Son zamanlarda ardı ardına gelen zamlar ve zorlaşan hayat şartları birçoğumuzun gündeminde. Hemen her kesimden insanı etkileyen bu zamlar çok konuşulup tartışılıyor. Peki, yapılan zamlar halkın bakış açısından hayatı nasıl etkiledi? Alım gücü ne durumda? Ekonomik durumumuzdan ne kadar memnunuz? NG Araştırma bu soruların cevaplarını öğrenmek için 20 Şubat-11 Mart 2024 tarihleri arasında, benderimki.com aracılığıyla 18 yaş üzeri Türkiye geneli 1737 kişinin katıldığı bir kamuoyu araştırması yaptı. Yapılan araştırmaya katılanların çalışma durumları şu şekilde:

Aktif Çalışan: Yüzde 48

İşsiz: Yüzde 16

Ev Hanımı: Yüzde 14

Emekli (Çalışmayan): Yüzde 11

Öğrenci: Yüzde 6

Emekli (Çalışmaya devam eden): Yüzde 5

Emekliler geçinebiliyor mu?

2024 yılında emekli maaşlarına yapılan yüzde 49,25 oranındaki zam emeklilerin beklentisini karşıladı mı?

Emeklilerin yüzde 86'sı, yapılan zammın beklediğinden az olduğunu belirtti. Katılımcılar arasındaki her 2 emekliden 1'inin emekli maaşı dışında başka bir geliri bulunuyor. Ek gelire de gerçekten ihtiyaçları olduğunu belirttiler. Çünkü ek geliri olan her 10 emekliden 9'u sadece emekli maaşıyla geçinemeyeceğini söylüyor. Emekli maaşı dışında ek geliri olmayanların yüzde 70'i ise geçinemediğini belirtti. 2001 yılında asgari ücretin 1,6 katı olan en düşük emekli maaşı, 22 yıl sonra net asgari ücretin 0,6 katına düştü.

Asgari ücrete gelen zam yeterli mi?

Asgari ücrete yapılan yüzde 49 oranındaki zam çok konuşuldu. Peki, bu zam asgari ücretlinin rahat bir nefes almasını sağladı mı?

Her 10 kişiden 6'sı yapılan zammın beklediğinden az olduğunu belirtirken, 3'ü ise beklediği oranda bir zam olduğunu belirtti.

Asgari ücretle kaç kişi geçinebilir?

Geçim şartlarını daha iyi anlayabilmek için katılımcılara, kirada yaşayan ve tüm geliri asgari ücret olan kaç kişilik bir ailenin borçlanmadan temel ihtiyaçlarını karşılayabileceği soruldu.

Katılımcıların yüzde 37'si asgari ücretle bir kişinin dahi temel ihtiyaçlarını karşılayamayacağını düşünüyor. Yüzde 26'sı 1 kişi derken, 2 kişi diyenlerin oranı yüzde 16. 4 kişilik bir ailenin geçinebileceğini belirtenlerin oranı ise yüzde 7. Ayrıca 5 veya daha fazla kişinin geçinebileceğini belirtenlerin toplam oranı ise yüzde 4. Yaklaşık olarak oranladığımızda her 3 kişiden 1'i, tek kişinin bile asgari maaşla geçinemeyeceğini belirtti. Her 3 kişiden 2'si ise iki kişinin geçinemeyeceğini yani yeni bir hanede yeni bir aile kurulamayacağını belirtti.

Zamlar yaşamı nasıl etkiledi?

Son zamanlarda gelen zamların geçim şartları üzerindeki etkileri sorulduğunda gelen yanıtlar oldukça dikkat çekici.

Ev kiralarındaki artış katılımcıların yüzde 68'ini olumsuz yönde etkilerken, faturalardaki (elektrik, doğalgaz, su) artış ise katılımcıların yüzde 88'ini olumsuz yönde etkiledi. Fiyat artışlarından olumsuz etkilenmeyen oldukça azınlık bir kesim var. Benzin fiyatlarındaki artıştan olumsuz yönde etkilenenlerin oranı ise yüzde 87. Ayrıca, katılımcıların yüzde 92'si gıda ürünlerindeki artıştan olumsuz yönde etkilendiklerini belirtti.

Ev kiralarındaki artışın etkileri neler?

Kirada yaşayan katılımcılara, oturdukları evin kirası ile ilgili görüşleri soruldu.

Yaklaşık olarak her 3 kiracıdan 2'si ev kirasının beklediğinden çok fazla olduğunu belirtirken, beklediğim gibi diyenlerin oranı ise her 4 kişiden 1'i oldu. Kirada oturuyorum diyenlerin Türkiye genelinde ödediği aylık kira tutarının ortalaması 8.737 TL. Bu veriyi detaylı incelediğimizde İstanbul, Ankara ve İzmir aylık kira ortalaması ise 14.321 TL olarak dikkat çekti.

Ev sahibi olmayanlara, 'Oturduğun ev senin olsa sen evini ne kadara kiraya verirdin?' diye sorduğumuzda ise gelen yanıtların ortalaması 5.711 TL.

Akaryakıt zamları sürücüleri nasıl etkiliyor?

Akaryakıta zamlar gelmeye devam ediyor. Peki, bu durum araba kullanma alışkanlığınızı değiştirdi mi?

Arabası olan her 10 kişiden 8'i son zamlardan sonra araç kullanım sıklığını azalttığını belirtti. Arabası olmayan kişilere ise araba almama sebebini sorduğumuzda gelen yanıtlar yine ekonomik sorunları işaret ediyor. Katılımcıların yüzde 41'i kişisel ekonomik durumunun kötü olmasını sebep gösterirken, yüzde 39'u ise araba fiyatlarının çok yüksek olmasından kaynaklandığını belirtti.

Birikim yapabiliyor muyuz?

Birçok kişi gelecek için birikim yapmanın önemli olduğunu düşünür ve bunun için çaba gösteririz. Peki, gerçekten birikim yapabiliyor musunuz?

Her 10 kişiden 8'i birikim yapamadığını belirtirken, 2'si ise düzenli olarak birikim yapabiliyor.

Aylık gelir, giderleri karşılıyor mu?

Zamlar, enflasyon derken Türkiye'de ailelerin aylık geliri, temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetiyor mu?

Aylık gelirinin, temel ihtiyaçlarını karşılayamadığını söyleyenlerin oranı yaklaşık olarak her 2 kişiden 1'i.