Üçüncü doz tartışması alevlendi

 

M. YASİN ERKOL / DETAY HABER

 

Farklı ülkelerin iki doz aşı olmuş kişilere ek bir doz daha aşı yapma çabasının altında bulaş gücü yüksek Delta varyantı korkusu yatıyor. Ancak pekiştirme ya da takviye dozu olarak tanımlanan ek dozların gerekliliği ve etkinliği konusunda yeni bir uygulama olduğu için kısıtlı bilimsel kanıt bulunuyor. 

Dünya Sağlık Örgütü'den (DSÖ) Salgın Epidemiyoloji Uzmanı Mike Ryan, Covid-19 hastalığını batan bir gemiye benzeterek, "Diğer insanları boğulmaya terk ederken, zaten can simidi olanlara ek can simitleri vermeyi planlıyoruz" dedi. DSÖ, konuya ahlaki açıdan yaklaşıyor ve dünya nüfusunun daha fazlası aşılarla korunmadan önce, hükümetlere pekiştirme dozlarını durdurması çağrısında bulunuyor. 

 

Hangi ülke, ne yapıyor?

 

DSÖ'nün çağrılarına karşın, bazı ülkeler bazı gruplara pekiştirme dozu önermeye başladı. Yaygın üçüncü doz aşı uygulaması dünyada ilk kez Haziran ayında Türkiye'de başladı. İki doz Sinovac aşısı vurulmuş kişilere pekiştirme dozu olarak ifade edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise kişiler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi. ABD, yaşa ya da sağlık durumuna bakılmaksızın ikinci doz Pfizer/BioNTech ya da Moderna aşısından 8 ay sonrasında ek doz aşıyı öneriyor. Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentinde 2. dozların 6 ay sonrasında 3. doz aşı yapılabiliyor, yüksek risk gruplarındakilerde ise 2. dozun 3 ay sonrasında öneriliyor. İsrail'de 2. dozlarını en az 5 ay önce olmuş 40 yaşın üzerindeki herkese üçüncü dozlar verildi. Şili, Uruguay ve Kamboçya'da Sinovac ya da Sinopharm aşıları olanlara, yaşlılar ve risk altındaki gruplar öncelikli olmak üzere ek dozlar veriliyor. Benzer şekilde, Tayland ve Endonezya'da iki doz aşı olanların oranının yüzde 8 ve yüzde 12 olmasına karşın, Sinovac aşısı olan sağlık çalışanlarına 3. doz başka bir aşı öneriliyor. Fransa ve Almanya, Eylül ayında 3. dozları önermeye başlayacak. İngiltere ise henüz kesin bir karar almadı. Pekiştirme dozunu değerlendiren ülkeler arasında, Brezilya, Güney Kore ve Hindistan da var ancak henüz herhangi bir duyuru yapılmadı.

 

 

Uzmanlar ne diyor?

 

University College London (UCL) Eczacılık Fakültesi'nden Oksana Pyzik, BBC'ye yaptığı açıklamada, pekiştirme dozlarını bu kadar erken devreye almanın bilimsel temeli olmadığını söyledi. Pyzik, "Pekiştirme dozları Delta'ya karşı verilen bir aşırı tepki ve 'ne olur ne olmaz' politikası" dedi. Pyzik, "Şu anda bağışıklığın azaldığına dair çok az veri var" diye konuştu. İngiltere'deki koronavirüs aşılarının etkinliklerini ölçen uzmanlar, iki doz Pfizer/BioNTech ve AstraZeneca aşılarının sağladığı korumanın, 6 ay içinde azalmaya başladığını söyledi. Ancak uzmanlar, aşıların hala Delta varyantı da dahil virüse karşı yüksek düzeyde koruma sağlamaya devam ettiğini vurguladı. Bir araştırmaya göre iki doz Pfizer/BioNTech aşısının etkinliği birinci aydaki yüzde 88'ken, 5-6 ayda yüzde 74'e düşüyor. AstraZeneca aşısında ise bu oran yüzde 77'den yüzde 66'ya geriliyor. İsrail'deki bir çalışmada, 3. doz Pfizer/BioNTech aşısının 60 yaşın üzerindekilerin bulaşı ve hastalığı ağır geçirmeye karşı korumasını önemli oranda artırdığı saptandı.