Türkiye’siz olmuyor mu?
14.05.2020 00:00:00
ABD, İngiltere, Kanada, Avustralya, İtalya, Hollanda, Norveç, Danimarka ve Türkiye'nin ortaklaşa finanse ettiği ve ABD'li Lockheed Martin şirketinin ürettiği F-35 savaş uçakları programından, Rusya'dan satın aldığımız S-400 hava savunma sistemlerinin teslimatı gerçekleşince Türkiye çıkarılmıştı.
Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasının ardından geçtiğimiz yıl Lockheed Martin, Türkiye'de üretilen parçaların ABD'de üretilmeye başlayacağını açıklamıştı.
Bu arada radara yakalanmadan uçabilen F-35'leri operasyonel saldırıda kullanan ilk ülkenin projenin ortağı da olmayan İsrail Hava Kuvvetleri olduğunu hatırlatmakta fayda var.
Sipariş ettiği 50 uçaktan ilk 2'sini Aralık 2016'da teslim alan İsrail'e bugüne dek 9 F-35 teslim edildi.
Yani İsrail bu uçakları 4 yıldır kullanıyor.
Konumuza dönelim.
Türkiye'nin dışlanmasından sonra uçağın parçalarını tedarik etmenin öyle kolay olmadığı ABD Hesap Verebilirlik Ofisi'nin (GAO) hazırladığı F-35 tedarik raporuyla ortaya çıktı.
Türkiye'yi F-35 programından çıkarılmasının programın aksayan üretim ve tedarik sürecini daha da sekteye uğratabileceğine dikkat çekilen raporda, uçağın test ve parça üretiminin Covid-19 salgını nedeniyle önemli ölçüde sekteye uğradığı belirtildi.
Yaşanan aksaklıklar nedeniyle uçağın tam kapasite üretiminin gelecek Mart'a sarkabileceği ifade edilen rapora göre; yüklenici firmanın tedarik ettiği 10 bin uçak gövdesinden sadece 3 bini ürün kalitesi için belirlenen tasarım standartlarına uyuyor.
Rapora göre ABD ordusu ve uluslararası ortaklar satışta belirlenen kalitede uçaklar teslim alamayabilir.
Türkiye'nin programdan çıkarılmasının hem tedarik hem de kalite konusundaki riskleri daha da artıracağına dikkat çekilen GAO raporunda Türk tedarikçiler tarafından üretilen 1005 parça için yeni kaynağın belirlediği ancak şu anda 15 parçanın istenilen oranda üretilemediği ifade edildi.
Teknik verilerle daha fazla başını ağrıtmak istemem, ancak durum gösteriyor ki F-35 uçaklarının üretmek Türkiye olmadan imkânsız olmasa da hem çok zor hem de daha pahalı olacak.
Bu aşamadan sonra Türkiye, davet edilse bile F-35 programına dönmemeli bence.
Zaten bugüne kadar birkaç tane uçağı düşen ve 1000'e yakın tasarım hatası olduğu tespit edilen F-35 programından Türkiye hazır çıkarılmışken parasını alıp çekilse daha iyi olacak sanırım.
Hem en iyimser uzmanların dahi en fazla yüzde 30 verimle kullanılabileceği ifade edilen bu F-35'ler için Rusya'dan aldığımız S-400'leri heba etmemiş oluruz, hem de F-35'lerden çok daha üstün teknik özelliklere sahip Rus uçaklarını satın alımı da belki gündeme gelebilir.
Tabii öncelikle daha önce Nisan diye açıklanan ancak koronavirüs salgını nedeniyle ertelenen Ankara'da hangarda bekleyen şu S-400'leri aktif hale getirmek lazım.
