Artvin Zeytinlik Camii ve Türbeleri: Tarihi ve mimari bir hazine

Artvin'in merkez ilçesine bağlı Zeytinlik köyünde bulunan Zeytinlik Camii ve Türbeleri, bölgenin tarihi ve kültürel mirasının önemli örneklerinden biridir.

19. yüzyılın ortalarında inşa edilen cami ve çevresindeki türbeler, Osmanlı ve Selçuklu mimarisinin izlerini taşıyan eşsiz yapılar olarak dikkat çeker. Bu haber, Zeytinlik Camii ve çevresindeki türbelerin tarihini, mimari özelliklerini ve günümüzdeki durumunu ele alıyor.

Zeytinlik Camii'nin Tarihi

Zeytinlik Camii, 1857 yılında (Hicri 1272) Saliha Hanım tarafından yaptırılmıştır. Caminin kitabesine göre, Artvin'in merkezine bağlı Zeytinlik köyünde inşa edilen bu yapı, Osmanlı mimarisinin sade ama işlevsel örneklerinden biridir.

Caminin dikkat çekici özelliklerinden biri, geçmişte minare olarak kuzey cephesinde bulunan bir çınar ağacının kullanılmasıdır. Ancak bu çınar ağacı, zamanla yerini geleneksel bir minareye bırakmıştır. Cami, Deriner Barajı'nın sularından korunmak için yaklaşık 150 yıl sonra, Osmanlı dönemine uygun olarak yeni bir yerleşim yerine taşınmıştır.

Mimari Özellikler

Zeytinlik Camii, sade ama estetik bir mimariye sahiptir. Dikdörtgen planlı bir harim ve mihrap önü kubbesiyle dikkat çeken cami, kesme taş ve ahşap malzemelerle inşa edilmiştir. İç mekânda yer alan mihrap ve minber, dönemin sade ama zarif işçiliğini yansıtır. Caminin çevresindeki doğal güzellikler, özellikle Çoruh Nehri ve Deriner Barajı'nın manzarası, yapının görsel cazibesini artırır.

Caminin yakınında bulunan Aşağı Türbe ve diğer türbeler, mimari açıdan daha eski bir döneme işaret eder. Aşağı Türbe, kare planlı ve kubbe örtülü bir yapı olup, 13. yüzyılda Saltuklular tarafından inşa edildiği tahmin edilmektedir.

Türbenin düzgün kesme taş kaplamaları, 19. yüzyılda Zeytinlik Camii'nin inşası sırasında devşirme malzeme olarak kullanılmış, bu nedenle türbenin dış cephesi kısmen tahrip olmuştur. İç mekânda, 6,15 x 6,15 metre ölçülerindeki kare planlı alan, tuğladan beşik tonozlu bir kripta içerir. Türbenin kuzey cephesinde bir kapı ve iki büyük pencere, güney cephesinde ise tahrip olmuş bir mihrap nişi bulunmaktadır.

Türbelerin Durumu

Zeytinlik köyündeki türbeler, Aşağı Türbe ve diğer küçük türbelerden oluşur. Aşağı Türbe, Çoruh Nehri'nin karşı kıyısında, Derinköy Camii'ne ait bir vakıf arazisi içinde yer alır. Kitâbesi olmayan bu türbenin, Selçuklu mimarisine özgü malzeme ve plan özellikleri nedeniyle 13. yüzyıla tarihlendiği düşünülmektedir.

Ancak, türbenin dış kaplamalarının Zeytinlik Camii için sökülmesi, yapının orijinalliğini bir miktar kaybetmesine neden olmuştur. Günümüzde türbeler, onarım görmemiş olmaları nedeniyle kendi kaderine terk edilmiş durumdadır, ancak ayakta kalmayı başarmışlardır.

Kültürel ve Sosyal Etkinlikler

Zeytinlik köyü, sadece dini ve tarihi bir merkez değil, aynı zamanda kültürel etkinliklerin de düzenlendiği bir alandır. Köy, Artvin'in biyosfer rezerv alanı olarak belirlenen Camili yöresine yakınlığıyla da bilinir. Ayrıca, Artvin'in Kafkasör Yaylası'nda düzenlenen boğa güreşleri gibi kültürel festivaller, bölgeye gelen ziyaretçilere Zeytinlik köyü ve çevresini keşfetme fırsatı sunar.
Sonuç

Zeytinlik Camii ve Türbeleri, Artvin'in tarihi ve kültürel zenginliğini yansıtan önemli bir mirastır. 1857 yılında inşa edilen cami, Osmanlı mimarisinin sade ama zarif örneklerinden biri olarak günümüzde ibadete açık durumdadır.

Çevresindeki türbeler ise Selçuklu dönemine kadar uzanan köklü bir geçmişe sahiptir. Artvin'in doğal güzellikleriyle çevrili bu tarihi yapılar, hem yerel halk hem de ziyaretçiler için manevi ve turistik bir çekim merkezi olmaya devam ediyor. Zeytinlik Camii ve Türbeleri'ni ziyaret ederek, Artvin'in tarihine ve doğasına tanıklık edebilirsiniz.