EYÜP KABİL / HABER ANALİZ 

7 Kasım 2020'de Merkez Bankası Başkanlığı'na getirilen Naci Ağbal'ın 4.5 ay sonra 20 Mart 2021'de gece yarısı görevden alınmasının ardından haftanın ilk günü piyasalarda büyük bir deprem yaşandı. Türk Lirası güne yüzde 17 değer kaybıyla başladı. Cuma gününü 7.20 TL seviyesinde kapatan Dolar/TL kuru, pazartesi gününün ilk dakikalarında uluslararası piyasalarda 8.40 TL seviyesini aştı. Sabah saatlerinde ise 8 ile 8.10 TL bandında işlem gören kur daha sonra 7.85 TL seviyesine çekildi. Türk Lirası'nda bir anda yaşanan yüzde 17'lik değer kaybı sonrası Euro/TL paritesi de 9.90 seviyesini gördü. Gram altın da 465 TL'ye yükseldi.

Yaşanan ekonomik depremden borsalar da nasibini aldı. Pazartesi günü açılışın ardından borsada satışlar hız kazandı. Bu durum karşısında işlemler geçici olarak durduruldu. BIST 100 endeksi güne yüzde 6.65 düşüşle 1.427 puandan başladı. Açılışta bankacılık endeksi yüzde 9 düşüş kaydetti. Açılışın ardından satışlar hızlanırken, işlemler saat 10.30'a kadar geçici olarak durduruldu. Endekste işlemlere, aranın ardından tekrar başlandı. Fakat düşüşün yüzde 7 olmasıyla 'ikinci devre kesici sistemi' devreye girdi. Borsadan yapılan açıklamada, "Saat 10:38:20 itibarıyla Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi Devreye girmiştir. Borsada işlemler 11.08'den itibaren kaldığı yerden devam edecek" denildi.

Piyasaya 44 milyar lira sürüldü

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), bugün miktar yöntemiyle düzenlediği 29 Mart vadeli repo ihalesi ile piyasaya 43 milyar 999 milyon 999 bin 989 lira verdi. İhaleye 89 milyar 950 milyon liralık teklif geldi. İhalede basit faiz yüzde 19 olurken, bileşik faiz ise yüzde 20.88 seviyesinde gerçekleşti. TCMB repo ihalesiyle piyasaya yaklaşık 44 milyar lira sürmesi üzerine Dolar'ın ateşi bir nebze söndürülmüş oldu. Ayrıca borsada gün ortasına doğru gelen alımlar, borsada kayıpların yüzde 8'in altına gerilemesini sağladı. Ancak piyasalardaki tedirginlik hala devam ediyor. Bunun yanında kurlardaki bu ani dalgalanmaların Türkiye'nin notunu etkileyeceği de vurgulanıyor.

Dolar neden aniden yükseldi?

Naci Ağbal döneminde faiz artışlarıyla beraber Dolar/TL kuru 6.89 TL'ye kadar çekilmişti. Fakat ABD'de tahvil faizlerindeki yükseliş, Türkiye'nin bağımlı olduğu enerji başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki sert yükseliş ve rezerv tartışmalarıyla birlikte Berat Albayrak'ın geri dönebileceği iddiaları, dolar kurunu tekrar 7.50 TL seviyesinin üzerine çıkardı. Bunun üzerine Merkez Bankası Para Politikası Kurulu politika faizini 200 baz puan artırarak yüzde 19'a yükseltti. Faizlerin yüzde 19'a yükselmesi neticesinde Dolar kuru geçen haftayı 7.20 TL seviyesinde kapattı. Naci Ağbal'ın Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından gece yarısı operasyonuyla görevden alınması ve yerine yüksek faiz karşıtlğıyla bilinen Şahap Kavcıoğlu'nun getirilmesi Dolar kurunun roketlemesine neden oldu. Naci Ağbal döneminde yüksek faiz vaadiyle ülkeye yaklaşık 18 milyar Dolar sıcak para gelmesi sağlanmıştı. Şimdi bu sıcak paranın ülkeyi terk edip etmeyeceği merak ediliyor!

Serbest piyasadan taviz yok!

Ülkede Dolar depremi yaşanırken Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, yaptığı yazılı açıklamada, serbest piyasa mekanizmasından herhangi bir tavizin kesinlikle söz konusu olmadığını belirtti. Elvan, "Uygulamakta olduğumuz 'enflasyonda düşüşü önceliklendiren' makro politika çerçevesi, enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar kararlılıkla sürdürülecektir. Maliye politikalarını, para politikasını tamamlayıcı yönde fiyat istikrarını desteklemek amacıyla uygulamaya devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu. Piyasaların etkin ve sağlıklı işleyişini son derece önemsediklerini vurgulayan Elvan, şunları kaydetti: "Bu kapsamda serbest piyasa mekanizmasından herhangi bir taviz kesinlikle söz konusu olmayacak, liberal kambiyo rejiminin uygulanmasına kararlılıkla devam edilecektir. Reform paketimizde yer alan eylemler de yapısal temellerimizi daha da güçlendirecek, olası şoklara karşı direncimizi artıracaktır."

Laf dinleyen de dinlemeyen de gidiyor

- Murat Çetinkaya Temmuz 2019'da görev süresinin bitimine 10 ay kala görevinden alınmıştı. Görevden alınma nedenini açıklayan Erdoğan, "Önceki Merkez Bankası Başkanı'nı görevden aldık, çünkü laf dinlemiyordu" demişti.

- Murat Çetinkaya'nın görevden alınmasının ardından yerine "laf dinleyen" Murat Uysal getirilmişti. Fakat döviz kurlarında yaşanan aşırı yükseliş ve derin ekonomik kriz nedeniyle Kasım 2020'de yine Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından Murat Uysal görevden alındı. Uysal, 16 ay içerisinde görevden alınan ikinci Merkez Bankası başkanı oldu. Uysal'dan boşalan göreve ise eski Maliye Bakanı Naci Ağbal atandı.

- Ağbal, TL'nin değerinin dibe vurduğu ve TCMB rezervlerinin tükendiği bir noktada göreve geldi. Ağbal'ın göreve gelmesinin hemen öncesinde Dolar-TL 8.57 ile zirveyi görmüştü. Ağbal, 19 Kasım'da başkanlık ettiği ilk Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında politika faizini yüzde 10.25'ten yüzde 15'e çekti. 24 Aralık'taki PPK toplantısında faizi, yüzde 15'ten yüzde 17'ye yükselten Ağbal, 150 baz puan olan piyasa beklentilerinin de üzerine çıkmıştı. 18 Mart'taki toplantıda ise, enflasyon ve döviz kurlarındaki artışın etkisiyle, politika faizi yüzde 17'den yüzde 19'a çekildi. Bu son faiz artışının ardından Ağbal 20 Mart 2021'de gece yarısı kararı ile görevden alınarak yerine Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı.