YENİ MESAJ/İSTANBULTürk F-16 savaş uçaklarının Suriye sınırında önceki gün Rus savaş uçağını düşürmesinin, iki ülke arasındaki askeri, siyasi, diplomatik ve ekonomik ilişkileri ciddi şekilde olumsuz etkileme kapasitesi bulunuyor. Eğer Cumhurbaşkanı Erdoğan, yatıştırıcı adımlar atmaya yanaşmazsa ve Rusya Devlet Başkanı Putin, Ankara'nın atacağı adımları yeterli görmezse, iki ülke arasında bugüne kadar oluşan birikimler önemli ölçüde heder olacak. Rusya, Suriye'de Türkiye'yi artık umursamazEğer Türkiye ile Rusya arasındaki gerilim düşmezse, öncelikle siyasi ilişkiler daha da zedelenecek. İki ülke arasındaki siyasi temaslar, Türkiye'nin Ukrayna ve Kırım'da izlediği Batı yanlısı politikalar nedeniyle azalmıştı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, her fırsatta Rusya'nın Kırım'ı ilhakına karşı çıktı. Rusya da buna karşılık Suriye'de ABD ile aynı ekseni paylaşarak olarak PYD'ye yakın durmaya başladı. Hatta Rusya'nın dünya siyasetinde ABD ile ittifak ettiği tek başlığın da PYD olması dikkat çekiyor! Nitekim İngiliz Financial Times gazetesi dün "Rusya'nın, savaş uçağının düşürülmesine vereceği muhtemel bir cevap, Suriye Kürtleri ile bağlarını geliştirmek, onlara desteğini artırmak olabilir. Bu Ankara'yı öfkelendirse de, Washington Suriye Kürtleri ile yakın ilişki içinde ve onları cephedeki en etkili güç olarak görüyor" diye yazdı. Askeri ilişkilere sonRusya Genelkurmay Başkanlığı, dün sabah Türk hava sahasını ihlal eden savaş uçağının düşürülmesinin ardından Rusya'nın Türkiye ile askeri ilişkilere son verdiğini duyurdu. Bütün hava saldırılarının savaş uçaklarının korumasında yapılacağı belirtilen açıklamada, "Hava savunması güçlendirilecek. Bu amaçla Lazkiye açıklarına hava savunma sistemi S-300'e benzer Fort sistemiyle donatılmış Moskova kruvazörü gönderilecek" ifadesine yer verildi. Açıklamada potansiyel tehdit oluşturan tüm hedeflerin yok edileceği bildirildi. Rusya Savunma Bakanlığı da "Türk Hava Kuvvetleri'nin tutumunu dostane olmayan bir hareket olarak görüyoruz" açıklamasını yaptı. Diplomasi de etkilenecekDahası Rusya, Suriye'de her yönüyle Türkiye'yi olumsuz etkileyen çatışma sürecinin sonlandırılmasında kritik rol üstleniyor. Bu çerçevede Avusturya'nın başkenti Viyana'da Ekim ayının sonunda başlayan görüşmelerden olumlu sonuçlar çıkmıştı. Buna göre Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 17 ülke, Suriye'de 18 ay içinde bir seçimin yapılmasında uzlaşmışlardı. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de 6 ay içinde geçiş hükümetinin kurulacağını söylemişti. Financial Times gazetesinde dün yapılan değerlendirmede bu konuda şu görüşler öne çıkarıldı: "Türkiye ile Rusya arasındaki gerilim, muhtemelen önümüzdeki haftalarda Suriye'deki krize siyasi bir çözüm bulunması amacıyla yürütülen Viyana sürecinde de işleri zorlaştıracaktır.  Süreç kapsamında Esad rejimi ile müzakerelere başlayacak 'güvenilir' muhaliflerin listesi çıkarılacaktı. Uçak düşürme olayı öncesi dahi Türkiye'nin güçlü İslami bağlantıları olan gruplara desteği aşılması gereken siyasi engellerden biriydi. Rusya muhtemelen bu grupların çoğunun 'terörist' olarak görülmesi gerektiğini savunacaktır. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, bu hafta görüşeceği Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'den, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı kapsamayan bir siyasi sürece destek vermesini ve Suriye'nin çeşitli bölgelerinde yerel ateşkesler ilan edilmesine yardımcı olmasını istemeyi planlıyordu. Batılı diplomatlar, savaş uçağının düşürülmesi nedeniyle öfkeli olan Sayın Putin'in, Viyana sürecinde işbirliği yapma konusunda daha az istekli olabileceğini söylüyor." Ekonomik olarak Türkiye zayıf tarafRusya, Türkiye'ye ağırlıklı olarak petrol, doğalgaz ve buğday satarken; Türkiye, Rusya'ya meyve, sebze, tekstil, otomotiv, makine ve teçhizat gibi başka pazarlardan da tedarik edilebilecek ürünler satıyor. Türkiye'nin mevcut şartlarda ihtiyaç duyduğu ve ithal etmek zorunda olduğu doğalgazı alternatif pazarlardan tedarik etme imkânı bulunmuyor. Rusya, tekstilde Türk firmaları açısından çok önemli bir Pazar... Tekstilcilerin 2016 yılı Rusya pazarı hedefi 1.1 milyar dolar... Müteahhitlikte de Rusya ilk sırada yer alıyor. Türk müteahhitlerinin 1988 yılından bu yana Rusya'da aldığı iş miktarı 62 milyar doları aştı. Rusya, Türkiye'nin Almanya'dan sonra en önemli turizm pazarı. Son 4 yıl dikkate alındığında her yıl ortalama 4 milyon Rus turist geliyor. Dahası Ruslar, lüks otelleri doldurarak, Avrupalılardan daha fazla harcama yapıyor, özellikle Antalya'daki tesislerin fiyatlarının düşmesinin önüne geçiyor. Ekonomi açısından ele alındığında öfke ile ayağa kalkan Türkiye'nin zararı büyük olacak.  Medvedev de Putin gibi konuştuRusya Başbakanı Dimitry Medvedev, Rus savaş uçağının Türkiye tarafından düşürülmesinin Türkiye ile Rusya arasındaki ekonomik ve insani ilişkiler dahil olmak üzere çok iyi olan ilişkileri zayıflatacağını ve verdiği hasarın düzeltilmesinin zor olacağını söyledi. Medvedev, bu hasarın birçok önemli ortak projenin dondurulması ve Türk şirketlerin Rusya pazarındaki konumlarını kaybetmelerine de sebep olabileceğini söyledi. Rusya Savunma Bakanlığı da Rusya'nın Suriye'deki Humeymim üssüne S-400 Zenit füze sistemlerinin yerleştirileceğini duyurdu. Öte yandan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, düşürülen SU-24 uçağında hayatını kaybeden pilotun Rusya kahramanı ilan edileceğini söyledi. Rus Genelkurmay Başkanlığı ad, düşürülen SU-24 tipi Rus savaş uçağından atlayan pilotları kurtarmak için girişilen operasyonda, bir Rus askerinin öldüğünü açıkladı. Rusya Genelkurmayı, SU-24 pilotlarından birinin yerden açılan ateş sonucu havada öldüğünü bildirmişti. Bu arada tartışmaya İran da dahil oldu. İran Genelkurmay Başkan Yardımcısı Tuğgeneral Mesud Cezayiri de, "Rusya, uçağı düşürüldü diye Suriye'deki aktif konumunu bırakmayacak" dedi.