Trump Rotası yapılan Zengezur Koridoru'nun stratejik önemi nedir?

Güney Kafkasya, tarih boyunca imparatorlukların, ticaret yollarının ve kültürel geçişlerin kesişim noktası olmuştur. Son yıllarda bu bölgenin yeniden uluslararası ilgi odağı haline gelmesinin temel nedenlerinden biri de Zengezur Koridoru'dur. Sadece coğrafi bir geçiş değil, aynı zamanda siyasal, ekonomik ve kültürel bir proje olarak öne çıkan bu koridor, bölgenin geleceğini yeniden şekillendirme potansiyeline sahiptir.

Zengezur Koridoru Nedir?
Zengezur Koridoru, Azerbaycan'ı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne doğrudan bağlamayı amaçlayan bir kara ve demiryolu hattıdır. Ermenistan toprakları üzerinden geçmesi planlanan bu hat, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı sonrasında Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında imzalanan üçlü bildirinin 9. maddesinde açıkça yer almıştır. Bu maddeye göre, bölgedeki tüm ulaşım hatlarının açılması ve Azerbaycan'ın batı bölgeleriyle Nahçıvan arasında ulaşım güvenliğinin sağlanması öngörülmektedir.

Stratejik Önemi
Zengezur Koridoru'nun stratejik değeri, yalnızca Azerbaycan ve Ermenistan'la sınırlı değildir. Koridorun açılması, bölgedeki dört büyük aktörün — Türkiye, Rusya, İran ve Çin'in — jeopolitik hesaplarını doğrudan etkileyen bir gelişmedir.

Azerbaycan için: Nahçıvan ile doğrudan kara bağlantısı sağlayarak toprak bütünlüğünü fiziksel olarak tamamlamak, Türk dünyasına erişimini kolaylaştırmak.

Türkiye için: Azerbaycan üzerinden Orta Asya'ya kesintisiz ulaşım sağlayan bir enerji ve ticaret koridoru oluşturmak, Türk Devletleri Teşkilatı'nı daha somut bir zemine oturtmak.

Rusya için: Bölgedeki nüfuzunu koruma ve ulaştırma yolları üzerindeki kontrolünü güçlendirme fırsatı.

Çin için: Kuşak ve Yol Girişimi'ni güçlendirecek alternatif güzergâhların gelişmesi açısından önemli bir bağlantı noktası.

İran için: Jeopolitik denge açısından kaygı verici bir gelişme. Çünkü koridorun açılması, İran'ın Ermenistan üzerinden Kuzey'e ve Batı'ya açılan etkisini sınırlayabilir.

Tarihsel Bağlam ve Zengezur'un Önemi
Zengezur, tarihsel olarak Azerbaycan Türklerinin yoğun yaşadığı bir bölgeydi. 20. yüzyılın başındaki Sovyet sınır düzenlemeleriyle bu bölge Ermenistan'a bırakılmış, Nahçıvan ile Azerbaycan ana karası arasındaki kara bağlantısı kesilmişti. Bu durum, Sovyetler döneminde sınırlı öneme sahip olsa da, SSCB'nin dağılmasından sonra stratejik bir boşluk doğurdu.

Koridorun Önündeki Engeller
Her ne kadar üçlü anlaşma koridorun açılmasını öngörse de, Ermenistan bu konuda ciddi çekincelere sahip. Erivan yönetimi, söz konusu güzergâhın "egemenliğine aykırı" olduğunu savunmakta ve bu yolu ancak kendi denetimi altında kalacak şekilde açabileceğini dile getirmektedir. Bu da hem bölgesel tansiyonu yükseltiyor hem de sürecin geleceği hakkında belirsizlik yaratıyor.

Bölgesel Ekonomi ve Entegrasyon Açısından Fırsatlar
Zengezur Koridoru sadece siyasi değil, aynı zamanda ekonomik açıdan da önemli fırsatlar sunuyor. Bu güzergâh üzerinden kurulacak lojistik hatlar sayesinde Kafkasya, Orta Asya ve hatta Çin'e uzanan ticaret yolları daha kısa, güvenli ve maliyet etkin hale gelebilir. Enerji, taşımacılık ve altyapı sektörleri açısından koridor, yeni yatırımlara zemin hazırlayabilir.

Yeni Bir Jeopolitik Dönemin Eşiğinde
Zengezur Koridoru, yalnızca bölgesel bir ulaşım hattı değil; Kafkasya'nın geleceğini belirleyecek çok yönlü bir projedir. Bu hattın açılması, Türk dünyasının entegrasyonunu hızlandırabilir, Avrasya coğrafyasında yeni ticaret ve enerji koridorlarının oluşmasını sağlayabilir ve bölgedeki güç dengelerini ciddi şekilde etkileyebilir.

Ancak bu potansiyelin gerçekleşmesi, sadece teknik altyapının kurulmasına değil, aynı zamanda taraflar arasında güven inşa edilmesine ve karşılıklı siyasi iradenin sağlanmasına bağlıdır. Barış ve iş birliği temelinde atılacak adımlar, Zengezur'u sadece bir yol değil, geleceğe açılan stratejik bir kapı haline getirebilir.