Yeni sözlük kapıda

Türkçe Sözlük konusundaki çalışmalara ilişkin bilgi veren  Türk Dil Kurumu (TDK) Başkanı Şükrü Haluk Akalın, Türkçe Sözlük'ün 10. baskısı için Türk Dil Kurumu'nda tüm hazırlıkların tamamlandığını kaydetti. 103 bin 999 kelimelik hazineTürkçe Sözlük'ün, Güncel Türkçe Sözlük Çalışma Grubu tarafından yaklaşık üç yıllık bir çalışma sonucunda hazırlandığını ifade eden Akalın, yeni baskıda madde başı ve madde içi olarak söz, terim, deyim, anlamdan oluşan toplam 103 bin 999 söz varlığı bulunduğunu bildirdi. Akalın, "Sözlüğün içeriği ile ilgili bütün çalışmalar tamamlandı. Cilt ve sayfa tasarımı üzerinde son çalışmalar yapıldı. Türkçe Sözlük'ün baskısı yeni öğretim dönemine yetiştirilecek" dedi. Akalın, 10. baskı Türkçe Sözlük'ün yaklaşık 2700 sayfa olarak yayımlanacağını, dizgisi ve tasarımı TDK'da yapılan Türkçe Sözlük'ün bu baskısının metninin tanımlar ve örnekler dahil toplam 1 milyon 238 bin 879 sözden oluştuğunu bildirdi. Akalın, "Sözlükte deyimler ve kalıp sözler dışında madde başında sözcük türü olarak birinci sırada 44 bin 895 sözcük türü ile isimler bulunuyor. Türkçe Sözlük'te yer alan fiiller ise 6482 madde başı oluşturuyor. Sözlük'te madde başı ve madde içi 77 bin 486 söz bulunuyor" diye konuştu. TDK Başkanı Akalın, Türkçe Sözlük'ün 2002 yılında ağ ortamında kullanıma açılan Güncel Türkçe Sözlük veri tabanına dayalı olarak baskıya hazırlandığını, sözlük ile ilgili önerilerin ve eleştirilerin de değerlendirildiğini belirterek "Böylece Türkçe Sözlük'ün bu baskısını milletçe imece usulü hazırladık" diye konuştu. Sözlük'te bazı yeni özellikler  Türkçe Sözlük'te sözlerin söylenişleriyle ilgili bilgilerin de yeraldığını belirten TDK Başkanı Akalın, uzun, ince, vurgulu söylenmesi gereken seslerin sözlükte özel işaretler kullanılarak gösterildiğini dile getirdi. 10. baskı Türkçe Sözlük'teki yeniliklere de değinen Akalın, sözlükte birleşik sözlerde ve deyimlerde yalnızca ilk söze göre değil,ikinci ve üçüncü sözlere göre de arama yapılabileceğini bildirdi. Akalın, şöyle konuştu:  "Örneğin 'baba' ile kurulu deyimlerden ancak 'baba' ile başlayanlar bulunabiliyordu, ama 'baba'nın ikinci söz olarak yer aldığı 'adembaba, ağababa, ana baba, ballıbaba, dedebaba, devlet baba, efendibaba, paşababa, şambaba, dert babası, fukara babası, iskele babası, para babası' gibi birleşik sözlere ve deyimlere ulaşılamıyordu. Bu yeni özellik sayesinde deyimin tamamı bilinmese bile Türkçe'de herhangi bir sözle kurulmuş bütün deyimlere ve birleşiksözlere ulaşılabilecektir." Türkçe kullanım yaygınlaşıyorYeni baskı Türkçe Sözlük'te "sarmısak", "ayrıyeten", "açalya" gibi yaygın yanlışlarda, "sarımsak", "ayrıca", "açelya" olarak doğru biçime gönderme yapıldığını anlatan Akalın, böylece okuyucunun yanlış bildiği sözü göreceğini ve doğru biçimiyle öğreneceğini söyledi.  Akalın, şöyle devam etti:  "Dilimize son zamanlarda giren ve basın yayın organlarında yaygınbir biçimde kullanılan ancak kurumumuzun Türkçe karşılıklar önerdiği batı kökenli sözler de 'checkup', 'factoring', 'tubeless' gibi özgün biçimiyle eğik olarak yazılacak ve Türkçe karşılıklarına 'bk.' kısaltmasıyla 'tam bakım', 'alacaklandırma', 'içsiz' maddelerine gönderme yapılacak, tanımlar da Türkçe madde başlarında verilecektir. Bunda amacımız, yabancı kökenli bu sözlerin yerine kurumumuzun önerdiği Türkçe karşılıkların kullanımını yaygınlaştırmaktır."  Yazı dilinin sözlüğü Türkçe Sözlük'ün 10. baskısıyla Türkçe'nin anlatım gücünü bütün zenginliğiyle halkın hizmetine sunacaklarını kaydeden Akalın, "Türkçe'nin gücü, Türkçe Sözlük'ün yeni baskısıyla bir kez daha gözler önüne serilecek" dedi. Sayılarla Türkçe sözlükTDK Başkanı Akalın, Türkçe Sözlük'ü sayılarla da ifade etti. Buna göre, Türkçe Sözlük, yaklaşık 2700 sayfa ve tek cilt olarak yayınlanacak. 103 bin 999 söz, terim, deyim, anlamdan oluşan söz varlığına sahipsözlükte, madde başı ve madde içi toplam 77 bin 486 söz, 2774 mecazlı söz, 1 milyon 238 bin 879 sözden oluşan sözlük metni ve Türk edebiyatının tanınmış yazarlarından seçilmiş 29 bin 404 örnek cümle yer alacak. Toplam söz varlığının 89 bin 175'i Türkçe olan sözlükte, 14 bin 824 de alıntı söz bulunuyor. Bu verilere göre sözlükteki Türkçe söz varlığının oranı yaklaşık yüzde 85 olacak.