Tarımsal üretim düştü, hayvancılık kan kaybetti

Kalkınma İçin İnovasyon Derneği (I4D), 6 Şubat depremlerinin birinci yıldönümünde depremden en çok etkilenen Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş illerindeki önemli tarım değer zincirlerine depremin etkisini ortaya koyan 'Deprem Sonrası Tarımsal Değer Zincirleri Analiz Raporu'nun sonuçlarını açıkladı. Rapora göre depremler, 11 ilde 14 milyonun üzerinde kişiyi doğrudan ve dolaylı etkiledi, 3.3 milyondan fazla insanın ise evsiz kalmasına yol açtı. Cumhurbaşkanlığı Strateji Başkanlığı'nın yaptığı tarımsal analizler doğrultusunda ise depremin tarım sektörüne verdiği zararın 24.2 milyar TL olduğu hesaplandı. Raporu İstanbul'da düzenlediği basın toplantısıyla kamuoyuna aktaran I4D Direktörü Doğan Çelik, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerine göre depremin Türkiye'nin toplam ekonomisine yükünün 103.6 milyar dolar olduğunu hatırlattı. Çelik, deprem bölgesinde verilere erişimde ciddi güçlük yaşadıklarının altını çizdi. Raporda vurgulanan bazı hususlar şöyle:
•  Deprem Sonrası Tarımsal Değerler Zincirleri Analiz Raporu, Hatay'da pamuk, Adıyaman'da badem ve Kahramanmaraş'ta alabalık ve her üç ilde de süt ve süt ürünlerine yönelik değer zinciri analizi sunuyor.
• Halihazırda Hatay, Türkiye'de pamuk üretiminde 4'üncü sırada yer alırken pamuk ilin ekonomik katma değerinde de önemli bir yer tutuyor. Ancak depremlerin büyük çoğunluğu Kırıkhan ve Antakya'da olan (toplam 76 adet) çırçırlama ve prese fabrikalarında ciddi zarara yol açması sebebiyle resmi hasar tespit sonuçları tamamlanmamış olmakla birlikte ilin çırçırlama kapasitesinin yüzde 50'den fazla düştüğü öngörülüyor.

Badem üretimi de olumsuz etkilendi

• 2022 yılında Türkiye'nin toplam badem üretiminin yüzde 17.8'i Adıyaman'da ise depremlerden dolayı badem üreticilerinin il dışına geçici göçü, badem bahçelerinin ihtiyaç duyduğu gübreleme, ilaçlama ve yabancı otla mücadele gibi bakım işlemlerinin zamanında yapılamamasına yol açtı. Depremler ile birlikte iklim değişikliği ve ekolojik dengenin bozulmasından dolayı badem ağaçlarının zarar görmesine, hastalıklara, düşük verimliliğe ve badem kalitesinin azalmasına sebep oluyor.
• Su kaynaklarının, sıcaklık ve oksijen seviyesi kaliteli balık yetiştiriciliğine imkân tanıyan Kahramanmaraş ise Türkiye'nin alabalık üretimi yapılabilecek su yüzeyinin yüzde 1.93'üne sahip olarak konumlanıyor. Raporda, depremin alabalık yetiştiriciliğinde en fazla kuluçkahane ve büyüme tesislerine hasar verdiği belirtilirken, üretim miktarlarında yüzde 40'a yakın kayıp yaşanmasına sebep olacağı öngörülüyor. Deprem dolayısıyla yaşanan su kesintisi ve sulardaki bulanma balık ölümlerine yol açtı.

Süt üretimi ve peynircilik darbe aldı

• 6 Şubat depremlerinin ardından süt hayvancılığı, afetten etkilenen kırsal bölgelerin neredeyse tümünde geçimlik faaliyet olmasından dolayı, acil müdahale edilmesi elzem alanlardan birisi olarak öne çıkıyor. Üreticilerin acil ihtiyaçlarından dolayı süt hayvanlarını satması ciddi bir sorun olarak öne çıkıyor.  Yereldeki mandıralarda hasar oluşması, soğuk hava sistemlerinin enerji ihtiyacının karşılanamaması ve lojistik faaliyetlerin aksaması, yerel pazarda göç gibi birçok sebepten dolayı süt toplama tedarik zincirlerinde büyük aksaklıklar olduğu ve önümüzdeki yıl deprem bölgesinde süt ve süt ürünleri üretiminde bir düşüş olacağı beklentisi güçleniyor.
• İşgücüne erişim tarım ve hayvancılığın her alanında kendini gösteriyor.


Deprem bölgesinin tarımsal potansiyeli yüksek

Türkiye'nin meyvecilik yapılan alanların yüzde 26'sı, tarla tarımı alanlarının yüzde 16.2'si, büyükbaş hayvan varlığının yüzde 13'ü, küçükbaş hayvan varlığının yüzde 17.8'i, su ürünleri yetiştiriciliğinin yüzde 12'si, alabalık üretiminin yüzde 38'i deprem bölgesinde bulunuyor. Deprem nedeniyle bölgede 72 bin büyükbaş ve küçükbaş hayvan kaybı yaşandı. Ayrıca yavru balık kaybı da oldukça yüksekti. Bölgede yaklaşık 270 bin Çiftçi Kayıt Sistemi'ne kayıtlı üretici bulunuyor. Bölgedeki istihdamın yüzde 27.4'ü tarımda çalışıyor. Bunların toplam sayısı yaklaşık 1 milyon 47 bin…