TEKBİR
12.05.2005 00:00:00
Günde beş kere okunan ezanda ve her farz namaz için getirilen kamette altışar defa "Allahu ekber" ifadesi yer alır. Bunların toplamı altmış olur. Ezan ve kamet vakit ve kaza namazları için sünnettir. Çünkü Hz. Peygamber Hicretin ilk yılında Medîne'de Mescidi Nebevî'nin yapımı tamamlanınca ashabı ile düzenli bir şekilde cemaatle namaz kılmaya başlamışlardı. Bu arada, Allah elçisi namaz vakitlerinin ilânı konusunda ashabıyla istişarede bulundu. Sahabenin bu konuda gördüğü bazı sadık rüyalar vahiyle teyid edilince günümüzdeki ezan şekli ortaya çıktı. Hanefîler Abdullah b. Zeyd'den nakledilen hadiste yer alan onbeş cümlelik ezan şeklini esas aldılar (ezZeylaî, Nasbu'rRâye, 1. Baskı, 1393/1973, y.y. I, 259; Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslâm İlmihali, İstanbul 1991, 211 vd.). Kametde farz namazlardan önce okunan iç ezan benzeridir. Ancak ezandan farklı olarak hızlı okunur ve ikinci "hayya ale'lfelah"tan sonra iki defa "Kad kâmeti'ssalâh" (Namaz başladı)" cümlesi eklenir.
Bütün namazlarda iftitah (başlama) tekbiri farzdır. Çünkü Allah Teâlâ "Rabbini yücelt" (elMüddessir, 74/3) buyurmuş, Hz. Peygamber (s.a.s) de namazın tekbirle başlanması gerektiğini çeşitli hadislerinde belirtmiştir (bk. Ebû Dâvud, Salât, 73, 144, Tahâret, 31; Tirmizî, Mevâkît, 62, 110, Tahâret, 3; Buhârî, Ezân, 95, 122; Müslim, Salât, 45).
Diğer yandan namazlarda rükûya eğilirken ve secdelere eğilip kalkarken veya oturuştan sonra ayağa kalkarken "Allahu ekber" denilmesi sünnettir. Abdullah b. Mes'ud (r. anhümâ)'un şöyle dediği nakledilmiştir: "Hz. Peygamber'in her kalkış ve eğilişlerinde, kıyam ve oturuşlarında tekbir getirdiğini gördüm" (Buhârî, Ezân, 116; Tirmizî, Salât, 74; Nesâî, Tatbik, 34, 90, 94, Sehv, 70; Dârimî, Salât, 40). Bu duruma göre günlük beş vakit kılınan 17 rekat farz namazda 94 defa, 20 rekâtlık sünnet namazlarda 110 defa, vitir namazında da 17 defa olmak üzere toplam 281, buna kunut tekbiri de eklenince 282 defa "Allahu ekber" denilmektedir. Ezan ve kametlerle birlikte bu sayı 342'ye ulaşır. Namazdan sonraki tesbihlerde de 33 x 5 = 165 defa "Allahu ekber" denildiği düşünülürse sayı 507 olur. Kuşluk, evvâbîn, teheccüd, cenaze ve bayram namazlarındaki tekbirlerle, kurban bayramında tekrarlanan "teşrîk tekbirleri" bunun dışındadır.
Bütün namazlarda iftitah (başlama) tekbiri farzdır. Çünkü Allah Teâlâ "Rabbini yücelt" (elMüddessir, 74/3) buyurmuş, Hz. Peygamber (s.a.s) de namazın tekbirle başlanması gerektiğini çeşitli hadislerinde belirtmiştir (bk. Ebû Dâvud, Salât, 73, 144, Tahâret, 31; Tirmizî, Mevâkît, 62, 110, Tahâret, 3; Buhârî, Ezân, 95, 122; Müslim, Salât, 45).
Diğer yandan namazlarda rükûya eğilirken ve secdelere eğilip kalkarken veya oturuştan sonra ayağa kalkarken "Allahu ekber" denilmesi sünnettir. Abdullah b. Mes'ud (r. anhümâ)'un şöyle dediği nakledilmiştir: "Hz. Peygamber'in her kalkış ve eğilişlerinde, kıyam ve oturuşlarında tekbir getirdiğini gördüm" (Buhârî, Ezân, 116; Tirmizî, Salât, 74; Nesâî, Tatbik, 34, 90, 94, Sehv, 70; Dârimî, Salât, 40). Bu duruma göre günlük beş vakit kılınan 17 rekat farz namazda 94 defa, 20 rekâtlık sünnet namazlarda 110 defa, vitir namazında da 17 defa olmak üzere toplam 281, buna kunut tekbiri de eklenince 282 defa "Allahu ekber" denilmektedir. Ezan ve kametlerle birlikte bu sayı 342'ye ulaşır. Namazdan sonraki tesbihlerde de 33 x 5 = 165 defa "Allahu ekber" denildiği düşünülürse sayı 507 olur. Kuşluk, evvâbîn, teheccüd, cenaze ve bayram namazlarındaki tekbirlerle, kurban bayramında tekrarlanan "teşrîk tekbirleri" bunun dışındadır.
