Türkiye’de artan maliyetlerin ruhsal yansımaları

Son yıllarda Türkiye'de ve dünyada hayat pahalılığı, bireylerin yalnızca ekonomik durumunu değil, aynı zamanda psikolojik sağlığını da ciddi şekilde etkileyen bir sorun haline geldi.

Enflasyonun yükselmesi, temel ihtiyaçların karşılanmasındaki zorluklar ve gelir eşitsizliğinin artması, toplumun farklı kesimlerinde kaygı, stres ve depresyon gibi ruhsal sorunları tetikliyor.

Uzmanlar, bu durumun bireylerin yaşam kalitesini düşürdüğünü ve toplumsal huzursuzluğu artırdığını belirtiyor.

İşte hayat pahalılığının psikolojik sağlık üzerindeki etkilerine dair açıklamalar:

Hayat pahalılığının psikolojik etkileri



Hayat pahalılığı, gıda, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçların maliyetlerinin artmasıyla bireylerin alım gücünü ciddi şekilde düşürüyor.

Uzman Sosyal Pedagog Hanım Demirbaş, Kayseri Olay'a yaptığı açıklamada, "Yaşam krizinin maliyetinin etkileri sadece ekonomik değil, aynı zamanda muazzam sosyal ve psikolojik sonuçları da var. Sayısız aile için hayat, eğitim, kariyer, evlilik, çocuklar, ev satın alma ve emeklilik ağır bir yük haline gelmiş durumda" diyor.

1. Stres ve Kaygı Artışı: Enflasyonun artmasıyla birlikte bireylerin reel gelirleri düşüyor, bu da aynı parayla daha az mal ve hizmet satın alabilmelerine yol açıyor.

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Ümit Acar, "Enflasyon, bireylerin maddi refahını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda geleceğe dair endişe, güvensizlik ve umutsuzluk gibi duygusal boyutları da tetikler" şeklinde konuşuyor. Örneğin, market alışverişinden kira ödemelerine kadar her alanda artan fiyatlar, bireylerde "Ay sonunu nasıl getireceğim?" kaygısını derinleştiriyor.

2. Aile İçi ve Toplumsal Huzursuzluk:

Günışığı Gazetesi'nde Bilal Civelek'in yazısında, hayat pahalılığının aile hayatını ve çocuk psikolojisini olumsuz etkilediği vurgulanıyor. "Harcamak zorunda olduğun ve hayatının temel maddeleri olan şeyleri almakta zorlaşınca, aile hayatı yara alır. Toplumda kavgalar, ailelerin dağılmaları, yolsuzluklar geçim zorluklarının doğurduğu olumsuzluklardır" deniyor.



Artan maliyetler, aile içi tartışmalara ve hatta boşanmalara yol açabiliyor. Ayrıca, ekonomik baskılar nedeniyle bazı çiftler, normalde bitirecekleri ilişkilerde mali nedenlerle kalmak zorunda hissediyor, bu da aile içi şiddeti artırabiliyor.

3. Gençler ve Eğitim: Üniversite öğrencileri, hayat pahalılığından en çok etkilenen gruplardan biri. Hanım Demirbaş, "Öğrenciler kiralarını ödemekte zorlanıyor ve geçimini sağlamak için aileler borçlanabiliyor. Son yılların zorluklarından sonra, öğrencilerin çoğu psikolojik yıpranma nedeniyle üniversite eğitimiyle başa çıkmak için savaş veriyor" diyor. Pandemi sonrası sosyal izolasyonun üzerine eklenen maddi yükler, gençlerde depresyon, kaygı ve düşük benlik saygısını artırıyor.

4. Kadınlar Üzerindeki Ek Yük: Hayat pahalılığı, kadınları orantısız bir şekilde etkiliyor. E-magazin.tv'de yer alan bir haberde, ekonomik zorlukların kadınların özgüvenini, özsaygılarını ve yaşam kalitesini zedelediği belirtiliyor. "Fatma'nın hikâyesi, hayat pahalılığının kadınların psikolojisini nasıl olumsuz etkilediğini gösteriyor. Öfke ve stres de yaşıyor" deniyor. Kadınlar, hem ev ve çocuk bakım yükleriyle hem de maddi sorunlarla mücadele ederken daha fazla ruhsal baskı altında kalıyor.

5. Gelecek Kaygısı ve Emeklilik Endişesi: Artan yaşam maliyetleri, bireylerin gelecek planlarını da etkiliyor. Ev sahibi olma hayali giderek zorlaşırken, kiracılar yüksek aidatlar ve kira artışları karşısında çaresiz hissediyor.

Demirbaş, "Giderek daha fazla insan emeklilikte finansal güvencelerinden korkuyor. Emekli maaşları enflasyona ayak uydursa da, gençler güvenli bir emeklilik beklentisine şüpheyle bakıyor" diyor. Bu durum, özellikle genç nesillerde uzun vadeli umutsuzluğa yol açıyor.

Toplumsal ve Ekonomik Boyut

Hayat pahalılığı, sadece bireysel değil, toplumsal düzeyde de olumsuz etkiler yaratıyor. Dr. Ümit Acar, "İyi oluş ekonomisi" kavramına vurgu yaparak, sadece maddi ihtiyaçların değil, güven, huzur, adalet ve özgürlük gibi duygusal ve sosyal ihtiyaçların da karşılanması gerektiğini belirtiyor.

Türkiye'de yaşam memnuniyeti anketleri yapılsa da, bu verilerin makroekonomik politikalara yeterince yansımadığına dikkat çekiyor.

Çözüm Önerileri

Uzmanlar, hayat pahalılığının psikolojik etkilerini azaltmak için şu önerilerde bulunuyor:Bütçe Yönetimi: Gelir ve gider dengesini korumak, gereksiz harcamalardan kaçınmak.
Psikolojik Destek: Stres ve kaygı ile başa çıkmak için profesyonel destek almak.

Toplumsal Dayanışma: Toplumun tüm kesimlerinin dayanışma içinde olması, bilinçli tüketim alışkanlıklarının benimsenmesi.
Ekonomik Politikalar: Enflasyonun kontrol altına alınması, vergi yükünün adil düzenlenmesi ve tüketici bilinçlendirme kampanyaları.

Sonuç

Hayat pahalılığı, Türkiye'de bireylerin ve ailelerin yalnızca cüzdanlarını değil, ruh sağlıklarını da derinden etkileyen bir sorun. Artan maliyetler, kaygı, stres ve umutsuzluk gibi duyguları tetikleyerek toplumsal huzursuzluğu artırıyor.

Uzmanlar, bu sorunun yalnızca ekonomik değil, sosyal ve psikolojik boyutlarıyla ele alınması gerektiğini vurguluyor. Devlet politikalarının yanı sıra bireysel düzeyde alınacak önlemler, bu zorlu süreçte ruhsal sağlığı koruma adına kritik önem taşıyor.