Telkari Sanatı: İnce gümüş veya altın tellerin zarif motiflere dönüşümü
Telkari sanatı, ince gümüş veya altın tellerin sabır ve ustalıkla şekillendirilerek zarif motiflere dönüştürüldüğü, binlerce yıllık geçmişe sahip bir el sanatıdır
20.11.2025 00:10:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
Telkari sanatı, Milattan Önce 3000'lere kadar uzanan köklü bir geçmişe sahiptir. Ortadoğu'da doğduğu düşünülen bu sanat, zamanla Anadolu'ya, özellikle de Mardin'in Midyat ilçesine yerleşerek burada özgün bir kimlik kazanmıştır.
Telkari, Etrüskler döneminde granülasyon tekniğiyle zenginleşmiş ve Roma, Bizans, Selçuklu gibi medeniyetlerde farklı biçimlerde uygulanmıştır.
Teknik özellikleri ve yapım süreci
Telkari, tamamen el işçiliğine dayalı bir kuyumculuk sanatıdır. Temel malzemesi gümüş veya altın tellerdir.
Bu teller, saç teli inceliğinde çekildikten sonra:
- Bükülür, kıvrılır ve şekillendirilir.
- Oval, yuvarlak, spiral gibi motifler oluşturulur.
- Motifler bir araya getirilerek takılar, süs eşyaları, dini objeler gibi ürünler meydana getirilir.
- Tellerin kaynakla birleştirilmesiyle oluşan küreler, granülasyon adı verilen teknikle işlenir.
Bu süreç, sabır ve yüksek el becerisi gerektirir. Telkari ustaları, her bir parçayı milimetrik hassasiyetle işler; bu da sanatın hem estetik hem de teknik açıdan değerini artırır.
Kültürel ve sanatsal önemi
Telkari, sadece bir süsleme sanatı değil, aynı zamanda kültürel bir miras taşıyıcısıdır. Her motif, ait olduğu coğrafyanın estetik anlayışını ve tarihsel izlerini yansıtır.
Midyat'ta telkari, düğünlerde takılan takılardan ev dekorasyonuna kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu yönüyle telkari, bireysel zevklerin ötesinde toplumsal kimliğin bir parçası haline gelmiştir.
Telkarinin günümüzdeki durumu
Günümüzde telkari sanatı, teknolojik üretim yöntemlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Midyat'ta bu sanatı sürdüren usta sayısı oldukça azalmıştır.
Telkari ustaları, sanatlarını yaşatmak için:
- Genç çıraklar yetiştirmeye çalışmakta,
- Kültürel projelere katılmakta,
- Dijital platformlarda görünürlük kazanmaya çalışmaktadır.
Ancak bu çabaların sürdürülebilir olması için devlet desteği, eğitim programları ve kültürel farkındalık büyük önem taşımaktadır.
Telkari sanatı, tarihsel derinliği, teknik inceliği ve kültürel zenginliğiyle Anadolu'nun en nadide el sanatlarından biridir. Bu sanatın yaşatılması, sadece estetik bir mirasın korunması değil, aynı zamanda bir toplumun sabır, zarafet ve üretkenlik değerlerinin gelecek kuşaklara aktarılması anlamına gelir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
