Yafes Köprüsü: Geçmişin ihtişamını yansıtan bir harabe olarak ayakta duruyor
Yafes Köprüsü, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Mezopotamya'nın kalbinde, Cizre'de yer alan ve geçmişin izlerini günümüze taşıyan nadide bir yapıdır
04.12.2025 00:10:00
Hasan Gündoğdu
Hasan Gündoğdu
Yafes Köprüsü, Türkiye'nin güneydoğusunda, Şırnak ilinin Cizre ilçesinde yer alan tarihi bir taş köprüdür. Adını, yakınındaki Yafes köyünden alır.
Aynı zamanda halk arasında İbn Ömer Köprüsü, Dicle Köprüsü veya Bafid Köprüsü olarak da bilinir. Bu çok isimli geçmişi, köprünün tarih boyunca farklı dönemlerde farklı işlevler ve anlamlar kazandığını gösterir.
Tarihî arka plan
Köprünün inşa tarihi konusunda çeşitli görüşler mevcuttur. Bazı kaynaklar, köprünün temellerinin Sasani dönemine kadar uzandığını belirtirken, İslam tarihçisi İbnü'l-Esir, köprünün 12. yüzyılda Musul Atabeyi Kutbüddin adına Cemaleddin İsfahani tarafından inşa edildiğini yazar. Ancak bu tarih, bazı araştırmacılar tarafından köprünün onarım dönemi olarak kabul edilir.
Yapının mimarisinde Artuklu ve Zengi sanatının izleri açıkça görülür. Renkli taş işçiliği, figüratif süslemeler ve kemer yapıları, dönemin estetik anlayışını yansıtır. Bu da köprünün sadece bir ulaşım aracı değil, aynı zamanda bir sanat eseri olarak da değerlendirilebileceğini gösterir.
Mimari özellikleri
Yafes Köprüsü, Dicle Nehri üzerine inşa edilmiştir. Ancak zamanla nehrin yatağının değişmesiyle birlikte köprü, bugün Suriye sınırları içinde kalmıştır. Günümüzde yalnızca büyük kemeri ve bazı ayakları ayakta kalabilmiş, yapı harabe hâline gelmiştir. Bu durum, hem doğal etkenlerin hem de insan eliyle oluşan tahribatın bir sonucudur.
Köprü, büyük oranda kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Ana kemeri, dönemin mühendislik bilgisini ve estetik anlayışını yansıtan zarif bir eğriye sahiptir. Ayaklarındaki taş işçiliği, özellikle suyun akış yönüne göre şekillendirilmiş selyaranlar (su kesiciler) ile dikkat çeker.
Kültürel ve stratejik önemi
Yafes Köprüsü, tarih boyunca hem ticaret yollarının hem de askeri güzergâhların önemli bir parçası olmuştur. Cizre'nin doğusunda yer alması, onu Mezopotamya'nın kuzey-güney ve doğu-batı eksenindeki geçiş noktalarından biri hâline getirmiştir. Bu nedenle köprü, sadece mimari değil, aynı zamanda stratejik bir yapı olarak da değerlendirilmelidir.
Günümüzdeki durumu
Bugün Yafes Köprüsü, geçmişin ihtişamını yansıtan bir harabe olarak ayakta durmaktadır. Dicle Nehri'nin yatağının değişmesiyle birlikte Türkiye-Suriye sınırının ötesinde kalması, yapının korunmasını ve ziyaret edilmesini zorlaştırmıştır. Ancak yine de tarih meraklıları ve kültürel mirasa ilgi duyanlar için önemli bir durak olmaya devam etmektedir.
Yorumlar
Yorum bulunmuyor.
