Rusya-Ukrayna savaşı sona yaklaştı mı?

ABD Başkanı Trump'ın girişimleriyle, Şubat 2022'den bu yana 3,5 yıldır devam eden Rusya-Ukrayna savaşında bir ateşkese ve sonucunda da nihai bir barış anlaşmasına ulaşılacak mı merak konusu. Arabuluculuğa soyunan Trump bile bu konuda net bir tarih veremiyor, süreç belirsizliğini koruyor.

Bu tür savaşlarda, sebepleri tam olarak masaya yatırmadan, sonuçlarını doğru olarak yorumlamak mümkün olmaz. Mevcut ABD Başkanı Trump, her ne kadar savaşın ABD açısından sorumluluğunu Obama'ya ve kendi ifadesiyle "uyuyan" Biden'a yüklese de, bu savaşın Obama ve Biden'dan bağımsız olarak ABD'nin bir emperyal politikası olduğunu söyleyebiliriz.

Rusya ile küresel bir rekabet var, hem siyasi olarak hem de ekonomik anlamda, bu sebeple Rusya'yı kendi bölgesinde meşgul edecek bir projeye ihtiyaç vardı ve Rusya bu savaşa sürüklendi.

Ukrayna'ya NATO'ya giriş konusunda ümit verildi, Minsk anlaşmasının şartlarına uymaması noktasında cesaret verildi, Donbass bölgesi denilen Rus uyruklarının bulunduğu Ukrayna'nın doğusunda sert politikalar uygulandı, tabiri caizse Rusya savaş için her türlü kışkırtıldı.

Rusya'nın da her zaman kışkırtılmaya müsait bir yapısı var. Dün Sovyetler Birliği döneminde Afganistan konusunda tuzağa düşmüştü. Sonuç, Sovyetler Birliği'nin inkıraza uğraması olmuştu. Eğer bundan ders çıkarmış olsaydı, doğru bir diplomasi yöntemiyle bu kadar zarara uğramazdı.

Ukrayna'da süreç tam da ABD'nin hedeflediği gibi oldu.

Savaşın cephesi olan Ukrayna yerle bir oldu, çok sayıda Ukraynalı hayatını kaybetti, Ukrayna halkı göçebe hale geldi, topraklarının bir bölümünü kaybetti. 

Rusya ise, her ne kadar Ukrayna'da bazı toprakları ele geçirdiyse de, Ukrayna'nın saldırılarının Moskova'yı bile tehdit eder noktaya gelmesi, savaşın perde arkasında küresel bir bilek güreşine dönüşmesi, asker kayıpları, güvenlik endişesi, ekonomik kayıplar, dünyadaki yükselen imajının zarar görmesi gibi birçok sorunlarla karşılaştı.

Şimdi gelinen noktada, Ukrayna'yı kullanarak, Rusya'yı da kışkırtarak sıcak bir savaşın başlamasına neden olanlar, bugün barış çağrıları yapıyorlar, arabuluculuğa soyunuyorlar. Savaşı başlattılar, rakiplerini meşgul ettiler, yıprattılar, silah satışlarıyla, kredi vermelerle ciddi kazançlar elde ettiler, savaşı bitirirken de her iki taraftan da tavizler koparmanın, kazanç elde etmenin adımlarını atıyorlar.

Malum, nadir elementler konusu… Trump, bu konuda hem Ukrayna ile anlaşma yaptı, hem de Rusya ile pazarlıklar yürütüyor. 

Diğer taraftan da ABD, savaşı bitirmeye yönelik girişimleriyle, yine "tek kutuplu" bir dünya imajı veriyor, "Bu dünyanın ağası benim, ben istersem savaş olur, ben dur dersem savaş durur" imajı çizmeye çalışıyor.

Peki, son girişimlerle savaş sona erer mi?

Savaş her ne kadar Rusya-Ukrayna arasında görünse de, Ukrayna cephesinde Batı ile Doğu arasında küresel bir savaş yaşanıyor. Eğer ABD, her iki taraftan da istediklerini tam anlamıyla alırsa, savaş sona erer ama pazarlıklarda sorun yaşanırsa, taviz kopartılana kadar savaş devam eder.

Yaşanan son gelişmeleri de özetle şöyle aktaralım:

ABD Başkanı Trump, önce Rusya lideri Putin ile Alaska'da görüştü. Çünkü Putin'le anlaşmadan, Zelenski ile ya da Avrupalı liderlerle bir sonuca varmak mümkün değildi. Putin ile pazarlıklar yapıldı, ardından da Ukrayna lideri Zelenski ve Avrupalı liderlerle Beyaz Saray'da bir zirve gerçekleştirildi. 

Zirveden çıkan 4 kritik sonuç: Ukrayna için güvenlik garantileri, ateşkesten öte nihai anlamda bir barış anlaşması hedeflenmesi, Trump-Putin-Zelenski üçlü zirvesi ve toprak paylaşımı konusu.

Buna göre; Ukrayna NATO'ya giremeyecek ama NATO'nun 5. Madde'si benzeri güvenlik garantileri üzerinde çalışılacak. New York Post haberine göre gazetecilere konuşan Zelenski, ülkesinin güvenlik garantilerinin 7 ila 10 gün içinde resmileştirileceğini belirterek, bunun ABD'den 90 milyar dolar değerinde silah satın alımı paketini de içereceğini bildirdi.

Trump, barış görüşmeleri için ateşkesin şart olmadığını, savaş halinde de barış çalışmalarının yapılacağını vurguladı. Görünen o ki, nihai barışa kadar çatışmalar devam edecek. 

Yakın bir zamanda üçlü zirve gerçekleşecek. Zelenski, böyle bir toplantıya hazır olduğunu söylerken, Trump, Putin'in de hazır olduğunu ifade etti. Avrupalı liderler de buna olumlu yaklaştı. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Zelenski ile Putin'in bir araya geleceği zirvenin 2 hafta içinde yapılacağını bildirdi.

En zor başlık ise toprak konusu. Trump, Ukrayna için Kırım ve NATO konusunun kapandığını duyurmuştu. Ayrıca Donbass bölgesi, Herson ve Zaporijya bölgelerinde de Ukrayna taviz vermek durumunda kalacak. Rusya, Kırım'a sadece köprü yoluyla değil, karadan da ulaşım hedefliyor, bu sebeple bu bölgeleri işgal etti.

Bu yaşananlardan bir ders çıkarmak gerekirse, Ukrayna gibi ülkeler, emperyalist ülkelere güvenerek hareket etmemeli, ülkelerini küresel bilek güreşlerine sahne olan çatışma bölgelerine asla dönüştürmemeli. Türkiye olarak dikkatli olmalıyız.