9-10 Ağustos gecesi, Gelibolu...

Anafartalar Gurup Komutanı Albay Mustafa Kemal, 9 Ağustos sabahı saat 05.30'da 16. Kolorduya başlattığı Anafartalar saldırısını şöyle anlatır ve değerlendirir: "Düşmanın fevkalade tefevvuk-u adedisi (sayı üstünlüğü) ve muharebe vesaitinin kıyas olunamayacak derecede kesret (çokluğu) ve mükemmeliyeti karşısında bu gün istihsal eylediğim muvaffakiyet (kazandığım başarı) maksadımı tamamen temin etmişti.Filhakika düşmanın bir kolordusunu zayıf bir fırkamla (bir tümenimle) Kireç Tepe-Azmak arasında mağlup ve Tuzla Gölüne kadar takip ve orada tesbit etmiştim (durdurmuştum).7. Fırkada (7. Tümende) Damakcılık istikametindeki taarruzu ile düşmanın ilerlemiş olan aksamını (kısımlarını) geriye attıktan maada (sonra) Conkbayırı ve Koca Çimen sırtlarına müteveccih olan (yönelen) düşman kuvvetlerini üzerlerine celbederek (üzerine çekerek) orada tesbit etmiş (durdurmuş) bulunuyordu.Bu suretle düşmanın hedef-i asli (asıl hedefi) ittihaz eylemiş olduğu (şüphe olmayan veya kalmayan) Conkbayırı ve Koca Çimen silsilesine tamamen sahip olması tehir edilmiş oldu. Conkbayırı elinde bulunan düşman bu gün orada faaliyetine devam edebilseydi, şüphesiz bizim için vaziyet tamiri müşkül bir şekil alırdı. (durumun düzeltimesi zor bir şekil olurdu). Fakat bu günkü muvaffakiyetle, Conkbayırı düşman elinde kaldıkça melhuz tehlike bertaraf edilmiş sayılmazdı (bu tehlike önlenmiş sayılmazdı) Binaenaleyh 12 ve 7. Fırkalarla başladığım taarruzu tevkif (saldırıyı durdurmaya) Conkbayırı cihetinde ciddi tedbir ittihazına karar verdim. (Conkbayırı tarafında ciddi önlem almaya karar verdim)."Mustafa Kemal, saldırıyı durdurarak, düşman elinde bulunan Conkbayırını mutlaka almak istiyordu. Conkbayırı alınmadıkça tehlikenin önlenemeyeceğini ifade ediyordu. Çünkü ona göre Conkbayırı ve Koca Çimen Tepe, Gelibolunun bel kemiği idi.Liman Paşa ise İngiliz birliklerine saldırının devamından yanaydı. Mustafa Kemal de Conkbayır konusunda kararlılığını gösterince, Liman Paşa şöyle der: "Hareketin mesuliyetini kabul eden sizsiniz. Katiyen tasmimatınız (kararlarınız) üzerinde tesir yapmak istemem. Vard-i hatır olan hususatı (aklıma gelen hususları) mütalea (görüş) olarak söyledim."Liman Paşa bu sözleri ile, ben komutanım, benim kararım önemlidir demiyor, Mustafa Kemal'in, isabetli kararlar almasındaki ve orduyu sevk ve idarede ki dehasına güvendiğini ifade ediyor. Mustafa Kemal 10 Ağustos sabahı Conkbayırı saldırısında kararlılık gösterince 8. Tümen Kurmay başkanı mazeretler göstererek karşı çıkar. Mustafa Kemal Kurmay Başkanının tepkisine karşı şu düşünceyi ileri sürer: "Bazı kanaatler vardır ki onların hesap ve mantıkla izahı pek güçtür. Bahusus muharebenin kanlı ve ateşli safhasındaki duyguların tevlit ettiği kanaatler. Bittabi her kanaat ve karar, içinde bulunulan ahval ve şerait tetkik ve tetkikat netayicini teferrüş (sezmek) ve takdir sayesinde tevellüt eder. Galip Beyin (8. Tümen Kurmay Başkanı) dermeyan eylediği müteleat hakikaten vaziyeti ve kıtaatın halini olduğu gibi tasvir ediyordu. Fakat bu mütealatı beni tebdil-i karar ettirecek mahiyette bulmadım. Çünkü ben düşmanı şedit ve seri bir baskınla mağlup edebileceğimize kanaat hasıl etmiştim. Bunun için kuvvetten ziyade çok sıhhatli ve fedakarane bir sevk ve idarenin maksadı temin edeceğine hükmetmiştim. Bu kanaatimi ispat için bu işin bizzat başında bulunmayı da zaruri gördüğüm içindir ki, geceyi 8. Fırka karargahında geçiriyordum.Fırka kumandanı ve erkan-ı harbiyesine kararımın kat'i olduğunu ve hatta 41. Alay gelmediği takdirde dahi yine tatbik edeceğimi beyan ettim. Zaman geçirmeksizin kıtaatı taarruz için ihzar ve tertipten başka düşünecek ve yapacak bir şeyimiz olmadığını beyan ettim." 9 ağustosta 11.30'da 8.Tümene, 9. ve 7. Tümenlerden yapılan takviye ile karşı saldırıya geçilerek düşman geri atılıp Kurt geçidi tutulur ama düşman Conkbayır'ından tamamen çıkarılamamıştır. Her an büyük bir tehlike yaratabilir. Kendi sorumluluğuna da verilince bu tehlikeyi bir an önce yok etmek istiyordu. İşi yarınlara bırakmak istemiyordu.