Yolsuzlukla mücadelede sınıfta kaldık

Avrupa Konseyi Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu (GRECO), Türkiye'ye yapılan 'yolsuzlukla mücadele' tavsiyelerini yerine getirip getirmediğini değerlendirildi. Üçüncü Ara Uyum Raporu'nda Türkiye'de yargının bağımsızlığı ve milletvekilleri açısından "yolsuzluğu önlemeye yönelik ilerleme eksikliği" olduğu kaydedildi. GRECO, Türkiye'ye yapılan 22 tavsiyeden üçünü "tatmin edici şekilde yerine getirdiğini; geriye kalan tavsiyelerden dokuzunu kısmen yerine getirdiğini, 12'sini ise yerine getirmediğini" belirtti. "Milletvekilleri, hâkim ve savcılar bakımından yolsuzluğun önlenmesi" başlığını taşıyan Raporda, "milletvekilleriyle ile ilgili olarak, İkinci Ara Uyum Raporu'nun kabul edilmesinden bu yana GRECO tavsiyelerinin yerine getirilmesine yönelik somut herhangi bir gelişme kaydedilmemiştir" denildi. Son Değerlendirme Raporu'ndan bu yana "hiçbir gelişme kaydedilmemiş olmasını üzüntüyle karşıladığını" belirten GRECO, "Milletvekillerine Yönelik Etik Davranış İlkeleri Kanun tasarısının, önceki yasama meclisi tarafından incelendiğini ve mevcut yasama meclisinde görüşülmeyi beklediğini" hatırlattı.

'HSK, AB standartlarıyla çelişiyor'

Hâkimler ve savcılar ile ilgili olarak, Yargı Etiği Bildirgesi'nin ayrım yapmaksızın hem hâkimleri hem de savcıları kapsadığı belirtilen raporda, "reddi hâkim konusunun Yargın Etiği Bildirgesi'nin dışında bırakıldığı"na dikkat çekildi. Raporda, Hâkimler ve Savcılar Kurulu'nun (HSK), yapısı eleştirilerek, "HSK'nın Cumhurbaşkanı ve TBMM tarafından belirlenen üyelerden oluşması ve üyelerin hiçbirinin hâkim ve savcıların kendileri tarafından seçilmiyor olması, bağımsız ve özerk yargıya ilişkin Avrupa standartlarıyla çelişmektedir" denildi. Ayrıca, yürütmenin, "yargının işleyişi hususunda, hâkim ve savcı adaylarının seçim ve hizmete alım süreci, adlî makam sahiplerinin görev yerlerinin kendi rızaları dışında değiştirilmesi, disiplin işlemleri ve savcı ve hâkimlerin eğitimi gibi bir dizi kilit konudaki güçlü etkisini sürdürdüğü" ifade edildi. Raporda GRECO'nun tavsiyelere mevcut uyumun halen "genel anlamda tatmin edici olmadığı" sonucuna vardığı belirtildi.

Mart 2023'e kadar süre

GRECO, Türkiye Delegasyon Başkanlığından, en geç 31 Mart 2023 tarihine kadar, kalan tavsiyeleri yerine getirmek üzere alınan tedbirlere ilişkin bir rapor sunmasını istedi. Ayrıca Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'nden Türkiye Dışişleri Bakanı'na, dikkatini ilgili tavsiyelere uyulmadığına çeken bir mektup göndermesini tavsiyesinde bulundu. Raporda Türkiye'nin GRECO'nun tavsiyeleri "yerine getirmediği" maddelerden bazıları şu şekilde: "GRECO, milletvekillerinin mal beyanında bulunma rejimine; kuralların ihlal edilmesine karşı etkin, orantılı ve caydırıcı yaptırımlar getirilmesinin yanı sıra mal beyanının doğruluğu ve gerçekliğini teyit eden bir sistemin eklenmesi ve Meclise sunulduktan hemen sonra bu mal beyanlarının içeriğinin kamuoyuna açıklanması hususlarında tavsiyede bulunmuştur." "GRECO, hâkim ve savcı adaylarının seçim ve mesleğe alım süreçleriyle ilgili olarak yargı erkinin müdahilliğinin ve sorumluluğunun önemli ölçüde artırılması hususunda tavsiyede bulunmuştur." "GRECO, Adalet Bakanının, hâkim ve savcıların görev dokunulmazlıklarının kaldırılabilmesine ilişkin izin verebilme yetkisinin yargıya devredilmesini ve bu hususun  mevzuatta açık bir şekilde belirtilmesini tavsiye etmiştir." "Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu" Türkiye'nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi bünyesinde 1999'da kuruldu. Türkiye'nin 2004 yılında dahil olduğu GRECO, üye ülkelere yönelik düzenli olarak rapor ve tavsiye kararları hazırlıyor.