SELİM AYANOĞLU / İSTANBUL

Türkiye'de tarım sektörü her geçen gün daha fazla ithalat bağımlısı oluyor. Zira hükümete göre; sektördeki sorunların tek çözümü ithalata kapı açmak.

Ancak gelin görün ki ithalat, birkaç yandaşın cebine bolca para doldurmanın dışında hiçbir sorunu çözmediği gibi, var olan sorunları daha da palazlandırmaktan başka bir işe yaramadı.

TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) yazılı bir açıklama yaparak, tarım konusundaki ithalat bağımlılığına dikkatleri çekti. Resmi Gazete'nin 16 Ocak 2019 tarihli sayısında yayımlanan, Cumhurbaşkanlığının 651 sayılı Bazı Ürünlerin İthalatında Tarife Kontenjanı Uygulanması Hakkında Kararı ile 31 Mayıs 2019 tarihine kadar domates konservesi ithalatında gümrük vergisi oranının sıfıra indirildiğinin hatırlatıldığı ZMO açıklamasında, daha önce domates konservesinde gümrük vergisi Bosna-Hersek için sıfır, Singapur için yüzde 101.9, diğer ülkeler için ise yüzde 135.9 olarak uygulanıyordu.

Türkiye domates konservesi dış ticaretinde net ihracatçı bir ülkedir. Domates konservesi dış ticareti içinde ithalatın payı yüzde 1'ler gibi oldukça düşük bir seviyededir.

Neden ithalata gerek duyuldu?

Türkiye'nin domates konservesi konusunda ihracatçı ülkelerden biri. Yüksek seviyede olan ithalat vergisinin kaldırılması Türkiye'nin ihracatına vurulmuş büyük bir darbe anlamına geliyor. ZMO açıklamasında şunları kaydedildi: "Tarım alanında yaşanan her türlü sorunu, tarım ürünü ithalatı ile karşılama kolaycılığının kapsamı, her geçen gün genişleyerek devam ediyor. İstisnanın süresi Mayıs ayı sonuna kadar olmakla birlikte, izin verilen miktarın 2018 yılının ilk on bir ayındaki miktar kadar olması, sorunun boyutunun büyüklüğü açısından kaygı vericidir. Domates konservesi ithalatında gümrük vergisinin sıfıra indirilmesini gerektirecek neden ne olabilir sorusunun cevabı arandığında, yeterli üretim olmaması akla gelen ilk olasılık olmaktadır. 2018 yılı domates üretim verileri açıklanmamış olmakla birlikte, bu verinin ne olabileceği konusunda yararlanabileceğimiz bir kaynak, ihracat verileridir.  2018 yılının on bir ayına ilişkin dış ticaret verileri açıklanmıştır. 2018 yılının on bir ayına ait domates ihracat verileri, domates ihracatının geçmiş yıllar seviyesinde olduğunu göstermektedir. Bu bilgi, domates üretimimizin de geçmiş yıllar düzeyinde gerçekleştiğini işaret etmektedir. Bu durumda domates konservesi ithalatında gümrük vergilerinin sıfıra indirilmesinin nedeninin, karar alıcılar tarafından açıklanarak, kamuoyu ile paylaşılması gerekmektedir."

Hangi ürünleri ithal ediyoruz?

Geçmişte dünyada kendi kendine yeten 7 ülkeden biri olan Türkiye'nin, yalnızca domates konservesini değil, bugün itibariyle çoğu tarım ürününü ithal ediyor. Türkiye 2017 yılında tarım ithalatine yaklaşık 5 milyar dolar ödedi.

Türkiye antep fıstığında dahi ithalatçı durumda. Her yıl yaklaşık 160 bin ton Antep fıstığı üreten Türkiye, bunun 120 bin tona yakınını iç tüketimde kullanıyor, yani 35-40 bin ton ihtiyaç fazlası var. Ancak bu fazlaya rağmen Türkiye Antep fıstığı ithal ediyor.

Türkiye her yıl 1 milyar dolarlık pamuk ithal ediyor. Bir buğday ülkesiyiz ama her yıl 4 ila 5 milyon ton buğday ithal ediyoruz.

Türkiye, her yıl 200 bin tona yakın çeltik, 28-30 bin ton çay, 2.8 milyon ton ayçiçeği, 100 bin ton arpa, 600 bin ton mısır, 53 bin ton kuru fasulye, 37 bin ton nohut, incir 2.4 bin ton, üzüm 14 bin ton, 11 bin ton domates ithal ediyor.