sağlamak amacıyla "özgünlüğünü zedelemeden sadeleştirme, redaksiyon ve tashihi" yapılıyor.

MEB Yayımlar Daire Başkanlığı'nca yürütülen çalışmalara, anlaşılmayan ve güncelliğini yitiren kelimelerin tespiti için öğrenci ve öğretmenler arasında yapılan anketler yön veriyor.

Yurt genelinde 100 okulda düzenlenen anketlerde, öğrenciler, Nutuk ve sadeleştirme kapsamına alınan batı klasiklerinden "örnek sayfaları" inceleyerek, metnin anlaşılmasını engelleyen dil, sözcük ve anlatım sorunlarını saptadılar. Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri de öğrencilerin "anlama" ve "dil" yönünden düzeylerine ilişkin görüşlerini ve öğrencilerin anlamını bilmediği sözcükleri anket formuna sıraladılar. Anket formları, MEB Yayın Kurulu ve sadeleştirmeyi yürüten komisyonca incelenerek, çalışmalara yansıtılıyor. Milli Eğitim Bakanlığı, 1940'lı yıllardan bugüne kadar bastırmış olduğu telif ve tercüme eserlerin, komisyonlarca redaksiyon ve sadeleştirilmeleri yapılarak, yeni görünüm ile yayımlanması kararı almıştı.

NUTUK'un tarihî önemi

Yurdumuzun parçalanıp işgal edildiği günlerden başlayarak, Türk tarihinde bir dönüm noktası olan İstiklâl Savaşı'nı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ve inkılâpların yapılışını anlatan Nutuk, siyasî ve millî tarihimizin birinci elden, pek değerli bir kaynak eseridir. Bu eserde, kendini her şeyi ile milletine adamış büyük bir komutanın, askerî ve siyasî aksiyonları ile, Türkiye Cumhuriyeti'ne şekil veren temel düşünce ve görüşleri yer almıştır. Eserde millî değerler sistemine bağlı, tarih şuuru içindeki gelişmenin adım adım nasıl olgunlaştırıldığını, sosyal ve kültürel alanlara yön verici siyasî ve idarî şartların nasıl hazırlandığını yakından görebilmekteyiz. Nutuk, kendini vatanına ve milletine adamış bir önderin, varlığı sona erdirilmek istenen büyük bir milleti, emperyalist devletler arasından çekip çıkararak nasıl güçlü ve millî bir devlet haline getirebildiğinin belgelere dayanan hikâyesidir.

Ya istiklâl

ya ölüm !

Nutuk, Çanakkale Muharebesi'nde : "Size ben taarruz emretmiyorum ölmeyi emrediyorum" diyerek, kendi şahsında da savaşan ordusunda da ölüm korkusunu ve mânevî çöküntüyü yenmiş olan bir kahramanın, başsız kalmış ve olup bitecekleri karanlıklar içinde beklemekte olán bir millete, yaşama sırrının, "millî hâkimiyete dayanan kayıtsız şartsız bağımsız bir Türk devleti kurabilme" kararında saklı olduğunu anlatan bir eserdir.

Nutuk, "temel ilke, Türk milletinin haysiyetli ve şerefli bir millet olarak yaşamasıdır. İstiklâlinden yoksun bir millet, medenî insanlık dünyası karşısında uşak olmak mevkiinden kurtulamaz" gerçeğinden ve "ya istiklâl ya ölüm" ilkesinden yola çıkılarak verilen Millî Mücadele safhalarını ve alınan başarılı sonuçları adım adım dile getiren bir eserdir. Nutuk, en büyük hizmet ve gayretlerle elde edilen rütbe ve nişanları söküp atmaktan çekinmeyecek kadar vatan ve millet sevgisiyle dolmuş bir askerle, tarihî ve millî karakterinin onda şahıslanmış olduğunu gören bir milletin, elele vererek, dayandığı millî birlik, katlandığı fedakârlık ve gösterdiği irade gücü sayesinde, imkânsızlıklardan nasıl imkânlar ve mucizeler yaratabildiğini dünyaya anlatan bir eserdir.

Millî bir uyanışın ifadesi

Nutuk, millet adına yapılan bütün işlerin, meşruluk ilkesine dayandırılarak yürütüldüğünü, verilen kararların, geçilen uygulamaların, derinlemesine bir düşüncenin, uzak bir görüşün, ince bir hesaplamanın, yerinde bir mantığın ve ihtiyatlı bir davranışın ürünü olduğunu ortaya koyan bir eserdir. Yapılan her işte Türk milletinin haysiyet ve şerefinin ön plânda tutulduğunun, bütün düşünce ve görüşlerde aklın, mantığın ve ilmin gereklerine uygun bir millî politikanın yer aldığının göstergesi durumundadır.

Nutuk, Millî bir uyanışın ifadesi olarak, bir milletin maddî ve manevî bütün güçlerini harekete geçiren Kuva-yı Milliye ruhunun, bir yandan dış düşmanlara karşı koyarken bir yandan da içerideki ihanet çetelerine, iç politikası iflâs etmiş ve düşmana boyun eğme politikasının temsilcisi durumuna gelmiş bulunan siyasî iradeye karşı verdiği mücadelenin hikâyesidir. Türk milletine, düşmanla boğuşa boğuşa yenilmeyi değil, yenmenin ve zafere ulaşmanın ince yollarını öğreten bir eserdir.

Vatanın her köşesini sulayan kanların bedeli

Nutuk, milleti ülkenin geleceğini belirliyecek olan "vahdet-i milliye" (millî birlik) ilkesi etrafında bilinçlendirip kenetlendirerek, millî irade ve millî hakimiyet kavramlarının aksiyona dönüştürülmesi yoluyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşundan Cumhuriyet'in ilânına kadar uzanan başarılı bir tarihî akışın hikâyesidir. Nutuk, sahip olduğu derin kavrayış, geniş kültür ve köklü tarih şuuru dolayısıyla, tarihten edinilen tecrübelerin bir ibret tablosu halinde millete maledilmesì geleneğine uyularak, ve o gün ulaşılan başarının "asırlardan beri çekilen millî felâketlerin yarattığı uyanıklığın sonucu ve bu aziz vatanın her köşesini sulayan kanların bedeli" olduğuna işaret edilerek, bu sonucun özlü bir Hitabe ile Türk gençliğine emanet edildiği bir eserdir. Görülüyor ki, Türk milletinin dününü bugününe bağlayan bugününü de yarına bağlayacak olan Nutuk, millî tarihimizin dönüm noktası olan bir safhasını, zaman silindirinin aşındırıcı etkilerinden kurtararak gelecek kuşaklar için ölümsüzleştiren bir kaynak eser olmuştur.